«شادوش» رونمایی شد/ درس‌های مهم استاد درباره «شادی»

به گزارش خبرنگار مهر، مراسم رونمایی از آلبوم موسیقی «شادوش» از تازه ترین آثار منتشر شده محسن نفر آهنگساز و نوازنده موسیقی ایرانی روز سه شنبه چهاردهم آذر ماه در تالار رودکی تهران برگزار شد.

این آلبوم با تهیه‌کنندگی انجمن موسیقی ایران شامل قطعات بی‌کلام با عناوین «رِنگ چهارگاه»، «رِنگ افشاری فا»، «رِنگ شور لا»، «رِنگ ابوعطا»، «رِنگ دشتی می»، «رِنگ بیات ترک سُل»، «رِنگ افشاری»، «رِنگ شور»، «رِنگ اصفهان فا» است.

رونمایی از آلبوم متفاوتی که هنرمند متفاوتی دارد

امیرعباس ستایشگر مدیرعامل انجمن موسیقی ایران در ابتدای این مراسم گفت: از نظر فرم و ساختمان موسیقی در ردیف موسیقی دستگاهی ایران موضوع «رِنگ» با فقر زیادی در رپرتوار ساخته شده آهنگسازان وجود دارد و شاید دلیلش این است که فرم تعریف شده ای در حوزه ساختار ندارد و شاید این خصوصیت را فقط فرم «ضربی» داشته باشد. بنابراین برای من به عنوان عضو کوچکی از خانواده موسیقی بسیار جذاب بود که آهنگسازی مانند محسن نفر در یک آلبوم به موضوع «رنگ» می پردازد.

وی ادامه داد: در مواجهه با محسن نفر باید بگویم که بخشی از خاطرات من در جوانی با آلبوم شمس الضحی رقم خورد و بسیار خوشحالم که بعد از سال ها با محسن نفر مواجه شدم. در حوزه خصوصات فکری و اخلاقی این هنرمند باید بگویم با اینکه رونمایی اثر چندبار تغییر پیدا کرد اما بسیار خوشحال هستم که شاهد رونمایی پروژه ای هستم که هنرمندش فرد متفاوتی است و من از محسن نفر بسیار ممنون هستم که احساس ناب خود را با تولید این آلبوم با ما به اشتراک گذاشت.

این آلبوم حرف های زیادی برای گفتن دارد

رضا مهدوی نوازنده و آهنگساز موسیقی ایرانی هم در این مراسم ضمن قدردانی از برگزاری این مراسم رونمایی بیان کرد: بیش از چهاردهه است که قالب رنگ و فرم را از دست دادیم و به محاق رفت. اما در این میان عده ای با خلاقیت و هنرمندی که از خود انجام دادند، تلاش کردند تا در کنار سایر فعالیت هایی که در موسیقی انجام می دهند به این موضوع رِنگ و فرم توجه بیشتری داشته باشند. وقتی اثری چون «شادوش» از سوی محسن نفر به مردم عرضه می شود باعث شگفتی است که چنین هنرمندانی سعی می کنند در یک شرایط سخت آثاری را در حوزه رنگ و فرم تولید می کنند. رنگ هایی که دربرگیرنده شادی و نشاط هستند و می توانند حرف های زیادی برای گفتن داشته باشد.

این نوازنده و آهنگساز ادامه داد: فرمی که از سوی محسن نفر در این آلبوم استفاده شده برگرفته از فنون اصلی موسیقی و آثار بزرگان موسیقی ایرانی در جهت حفظ و احیای فرهنگ شنیداری مردم ایران است که وی ارادتمندانه به تولید چنین اثری همت می کند. من البته از سال ها پیش در حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی افتخار همکاری با این هنرمند را داشتم و الان که به «شادوش» رسیدیم، می بینیم که فکرهای نو این هنرمند در پروژه ای بسیار متفاوت تبلور پیدا کرده است. شرایطی که واقعا در حوزه توسعه فرهنگی شنیداری کشورمان شرایط امیدوار کننده ای نیست اما هنرمندی مانند محسن نفر با تکنیک های ویژه ای که دارا است، توانسته در اوج تکنیک، شعور باطنی را به منصه ظهور برساند که به هر قیمتی تن به هر کاری نمی دهد.

