«کنار گذاشتن سوخت فسیلی»، پرمناقشه‌ترین موضوع در کنفرانس تغییرات اقلیمی در دبی

«کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی» پرچالش‌ترین و مناقشه‌انگیزترین مسئله‌ای است که در بیست و هشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی (کاپ ۲۸) که در شهر دبی در امارات متحده عربی در حال برگزاری است، مطرح شده است.

شورای تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد، پیش نویس متن توافق‌نامه را منتشر کرد که نشان دهنده نتایج احتمالی مذاکرات جاری در کنفرانس تغییرات اقلیمی است.

این مذاکرات بخشی از روند «ارزیابی جهانی» به شمار می‌آید که از راه آن ده‌ها کشور به دنبال توافق بر سر راهکارهایی با هدف مقابله با گرمایش زمین و کنترل هستند.

نخستین گزینه‌ای که در پیش‌نویس توافق درج شده، خواهان «کنار گذاشتن تدریجی، منظم و عادلانه سوخت فسیلی» است. دوم گزینه خواهان «سرعت بخشیدن به کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی» است. در گزینه سوم اما «کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی» ذکر نشده است.

خبرگزاری رویترز گزارش داده است که مذاکره کنندگان تا کنون تلاش‌ها با هدف دستیابی به دیدگاهی مشترک برای آینده سوخت فسیلی را آغاز نکرده‌اند و در مرحله نخست گفت‌وگوها‌یشان تنها گزینه‌ها را مشخص کرده‌اند و زمینه را برای مذاکره بر سر این گزینه‌ها فراهم کرده‌اند؛ راهی که می‌تواند دشوار و پرچالش باشد.

پیش‌نویس توافق‌نامه پایانی همچنین شامل گزینه «کنار گذاشتن تدریجی و سریع طی دههٔ جاری انرژی زغال‌سنگ که بدون کنترل تولید دی اکسید کربن مورد استفاده قرار می‌گیرد» است. این پیش‌نویس خواستار توقف فوری ساخت نیروگاه‌های جدید تولید انرژی از زغال سنگ شده است.

با این حال همین بند گزینهٔ دیگری نیز دارد که «کنار گذاشتن تدریجی زغال سنگ» مشمول آن نیست.

بیشتر در این باره:

کاپ ۲۸؛ صندوق ۳۰ میلیارد دلاری و هشدار دربارۀ اطلاعات گمراه‌کننده

کنار گذاشتن سوخت فسیلی از درخواست‌های اصلی کشورهایی است که بیشترین تأثیر را از تغییرات اقلیمی می‌بینند. در همین حال امارات میزبان نشست وزرای انرژی برای بحث بر سر توسعهٔ سوخت هیدورژن خواهد بود.

قرار است گزارشی علمی از میزان تولید گازهای گلخانه‌ای در سال ۲۰۲۳ منتشر شود تا نشان دهد جهان در سال جاری تا چه اندازه توانسته در هدف کاهش تولید این گازها پیش برود.

بیست‌وهشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی همچنین شاهد بحث‌های چالش‌انگیز از سوی حاضران بود. برحی حضار سلطان الجابر، رئیس کنفرانس، را به احترام نگذاشتن به «علم تغییرات اقلیمی» متهم کردند؛ اتهام‌هایی که او رد کرد.

شمار افرادی که برای مشارکت در بیست‌وهشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی ثبت‌نام کرده‌اند به ۸۶ هزار نفر رسید؛ رکوردی که باعث شد برخی از مشارکت رو به افزایش در مذاکرات متعلق به تغییرات اقلیمی تمجید کنند اما برخی دیگر ابراز نگرانی کردند که این جمعیت و هیاهوی ناشی از آن‌ توجه‌ها را از هدف مقابله با تغییرات اقلیمی دور می‌کند.

عربستان سعودی کنار گذاشتن تدریجی نفت را بعید می‌داند

عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی، موافقت کشورش را با کنار گذاشتن تدریجی استفاده از نفت در مذاکرات کنفرانس تغییرات اقلیمی بعید دانست؛ مسئله‌ای که نشان از دشوار و پر چالش بودن مذاکرات دبی دارد.

عبدالعزیز بن سلمان در مصاحبه با خبرگزاری بلومبرگ گفت که عربستان سعودی و شماری دیگر از کشورها با این موضوع موافقت نخواهند کرد.

