مقایسه رویکرد حماس و رژیم صهیونیستی در قبال اسیران

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: در ابتدای عملیات طوفان‌الاقصی بسیاری از شبکه‌های رسانه‌ای جریان اصلی با محوریت شبکه‌های صهیونیستی با پررنگ کردن سخنان ژنرال‌ها و کارشناسان پزشکی رژیم مبنی بر کشتار توسط حماس سعی کردند شرایط اسرای در بند این گروه را نیز وخیم نشان دهند. شدت این جریان‌سازی به حدی بود که صهیونیست‌ها حماس را مساوی با گروه تروریستی داعش در نظر گرفتند و هشتگ «#HamasisISIS» در رسانه‌های اجتماعی رژیم پرطرفدار شد. اما بعد از گذشت بیش از چهل روز از جنگ و هنگامی که نوبت به مبادله اسرا رسید، مشخص شد که رفتار حماس با اسرا انسانی‌تر از وضعیت اسیران در بند رژیم صهیونیستی بوده است.

رفتار حماس در قبال اسیران

بهترین دلیلی که می‌توان به وسیله آن رفتار گروه حماس با زندانیان به آن اشاره کرد، مصاحبه‌های این زندانیان بعد از آزادی است. مثال بارز این امر گیلعاد شالیط نظامی اسیر است که در سال ۲۰۰۶ به اسارت حماس درآمد. او در نهایت در سال ۲۰۱۱ با ۱۰۲۷ نفر از اسرای فلسطینی مبادله شد. او بعد از آزادی در مورد رفتار حماس گفت: «حماس طی این پنج سال اسارت، تلاش داشت که من در سلامت کامل بمانم. در مدت بازداشت روزنامه و رادیو در اختیارم بود و غذاهای لذیذ می‌خوردم، من در زمان اسارت چیزهای زیادی از اسلام یاد گرفتم و کتاب‌های زیادی مطالعه کردم.»

مبنای قرآنی رفتار حماس

اغلب اسرای آزاد شده رژیم اعلام کردند که نیروهای حماس به آنها گفته‌اند که قرآن به ما اجازه رفتار بد با اسرا را نمی‌دهد. یوچاوید لیفشیتز، زن ۸۵ ساله که در روز اول عملیات طوفان توسط حماس به اسارت درآمد، بعد از آزادی گفت که «به ما گفتند که آنها به قرآن کریم ایمان دارند و به ما آسیبی نخواهند رساند. همان شرایطی که در تونل‌ها داشتند را برای ما هم فراهم کردند.»

رفتار انسانی

موضوعی که توسط اغلب اسرای آزاد شده بر آن تاکید شده، رفتار انسانی است. سایت «والا» نزدیک به رژیم در مصاحبه با خانواده‌های اسرای آزاد شده نوشت که «آنها از زمان اسیر شدن نه تنها مورد تعرض قرار نگرفته‌اند، بلکه در غزه با آنها رفتاری انسانی صورت گرفته است.»

مراقبت‌های پزشکی

مراقبت‌های پرشکی یکی از اجزای اصلی رفتار حماس در قبال اسرا است. لیفشیتز در این باره گفت که «آنها با اسرای خود خوب رفتار کرده‌اند. ابتدا وارد سالن بزرگی شدیم پس از چند ساعت اسرا را در اتاقی جداگانه گذاشتند. پزشکی برای نظارت بر وضعیت سلامتی ما تعیین شد. این پزشک هر چند روز با دارو می‌آمد تا ببیند حال ما چطور است.»

