سدهای خالی از آب در خراسان جنوبی

به گزارش «تابناک» به نقل از ایرنا زنگ خطر بحران خشکسالی و کم آبی از سال‌ها پیش در نقاط مختلف کشور به ویژه مناطق گرم و خشک به صدا درآمده و خراسان جنوبی که وابسته به منابع آب زیرزمینی است، متاثر از این پدیده، همچنان متحمل خسارت می‌شود.

سومین استان پهناور ایران که بیش از ۲۳ سال درگیر خشکسالی متوالی است،‌ در چند سال اخیر بدترین وضعیت خشکسالی و کم‌بارشی ۵۰ سال گذشته را از سر گذرانده و درختان، باغ ها، چشمه ها، قنات ها، چاه ها، دام‌ها حتی خاک و بیابان هم از آسیب آن در امان نمانده‌ است.

کاهش بارندگی‌ها در سال آبی گذشته و جاری با توجه به آبگیری اکثر سدهای استان از طریق سیلاب‌های فصلی باعث شده که حجم آبگیری سدها در پایان سال آبی گذشته به ۶.۲ میلیون متر مکعب برسد که این مقدار نسبت به مدت مشابه سال قبل‌تر از آن کاهش ۴۰ درصدی داشت.

اما از ابتدای سال آبی جاری (اول مهر ۱۴۰۲) تاکنون ورودی آب به مخازن سدهای خراسان جنوبی ۱.۷۴ میلیون متر مکعب بوده و ذخیره آب سدهای استان به ۸.۸ میلیون متر مکعب رسیده است.

براساس آماری که شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی ارائه کرد، در پی بارش‌های آبان امسال ۴۰۰ هزار متر مکعب سیلاب به سد سیاهو و ۲۰۰ هزار متر مکعب سیلاب به سد حاجی‌آباد وارد و ذخیره‌سازی شد.

در شرایطی که نَفَس سفره‌های زیرزمینی خراسان جنوبی با کسری تجمعی چهار میلیارد مترمکعبی بریده، بیش از ۸۸ درصد ظرفیت سدهای این استان خالی از آب است.

خراسان جنوبی هشت سد مخزنی با ظرفیت ۷۵.۷ میلیون متر مکعب آب دارد که به دلیل کاهش بارندگی‌ها در چند سال اخیر سه سد از سدهای این استان در برابر ضربات خشکسالی کم آوردند و خشک شدند.

اما با توجه به پیش‌بینی بارندگی‌های نرمال در فصل پاییز و زمستان، چشم امید مردم به بارش‌های امسال است تا منابع آبی جان تازه‌ای بگیرند گلوی تشنه سدها نیز سیراب شود.

سه سد خراسان جنوبی خشک شد

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی در این باره گفت: سه مخرنی شهید پارسا، سد دره‌بید و سد کریت در سال آبی جاری خشک شد و به دلیل نبود بارندگی اکنون ۱۱.۵۶ درصد از حجم مخازن سدهای استان آب دارد.

عباس سارانی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: در حال حاضر حجم آب مخازن هشت سد خراسان جنوبی ۸.۸ میلیون مترمکعب است که این آمار در مدت مشابه سال قبل ۹.۸ میلیون مترمکعب بوده و علت آن کاهش بارندگی و نبود روان آب است.

وی عنوان کرد: در حال حاضر سد رزه درمیان ۳.۷۶ میلیون مترمکعب، سد حاجی‌آباد ۱.۰۳ میلیون مترمکعب و سد شهید پارسا ۰.۴۴ مترمکعب (تقریبا خالی) آب دارد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی گفت: همچنین سد فرخی قاین ۱.۲۹ میلیون مترمکعب، سد دره بید ۰.۲۲ (تقریبا خالی)، سد کریت ۰.۲۰ (تقریبا خالی) و سد نهرین ۰.۵۵ مترمکعب آب دارد و سد سیاهو نیز تنها ۱.۳۰ میلیون مترمکعب آب دارد.

وی گفت: ورودی آب به مخازن سدهای خراسان جنوبی از ابتدای سال آبی تاکنون ۱.۷۴ میلیون متر مکعب بوده است.

سارانی تصریح کرد: فقط سد نهرین در استان تامین کننده بخشی از آب شرب شهر طبس است که در حال حاضر با توجه به حجم پایین آب سد، از آب موجود آن برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود.

وضعیت بحرانی منابع آب سطحی و زیرزمینی خراسان جنوبی

وی گفت: به جز سد نهرین و کریت طبس و سد فرخی قاین که تا حدی منابع آبی پایدار دارند، بقیه سدهای استان از سیلاب فصلی آبگیری می‌شوند لذا به دلیل کاهش بارندگی‌ها در ۲ سال اخیر سدهای استان از نظر ذخیره آب وضعیت مطلوبی نداشته‌اند.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان جنوبی تصریح کرد: با توجه به اقلیم گرم و خشک استان و درصد تبخیر بالا، بخشی از آب ذخیره شده در سدهای استان نیز به علت تبخیر از دسترس خارج می‌شود.

وی افزود: خشکسالی‌ها نه تنها میزان آب سدهای استان را تحت تاثیر قرار داده بلکه به شدت منابع آب زیرزمینی را کاهش داده به گونه‌ای که با توجه به تداوم خشکسالی‌ و کاهش بارندگی‌ها در سال آبی ۱۴۰۲ - ۱۴۰۱ نسبت به سال قبل‌تر، کسری مخزن منابع آب زیرزمینی استان ۱۳ درصد افزایش یافت.

سارانی بیان کرد: در خراسان جنوبی هم از نظر منابع آبی سطحی، هم منابع آب زیرزمینی در وضعیت بحرانی قرار داریم و راهکار اصلی در این زمینه مدیریت مصرف در بخش‌های مختلف است.

بنابر آمار رسمی ۱۳ هزار و ۶۸۳ منبع آبی در خراسان جنوبی وجود دارد و سالانه ۹۱۱ میلیون متر مکعب از این منابع آبی برداشت می‌شود که بیشترین حجم تخلیه آب زیر زمینی از طریق چاه‌ها است.

درصد وابستگی به منابع آب زیر زمینی در استان خراسان جنوبی ۸۸.۷ درصد و درصد وابستگی به آب‌های سطحی ۱۱.۳ درصد است در حالی که این اعداد در کشور به ترتیب ۵۵ و ۴۵ درصد اعلام شده است.

خشکسالی‌های شدید و متوالی در خراسان جنوبی کمیت و کیفیت آب زیر زمینی را کاهش داده است و به دلیل اضافه برداشت مستمر از منابع آب استان، کسری مخزن تجمعی به چهار میلیارد متر مکعب در سال آبی گذشته رسید.

براساس استانداردهای جهانی سالانه ۴۰ درصد حجم ورودی آب به سفره‌های زیرزمینی را می‌توانیم برداشت کنیم و در خراسان جنوبی نه تنها ۱۰۰ درصد آب ورودی به سفره‌ها یا قابل برنامه‌ریزی برداشت می‌شود بلکه در سال آبی گذشته ۱۲۰ میلیون متر مکعب اضافه برداشت داشتیم.