از سوی دیگر، وزیر انرژی عربستان سعودی مشارکت‌های مالی کشورهای غربی در «صندوق تلفات و خسارات» ویژه تغییرات اقلیمی را کم‌اهمیت و «تغییر کوچک» توصیف و بر اهمیت تعهدات مالی ریاض به کشورهای در حال توسعه تأکید کرد.

او گفت عربستان سعودی که در صندوق جدید سازمان ملل متحد مشارکت نکرده است، متعهد به «اختصاص ۵۰ میلیار دلار به کشورهای آفریقایی برای تحقق اهداف اقلیمی» شده است.

در جریان بیست‌وهشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی، مشارکت کشورهای ثروتمند در «صندوق تلفات و زیان‌ها» به ۷۰۰ میلیون دلار رسید؛ مبلغی که فعالان آن را ناکافی دانستند.

پیشتر گزارش شده بود که تأمین مالی این صندوق قرار است از سوی کشورهای صنعتی ثروتمند و اقتصادهای نوظهور و کشورهای تولیدکننده سوخت فسیلی مانند چین و کشورهای عرب خلیج فارس،‌ ازجمله میزبان کاپ ۲۸ یعنی امارات متحده عربی صورت گیرد.

عبدالعزیز بن سلمان در سخنرانی خود از طریق ویدئوکنفرانس که در سومین نشست ابتکار عمل سبز ۲۰۲۳ عربستان سعودی هم‌زمان با بیست‌وهشتمین کنفرانس تغییرات اقلیمی در دبی برگزار شد، گفت: «برخلاف تغییر کوچکی که دوستان ما در کشورهای پیشرفته انجام دادند، عربستان سعودی از راه همکاری با کشورهای جنوب در نشست سران سعودی-آفریقایی که ماه گذشته در ریاض برگزار شد، متعهد شد که تا ۵۰ میلیارد دلار به این کشورها اختصاص دهد.»

او تأکید کرد که این کمک مالی «به تقویت زیرساخت‌های قابل انعطاف و توسعه مسائل زیست محیطی در قاره آفریقا» یاری خواهد رساند.

برخی فعالان از این روش تأمین هزینه انتقاد کرده و آن را غیرشفاف،‌ غیر الزام‌آور و شامل قرض و سرمایه‌گذاری دانستند و سخنان وزیر انرژی عربستان سعودی نیز از اختلافات بزرگ در مسئلهٔ مقابله با تغییرات اقلیمی نشان دارد.

بیشتر در این باره:

کاپ ۲۸: سرنوشت زیست‌بوم جهانی در سایهٔ جنگ در خاورمیانه

کنار گذاشتن تدریجی سوخت فسیلی، محور مناقشه‌انگیز در مذاکرات جاری در امارات است که خود یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت جهان و در عین حال از بزرگ‌ترین‌ آلاینده‌های دنیا به شمار می‌آید.

عبدالعزیز بن سلمان همچنین گفته است که عربستان سعودی «اصلاحاتی ریشه‌ای در منابع انرژی خود انجام داده و برای توسعه منابع تجدیدپذير انرژی سرمایه‌گذاری کرده است و تلاش می‌کند تا سال ۲۰۳۰ به اقتصاد خالی از تولید گازهای گلخانه‌ای برسد».

قاره آفریقا یکی از مراکز توجه عربستان سعودی و امارات است. این دو کشور ماه سپتامبر گذشته متعهد به سرمایه‌گذاری‌ نفتی در این قاره به ارزش ۴.۵ میلیارد دلار شدند.

یاسر الرمیان، رئیس شرکت نفت سعودی (آرامکو)، در نشست ابتکار عمل سبز ۲۰۳۰ گفت: «نمی‌توان از کشورهای فقیر و در حال توسعه خواست همان گام‌هایی را برای مقابله با تغییرات اقلیمی بردارند که دیگر کشورها باید آن را در پیش گیرند».

با این حال بر سر چگونگی اختصاص منابع مالی به این صندوق و تعیین کشورهای واجد شرایط برای دریافت کمک نیز اختلاف‌نظر وجود دارد و امید می‌رود که در این کنفرانس بر سر آن اجماع به‌جود آید.