انیمیشن سینمایی «پری آبادان»؛ جنگ ایران و عراق به‌روایت سپیده فارسی

انیمیشن سینمایی «پری آبادان» ساختۀ سپیده فارسی، پس از نمایش به‌عنوان فیلم افتتاحیۀ بخش پانورامای جشنوارۀ برلین ۲۰۲۳، در هفته‌های اخیر در چند کشور اروپایی ازجمله فرانسه و حالا در آلمان به نمایش عمومی درآمده است. «پری آبادان» که در خارج از ایران ساخته شده، داستان پسر نوجوانی به نام امید را در روزهای آغاز جنگ ایران و عراق در شهر آبادان روایت می‌کند؛ داستانی که نمایشگر مواجهۀ نوجوانی در آستانۀ بلوغ با مصائب و مشکلات جنگ و جامعه‌ای در حال تغییر است. مینا کاوانی، پرویز صیاد، حمیدرضا جاودان، بابک کریمی، محسن نامجو، سعید شنبه‌زاده و شبنم طلوعی از جمله صداپیشگان این فیلم هستند، جواد جواهری نویسندۀ آن است و طراحی آن نیز با زاون نجار بوده است.   سپیده فارسی قبل از انیمیشن «پری آبادان» مستندها و فیلم‌های بلند دیگری، هم در ایران و هم در خارج از ایران، ساخته است. «خواب خاک»، «نگاه» و «زیر آب» از جمله فیلم‌های بلند خانم فارسی است که در ایران تا پیش از دهه ۹۰ شمسی ساخت. او سال ۱۳۹۳ فیلمی به نام «گل سرخ» را در خارج از کشور ساخت که مضمونی مرتبط با اعتراض‌های سال ۸۸ داشت و به‌ویژه به‌خاطر وجود صحنه‌هایی از رابطۀ جنسی شخصیت‌های فیلم بحث‌انگیز شد. سپیده فارسی در روایت داستانش از اتفاقات رخ‌داده در روزهای آغاز جنگ ایران و عراق در فیلم «پری آبادان»، برخی شخصیت‌ها چون الهۀ خواننده را هم همراه دخترش در شهر آبادان، نمایش می‌دهد تا در بخش‌هایی واقعیت و خیال نیز در فیلمش در هم آمیزد. «پری آبادان» را می‌توان از معدود فیلم‌های به زبان فارسی دربارۀ جنگ ایران و عراق قلمداد کرد که مطابق روایت‌های رسمی و تبلیغی حکومت جمهوری اسلامی از جنگ ساخته نشده و جنگ در آن از منظری غیرایدئولوژیک به تصویر کشیده می‌شود؛ اتفاقی کم‌سابقه که آن را تبدیل به نمونۀ کم‌نظیری از روایت جنگ ایران و عراق در سینما می‌کند. سپیده فارسی در گفت‌وگو با پادکست «صحنۀ» رادیو فردا با بیان این‌که «به جنگ و اتفاقات آن دوره در تاریخ ایران ورای نگاه رسمی خیلی کم پرداخته شده است»، می‌گوید در ساخت فیلم «پری آبادان» دغدغۀ ارائۀ روایتی از جنگ ایران و عراق ورای تعاریف و نگاه رسمی حکومت جمهوری اسلامی داشت. خانم فارسی با تأیید این‌که انتخاب قالب انیمیشن برای روایت داستان ایده و تمهیدی برای غلبه بر مشکلات روایت داستانی دربارۀ جنگ ایران و عراق خارج از کشور بوده است، می‌گوید انیمیشن فضایی برای خیال‌پردازی بیشتر هم در اختیار قرار می‌دهد. سپیده فارسی تأکید می‌کند که در بسیاری از فیلم‌های ساخته‌شده دربارۀ جنگ ایران و عراق، اقشاری که برای دفاع از کشورشان جنگیدند، حذف شده‌اند و او تلاش کرده در فیلم «پری آبادان» حضور آن‌ها را یادآور شود. سازندۀ فیلم «پری آبادان» وجود فصلی در فیلم را که اشاره‌ای به آتش‌سوزی معروف سینما رکس این شهر می‌شود، نوعی ادای دین و یادآوری ظلمی می‌داند که به افراد کشته‌شده در آن رویداد شد و می‌گوید برای نسل او این اتفاق نقطه‌عطفی بود که حالا واقعیت دیگری دربارۀ عاملان آن مشخص شده است. سپیده فارسی از عملکرد صداپیشگان فیلم که ترکیبی از سینماگران و چهره‌های فعال در داخل و خارج از ایران هستند، ستایش می‌کند و می‌گوید مینا کاوانی و حمیدرضا جاودان، با بیان صدای چند شخصیت، قابلیت‌های زیادی از خود نشان دادند. سپیده فارسی می‌گوید حضورش همراه فیلم در جشنواره‌های مختلف در سراسر دنیا به او نشان داده که وقوع چند جنگ اخیر در نقاط مختلف دنیا ازجمله جنگ اوکراین و درگیری‌های قره‌باغ و جنگ در غزه نگاه به فیلم را از اتفاق رخ‌داده در گذشته به امکان وقوع دوبارۀ آن تغییر داده است.