دوران گذار دولت‌ها از سیاستگذاری به تنظیم‌گری فرا رسیده است

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو، مصطفی زمانیان، رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری  در آیین اختتامیه نخستین کنفرانس حکمرانی دانش مبنا؛ حکمرانی سرزمینی که در تالار علامه امینی دانشگاه تهران برگزار شد، در سخنانی با موضوع دینامیک نهفته در مفهوم حکمرانی سرزمین، گفت: امروز دینامیک نهفته در مفهوم حکمرانی حداقل در سه بعد قابل تحلیل است و هر چه می‌گذرد نقش نهاد‌های موثر حوزه حکمرانی در حیث نقش‌آفرینی آن‌ها متفاوت‌تر می‌شود.

عضو هیات علمی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران با بیان اینکه حوزه حکمرانی در ظرفیت مهم تنظیم‌گری دارای نقش‌آفرینی جدی در نهاد حکمران است، افزود: امروز دستگاه‌هایی که به دانش حکمرانی اشراف ندارند و در نقش تنظیم‌گری خود به لحاظ دانشی و کارکردی دچار ضعف هستند، در ایفای یک نقش موثر در حوزه تخصصی خود عاجز هستند.

زمانیان افزود: بسیاری از دستگاه‌های ما حتی با مفهوم ساده تنظیم‌گری به عنوان ابر نقشی که امروز اصلی‌ترین نقش را در فضای حکمرانی ایفا می‌کند هم آشنا نیستند. دستگاه‌ها و نهاد‌های حاکمیتی ما همچنان بر مفاهیم ساده نظارت، بازرسی، سیاستگذاری و ایجاد اشراف عالیه، خود را مشغول و محدود کرده‌اند.

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با تاکید بر اینکه دوران گذار از سیاستگذاری به تنظیم‌گری فرا رسیده و دولت‌ها به سمت دولت‌های تنظیم‌گر پیش می‌روند، خاطرنشان کرد: در حالی که دولت‌های توسعه‌یافته حتی از این مفهوم هم گذر کرده‌اند و خود را به سمت دولت تسهیل‌گر حرکت داده‌اند، ما هنوز خود را در نقش‌های ساده و مبهم سیاستگذاری خودمان را گم کرده‌ایم.

وی دینامیک دوم نهفته در حوزه حکمرانی را ناظر بر دینامیکی دانست که گذار از نهاد‌های رسمی به سمت نهاد‌های مردمی را به ما نشان می‌دهند و تاکید کرد: امروز بازیگران جدی عرصه‌های حکمرانی، لوگو‌های دستگاه‌ها و پرچم‌های رسمی دولتی نیستند. امروز نسل جدیدی از بازیگران حوزه حکمرانی بوجود آمده‌اند که این بازیگران جدی در یک فضای رقابتی بسیار تند و رقابتی و حاد، گوی سبقت را از نهاد‌های دولتی ربوده‌اند.

زمانیان توضیح داد: امروز کسی که در عمل دارد قیمت خدمات حمل‌ونقل شهری را در شهر‌ها تعیین می‌کند مصوبات شورای شهر نیست، بلکه اسنپ است که با یک رویکرد عادلانه و همه‌پسند، قیمت خدمات شهری را تعیین می‌کند. امروز سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده و تولیدکننده نیست که خود را متولی حمایت از مصرف‌کننده بداند، امروز نهادی و پلتفرمی وجود دارد که مبنای مذاکره در تعاملات و خرید روزانه مردم و فروشنده‌ها است. امروز ما جای خالی کارآمدی نهاد‌های حکمران را داریم با یک نهاد‌های نورس و نوظهور در عرصه حکمرانی پر می‌کنیم که این‌ها تماما شاخص‌های یک حکمرانی خوب را یکی یکی دارند احصا می‌کنند و ما همچنان گرفتار شیوه‌های انتخاب و انتصاب و ابلاغ و نظارت هستیم.

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری از سازمان‌های مردم‌نهاد به عنوان رکن سوم ساختار‌های حکمرانی نام برد و بیان داشت: قدرت و قوام ساختار‌های حکمرانی، به قدرت نهاد‌های غیردولتی و مردمی‌شان است. در کشوری که مقام معظم رهبری در گفتمان انقلاب اسلامی، مسئله مردمی‌سازی را شرط پایداری نظام اسلامی می‌دانند، کارنامه ما چقدر در پرداختن به نقش نهاد‌های موثر مردمی در عرصه حکمرانی قابل دفاع است.