این پژوهشگر تاکید کرد: محسن نفر با نگاهی عمیق به موسیقی ایرانی و اندیشه های مستتر در آن «رِنگ» را به گونه ای می نوازد که «طرب» آن با قومیت های ایرانی مناسبت دارد و تلاش می کند تا موسیقی ایرانی در مخاطب رشد و تعالی ایجاد کند. او می داند برای هر اثری چه اهدافی را باید دنبال کند. او می توانست ده ها اثر دیگر را تولید کند اما این هنرمند اثبات کرده که مسیر موسیقی ایرانی را نباید تبدیل به دو راهی کرد. او همواره حد وسطی را انتخاب کرد که واقعا به جریان متعالی موسیقی ایرانی کمک می کند و از اصول هم تخطی نمی کند؛ فرآیندی که ما امروزه برای جلب مخاطب به هر قیمتی از موسیقی ایرانی به گونه ای غلط استفاده می کنیم.

این هنرمند در بخش دیگری از صحبت های خود ضمن قدردانی از مدیریت دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای تولید آلبوم «شادوش» تصریح کرد: به اعتقاد من جناب اله یاری به عنوان مدیر دفتر موسیقی زبان هر هنرمندی را می داند و به درستی تشخیص داده که چه اثری را به چه هنرمندی سفارش بدهد تا بتوان آن را به عموم مخاطبان ارایه داد. این آلبوم به نظرم باری به هر جهت تولید نشده است و تلاش می کند تا موسیقی به شرط سلامت به مخاطب ارایه شود. من البته به امیرعباس ستایشگر (مدیرعامل انجمن موسیقی ایران) هم تبریک می گویم که در عین مهربانی، سخت گیری های زیادی داشت و می بینیم چنین اثری به زیبایی هرچه تمام تر در انجمن موسیقی ایران تولید می شود.

مهدوی گفت: من امیدوارم مضراب های پرترنم محسن نفر که تار او تلالو دیگری روی گوش ها دارد، بیش از گذشته به گوش ما برسد چرا که هر وقت موسیقی او را بشنوید تبدیل به مدافعانی برای موسیقی ایرانی و محصولات ارایه شده از سوی این هنرمند می شوید که حرف های فراوانی برای گفتن دارد. موسیقی که قابل فهم است و از درجه بندی ارزشمندی برخوردار است که مراقبت های ویژه ای هم می خواهد.

شنیدن «شادوش» و مواجهه با آهنگساز نابغه

محمدعلی مرآتی مدرس دانشگاه هم در بخش دیگری از این مراسم ضمن خواندن متنی در تجلیل از خصوصیات هنری محسن نفر بیان کرد: در موسیقی شناسی گاهی با واژه ای به اسم «اصالت» مواجه می شویم. واژه ای که در ریشه های موسیقی شناسی دربرگیرنده اشتراکاتی است که در ایران به گونه ای دیگر تبلور پیدا می کند. این واژه در ایران به شکل وابستگی به گذشته تعریف می شود یعنی موسیقیدانی که در این عرصه تمرکز دارد ویژگی هایی را رعایت می کند که شاید خیلی از موسیقیدان ها به آن نرسند. محسن نفر یکی از همین هنرمندانی است که در مکتب علی اکبر شهنازی «اصالت» و «نبوغ» را با هم تجربه کرده است. او هنرمند دارای نبوغی است که در حوزه موسیقی ردیف دستگاهی ایران می تواند، تغییر ایجاد کند. اینها تحولاتی را در حوزه موسیقی به وجود می آورند که لیاقتش را دارند. تنها دلیل این موضوع، جدا از مرحمت های دیگر، ویژگی برترانسانی است که آنها را هنرمند دارای اصالت معرفی می کند.