پرهیز از خشونت

اغلب اسرای صهیونیست که از دست نیروهای مقاومت اسلامی فلسطین آزاد شده‌اند، با اذعان به رفتار مناسب حماس با آنها، اعلام کردند که به هیچ وجه مورد خشونت یا توهین قرار نگرفته‌اند. بن دیوید یکی از خبرنگاران شبکه ۱۳ رژیم در این باره گفت که برخی اسرای آزاد شده در تماس با او اظهار کرده‌اند که عناصر حماس تمام اسرای مربوط به هر شهرک را در کنار هم جمع کرده بودند تا آنها احساس راحتی بیشتری داشته باشند. لیویچ اسیر صهیونیست در نشست مطبوعاتی بعد از آزادی گفت «عناصر حماس با مهربانی و عطوفت با او رفتار کرده و به او غذا و دارو داده‌اند و برای او پزشک حاضر کرده‌اند.» این اظهارات چندی بعد از سوی مقام‌های رژیم به این بهانه که او تحت تاثیر نیروهای حماس این مطالب را بیان کرده، تکذیب شد و کابینه رژیم مصاحبه اسرا آزاد شده با رسانه‌ها را ممنوع کرد.

خوش‌رفتاری با کودکان

برخلاف ادعاهای اولیه در مورد کشتار کودکان از سوی حماس، اسرای آزاد شده از خوش‌رفتاری اعضای این گروه با کودکان خبر دادند. یک اسیر شهرک‌نشین که به همراه خانواده در ابتدای عملیات طوفان اسیر نیروهای مقاومت شده بود، بعد از آزادی در نامه‌ای خطاب به نیروهای حماس نوشت: «از انسانیت فراتر از انتظار شما نسبت به دخترم امیلیا تشکر می‌کنم. او همه شما را دوست خود می‌داند، نه تنها دوست، بلکه یاور واقعی. بسیار متشکرم بابت ساعات بسیاری که مانند مربی برای او بودید. از صبر شما در قبال دخترم سپاسگزارم. بچه‌ها نباید اسیر شوند، ولی به فضل شما و سایر انسان‌های شریفی که در مسیر دیدیم، دخترم خودش را ملکه غزه می‌داند. من تا ابد، مدیون شما هستم؛ زیرا او بدون هیچ شوک روحی، از اینجا خارج شد.» روتی موندر اسیر زن صهیونیست که در ۲۴ نوامبر آزاد شد نیز اظهار کرد که «در طول دوران اسارت تمام وقت خود را با دختر و نوه‌اش گذراند و نهمین سالگرد تولد نوه‌اش را هم در غزه جشن گرفتند».

رفتار رژیم صهیونیستی با اسیران

رژیم صهیونیسی در طی چندین دهه اخیر برای تثبیت موقعیت و گسترش مرزهای خود، به انواع اعمال مغایر با حقوق بشری دست زده است. قرار دادن اسرا در شرایط سخت و اعمال مجازات‌هایی همچون بازداشت‌های دسته جمعی، بازجویی، شکنجه و خشونت علیه زنان برخی از این اعمال است. طبق آمار اداره امور زندانیان تشکیلات خودگردان فلسطین در نوامبر ۲۰۲۳، تعداد اسیران فلسطینی در زندان‌های رژیم به بیش از ۷۸۰۰ نفر از جمله ۳۰۰ کودک و ۷۲ زن می‌رسد. زندان‌های رژیم تحت نظارت وزارت امنیت ملی رژیم است که اکنون ریاست آن را ایتمار بن‌گویر بر عهده دارد که همواره خواستار اتخاذ تدابیر سخت‌گیرانه و حتی مجازات اعدام علیه اسرای فلسطینی است. بررسی رویکرد رژیم در قبال اسرا در قالب شاخص‌های زیر مشخص است.

بازداشت‌های دسته‌جمعی و بازجویی

بازداشت‌های دسته‌جمعی و بازجویی از اجزای اصلی رفتار صهیونیست‌ها با اسرای فلسطینی است. طبق گزارش اداره آمار مرکزی فلسطین در آوریل ۲۰۲۳، از سال ۱۹۶۷ حدود یک میلیون نفر در فلسطین اشغالی بازداشت شده‌اند. افراد بازداشت شده و مقامات فلسطین تایید کرده‌اند که رژیم ضمن انجام بازداشت‌های دسته جمعی فلسطینیان در کرانه باختری و قدس شرقی، به طور فزاینده با حملات فیزیکی و رفتار تحقیرآمیز در بازداشتگاه با آنها برخورد می‌کند. عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای در ۸ نوامبر ۲۰۲۳ اعلام کرد که اسراییل به طور فزاینده‌ای به بازداشت اداری متوسل می‌شود که نوعی بازداشت بدون اتهام یا محاکمه است.