وی دینامیک سوم را ناظر بر دینامیک در مسائل است دانست و توضیح داد: دیوار‌های بتنی بین مسائلی که ما ساخته بودیم عموما در حال فروپاشی است. امروز دیگر مسائل هیج کدام صرفا اقتصادی محسوب نمی‌شود، مسئله‌ای در زندگی مردم پیدا نمی‌کنید که صرفا سویه اجتماعی داشته باشد، روی هر مسئله‌ای که دست می‌گذارید ابعاد اقتصادی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی دارد، ولی ما همچنان گرفتار نگاه‌های تک‌محوری و تک‌بخشی در تحلیل نظام موضوعات حکمرانی هستیم؛ همچنان وقتی ساختار کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی را نگاه می‌کنیم کمیسیون‌های حقوقی، اجتماعی و اقتصادی و ... هستند و ساختار‌های تقسیم‌بندی کمیسیون‌های تخصصی دولت هم با یک چنین افرازی روبرو هستند.

زمانیان در بخش دیگر سخنانش با بیان اینکه استارتاپ‌ها و نوآوران حوزه حکمرانی به زودی گوی سبقت را از حکمرانان سنتی ما خواهند گرفت و این‌ها افسران جنگ آینده حکمرانی هستند، خاطرنشان کرد: متفکرین و صاحب‌نظران حوزه حکمرانی باید بدانند که دینامیک حوزه حکمرانی در سه بعد مسئله در موضوع بازیگران و در موضوع مهمی تحت عنوان دینامیک مفهومی این حوزه هر روز رو به پیچیدگی می‌رود و این نسل جدید را اگر ما پژوهشگران حوزه حکمرانی درنیابیم، ساختار نهاد حکمرانی در آینده با معماری آن‌ها نوشته می‌شود.

وی با اشاره به انتشار خبر تصویب اولین آیین‌نامه تهیه شده توسط چت جی پی تی در شورای شهر یکی از شهر‌های برزیل، اظهار داشت: هوش مصنوعی رسید به مرحله‌ای که جای قانونگذار ما دارد قانون می‌نویسد و ما هنوز اندر خم نوشتن آیین‌نامه و ابلاغیه پشت در کمیسیون‌ها و ادارات و کمیته‌های تخصصی هستیم.

رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری با اشاره به مسئله سرزمین، خاطرنشان کرد: با همین پویایی که مفهوم و ابعاد حکمرانی دارد عوض می‌شود، مفهوم سرزمین هم در حال تغییر است. آنچه ما حوزه سرزمینی می‌دانیم فقط شکل گربه‌ای شکل نقشه ایران نیست. اگر جغرافیای مهاجرت ایرانیان را بکشیم، آن موقع می‌بینیم که پهنای این سرزمین گربه‌ای شکل به وسعت کل دنیا است. ایرانیانی که شناسنامه ایرانی دارند و به هر دلیلی نخواسته‌اند یا نتوانسته‌اند در ایران زندگی کنند، ولی دل‌شان برای این خاک و نظام و وطن می‌تپد، اگر این طور نگاه کردیم، آن موقع مسئله مهاجرت برای نهاد حکمرانی ما تهدید محسوب نمی‌شود بلکه می‌شود فرصت.

وی افزود: نقشه فرصت‌های تجاری و اقتصادی جمهوری اسلامی ایران که در دولت سیزدهم به همت رئیس‌جمهور و دروازه‌هایی مثل بریکس و شانگ‌های به روی اقتصاد جمهوری اسلامی ایران دارد گشوده می‌شود را بکشید، آن موقع خواهید دید که نقشه فرصت‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران محدود به این شکل گربه‌ای شکل نمی‌شود. فرصت‌های ما در قلب آفریقا بخشی از فرصت‌های راهبردی اقتصادی جمهوری اسلامی است.

عضو هیات علمی دانشکده حکمرانی دانشگاه تهران اضافه کرد: فرصت‌های فرهنگی کشورمان را ملاحظه کنید، یک اربعین به تنهایی مختصات جغرافیایی فرهنگی ملت‌ها را دارد عوض می‌کند. فقط غذای ایرانی به تنهایی به عنوان یک المان هویت‌ساز، نقشه گربه‌ای شکل جمهوری اسلامی ایران را دارد تغییر می‌دهد.

زمانیان در جمع‌بندی سخنانش بیان داشت: اگر امروز صحبت از حکمرانی سرزمینی و صحبت از فرصت‌های تمدن‌ساز انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی می‌کنیم، برای این است که وقتی شما نقشه‌ها را مثل نقشه‌های زمین‌شناسی روی هم بگذارید می‌بینید که نقشه ایران امنیتی، نقشه ایران اقتصادی، نقشه ایران فرهنگی و نقشه ایران ایدئولوژیک، نقشه‌هایی گسترده‌تر از این خاک سرزمینی ما است.