وی افزود: ما در مواجهه با محسن نفر، با نوازنده پرتکنیک و نابغه ای برمی خوریم که شرایطی را برای اجرا فراهم می آورند که ما در آلبوم «شادوش» آنها را می شنویم. او در این پروژه عنصر شادی در موسیقی ایرانی را به وفور رعایت و آن را با وجوه تکنیکی و علمی آن اجرا کرده است. احساسی که در شادمانگی این اثر شنیده می شود شناخت ضربانی از موسیقی است که خیلی ها نمی توانند به آن دست پیدا کنند. از سوی دیگر ورود ریتم های پیچیده و پاساژهای تندشنونده در جاهای حساس آلبوم از ویژگی های ممتاز محسن نفر است که باید به آن اشاره کرد. او برای هنرآموزان و دانشجویان حوزه موسیقی استاد تمام عیاری است که باید قدردان زحماتش بود.

طرح چند نکته مهم درباره شادی در موسیقی ایرانی

محسن نفر آهنگساز و نوازنده آلبوم «شادوش» هم در این مراسم گفت: کلمه شادی به معنای احوال خوش و یک کیف نفسانی است که برای یک انسان لذت و خوشی روح ایجاد می کند. حالا این شادی چگونه ایجاد می شود خود دربرگیرنده مباحث زیادی است. در وجودمان سه قوه تعقل، تمایلات و غضبی (دفاعی) قرار دارند که اگر قوه غضبی احساس شادی داشته باشد، تولید هیجان اتفاق می افتد. یعنی شادی اتفاق می افتد که ارزش چندانی ندارد زیرا از روی اعتقاد نیست، بلکه شادی است که نشات گرفته از یک واکنش ناگهانی است. پس بسیاری از شادی ها، هیجان ها هستند که واکنش های سریع بی منطقی هستند که خیلی از موسیقی ها از آن الهام می گیرند. حتی حماسه هم نشات گرفته از «قوه غضبیه» است. یعنی بخشی از سرودهای هیجان انگیز هم همین آثار حماسی هستند.

وی افزود: «قوه تمایلات» هم مجموعه ای از احساسات و کمالات هستند که در ۲ وجه مثبت و منفی مطرح می شوند. شادی در قوه تمایلات ایجاد کننده شادی هایی است که گاهی انگیزه سو استفاده هم می دهد. قوه بعدی هم «قوه عاقله» ماست که تشخیص دهنده خیر و شر است. شادی مربوط به این قوه شادی ماندگار و قابل اعتمادی است که هیچ وقت از بین نمی رود. این شادی همان معنای بهجت و ابتهاج است که هم برای سلامت جسم خوب است و هم برای طروات روح استفاده می شود.

این آهنگساز موسیقی ایرانی ادامه داد: در موسیقی ما که دربرگیرنده موسیقی عمیقی هم است، ریتم با کنکاش در ذهن ارتباط می گیرد. شاهد سخن من هم در رابطه با موسیقی ردیف ماست که ریتم ظاهری ندارد و اگر این ریتم درک شود اجرایی که از آن ریتم پیش روی مخاطبان قرار می گیرد اجرای استثنایی خواهد بود. البته از آن جهت که در مواقع نمایشی موسیقی، مخاطب آن مردم بودند، موسیقی هایی اجرا می شدند که به «رنگ» معروف شدند. موسیقی هایی که به نوعی معرف خوش پایان برنامه بود. اما شادی این ریتم قطعا شادی نشات گرفته از هیجانات نیست. این شادی از نوع هیجانی نیست و بین قوه عاقله و قوه تمایلات ما معلق است و اگر شلنگ انداز و دست افشان می گذرد به «ناگهان» مربوط نیست بلکه به سرانجامی راه دارد که مسیر خوش را نوید می دهد.

پس از صحبت های محسن نفر در حضور محمد اله یاری مدیر کل دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، امیرعباس ستایشگر مدیرعامل انجمن موسیقی ایران، محمد علی مرآتی مدرس دانشگاه و احمد صدری مدرس دانشگاه از آلبوم «شادوش» رونمایی شد.