حمزه القواسمی مرد ۲۷ ساله فلسطینی که در ماه اکتبر در خانه‌اش در شهر الخلیل در هجوم شبانه نیروهای رژیم بازداشت شد در گفتگو با رویترز گفت «اسراییلی‌ها مرا سوار خودرو کردند. ضرب و شتم از لحظه سوار شدنم به خودرو شروع شد. نیروهای اسراییلی چشمانم را بستند و دستبند زدند، به جای دور منتقل و متهم کردند که داعشی هستم و کتک زدند، و در یک لحظه چشم‌بندم را برداشتند تا ببینم که در حال تهدید برای کشتن هستم و سلاح‌های خود را به سمت سرم نشانه رفته‌اند» روش‌های بازجویی برای کسب اطلاعات برای رژیم بسیار مهم است. طبق گزارش‌های سازمان‌های حقوق بشری، بازجویان در بازداشت‌های اداری از قدرت مطلق برخوردارند. بتسلم سازمان حقوق بشر رژیم بر آن است که نیروهای امنیتی رژیم سالانه از هزار تا هزار و پانصد فلسطینی بازجویی می‌کنند. ۸۵ درصد بازجویی‌ها با استفاده از انواع شکنجه انجام می‌شود.

شکنجه

رژیم صهیونیستی در اکتبر ۱۹۸۶ کنوانسیون منع شکنجه را امضا و در اکتبر ۱۹۹۱ آن را تصویب کرد. اما در چند دهه اخیر به کرات به ابزار شکنجه متوسل شده است. شیوه‌های شکنجه در رژیم ابتکاراتی جدید در دنیا است که یکی از شیوه‌های رایج آن روش شبح است.

سال‌ها پیش اعلام شد که بر اساس آمار ۸۷ درصد از بازداشت شدگان بدین گونه شکنجه شده‌اند. در این روش شخص برای مدت طولانی آویزان می‌شود. رژیم از بیش از ۹۰ شیوه ممنوعه شکنجه علیه اسرای فلسطینی در بند استفاده می‌کند و ۹۹ درصد اسرا تحت این شکنجه‌ها قرار گرفته‌اند. اسرای فلسطینی از نخستین لحظات بازداشت تا دیگر مراحل تحقیق و در زندانهای رژیم تحت شیوه‌های شکنجه ممنوعه قرار می‌گیرند. آنها همچنین از ملاقات با خانواده‌های خود محروم هستند و به پرداخت جریمه‌های مالی سنگین محکوم می‌شوند. شروق دویات زن اسیر فلسطینی که در نوامبر آزاد شد، گفت: «گر چه من از زندان آزاد شده‌ام، اما نگران اسیران زنی هستم که همچنان با وجود سرکوب و شکنجه شدید در زندان هستند» شکنجه در بازجویی‌ها برای سه هدف اصلی دنبال می‌شود:

۱- تلاش برای خنثی کردن عملیات فلسطینی‌ها به ویژه وقتی محدودیت زمان مطرح است.

۲- گرفتن اعترافات مکتوب به عنوان مدرک برای ارائه به دادگاه‌های نظامی. بازداشتی‌ها که اغلب تحت فشارهای شدید قرار دارند، تلاش می‌کنند خود را بی‌گناه جلوه دهند و علیه دیگران اطلاعات دهند. از آنجا که در برخی موارد مدرک دیگری وجود ندارد، این اعترافات ارزش بسیاری دارد.

۳- نیروهای امنیتی رژیم گاه افراد بی‌گناه را شکنجه می‌کنند تا مجبور به همکاری با آنها شوند. این سیاست امنیتی با هدف کسب اطلاعات از عملیات‌های آتی و توانمندی‌های سازمان‌های مبارز فلسطینی انجام می‌گیرد. حدود شکنجه و آزار جسمی و روحی طی بازجویی‌ها نامحدود و نامعین است.

خشونت علیه زنان

خشونت علیه زنان یکی دیگر از اعمال در زندان‌های رژیم است.تعدادی از زنان آزاد شده در جریان تبادل‌های اخیر به این موضوع اذعان کرده‌اند. میسون الجبالی قدیمی‌ترین اسیر زن فلسطینی گفت که بسیاری از اسرای زن در نتیجه سخت‌گیری بیمار شده‌اند. آنها همواره از سوی زندان‌بانان مورد شکنجه و ضرب و شتم قرار می‌گیرند. اسرا جعابیص دیگر اسیر آزاد شده نیز گفت که «بسیاری از زندانیان فلسطینی در زندان‌های اسراییل مجروح هستند. دختران فلسطینی در زندان‌های اسراییل با انواع شکنجه‌ها و سخت گیری‌های غیرقابل توصیف مواجه هستند. ما همواره در زندان در معرض ضرب و شتم قرار داشتیم»

حبس و شکنجه کودکان

حبس و شکنجه کودکان یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که رژیم علیه اسرا انجام می‌دهد. بر اساس یک گزارش قضایی، مقامات زندان‌ها کودکان را برای ساعت‌ها به میله اسارت می‌بندند و به آنان حمله میکنند و سگ‌ها را به جانشان میاندازند عناصر یگان‌های زندان از جمله یگان نحشون برای ترساندن آنها به هنگام انتقال شان به دادگاه هر جنایتی را مرتکب میشوند.

در این گزارش، فصلی به زندان اوفک ویژه کودکان اختصاص یافته و در آن بر شکنجه خشن و بی‌رحمانه آنان علاوه بر تحقیر و سرکوب ذلت بار هر روزه کودکان فلسطینی تاکید شده است. صرف‌نظر از شکنجه مردم فلسطین توسط صهیونیستها آنچه موجب نگرانی در این باره است سوء استفاده رژیم صهیونیستی از کودکان فلسطینی و تجاوز به آنها است. برای مثال محمد نزال کودک فلسطینی اسیر صهیونیست‌ها که در روزهای اخیر با دست شکسته از زندان نقب آزاد شد، در مصاحبه بعد از آزادی اظهار کرد که «پرسنل زندان آن قدر مرا زدند که کتف، کمر، دست و انگشتانم آسیب دیده است.» او در پاسخ به این پرسش که آیا کمک‌های پزشکی دریافت کرده بود یا خیر اظهار کرد که: «هیچ کمکی نکردند و این باند را هم نیروهای صلیب سرخ پس از یک هفته به دستم بستند.» همچنین بسیاری از اسرای نوجوان فلسطینی مبادله شده در توافق بین حماس و رژیم زخم‌هایی عمیق در نقاط مختلف بدن خود داشته‌اند و اظهار کردند که توسط ماموران زندان‌های رژیم مورد شکنجه سخت قرار گرفته‌اند.

جمع‌بندی

با مطالعه شاخص‌های فوق می‌توان به تفاوت رفتار حماس و رژیم صهیونیستی در قبال اسیران دو طرف پی برد. با این حال نکته مهم انعکاس هر چه بیشتر اخبار این موضوع است که فشار را در داخل سرزمین‌های اشغالی و در بین جامعه جهانی علیه رژیم افزایش می‌دهد. برآیند کلی این موضوع از کار افتادن ماشین جنگ روانی رژیم، شکست پروژه مظلوم‌نمایی آن و به طور کلی تبلیغات علیه آنها است. در این راه پوشش فراگیر مصاحبه‌های اسرای آزاد شده صهیونیست موجب می‌شود تا ضمن شکست تبلیغات رسانه‌ای، بنیان‌های اعتقادی اسلامی مقاومت بیشتر مورد توجه قرار گیرد.

سجاد مرادی کلارده؛ پژوهشگر روابط بین‌الملل