این که ماه نیست!

تینا مزدکی_ این تحقیقات از جایی آغاز شد که آن‌ها در خصوص اولین کشف ماه فراخورشیدی به دست بشر به شک افتادند. یافته‌های جدید حاکی از آن است که به طور کلی ماه‌های فراخورشیدی بسیار بزرگتری نیز ممکن است، وجود داشته باشند.

در سه دهه پس از اولین کشف یک سیاره فراخورشیدی، فهرست آن با بیش از ۵۰۰۰ نمونه تایید شده تا به امروز رشد کرده‌است. با این حال، هر قمر فراخورشیدی احتمالی یا «ماه فراخورشیدی» که به دور این دنیاها می‌چرخد، ستاره شناسان را دور زده‌است.

در سال ۲۰۱۸ دانشمندان بالاخره یک ماه فراخورشیدی را در اطراف سیاره Kepler-۱۶۲۵ b، جهانی شبیه مشتری که در حدود ۸۰۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد، مشاهده کردند. سپس، در ژانویه ۲۰۲۲، اخترشناسان بر این باور بودند که دومین ماه فراخورشیدی را مشاهده کرده‌اند که این بار به دور سیاره فراخورشیدی Kepler-۱۷۰۸ b، یک غول گازی با جرم ۴.۶ برابر مشتری که در فاصله ۵۴۰۰ سال نوری از زمین قرار دارد، می‌چرخد. خود Kepler-۱۷۰۸ b تنها در سال ۲۰۲۱ کشف شد.

اما با این حال، این بدان معناست که از ۵۰۰۰ سیاره فراخورشیدی شناخته شده یا بیشتر، فقط دو سیاره با قمر پیدا شده بودند. با این حال، این موضوع چندان برای ستاره شناسان نگران کننده نبود، زیرا آنها استدلال می‌کردند که خود دنیاها بسیار دور هستند و ماه‌های فراخورشیدی باید بسیار کوچکتر از سیارات فراخورشیدی باشند. بنابراین، یافتن آنها باید بسیار سخت تر باشد، اما آیا این فرضیه درست است، چراکه تشخیص‌ها نیز در هاله‌ای از ابهام است.

رنه هلر، رهبر تیم و دانشمند مؤسسه تحقیقاتی منظومه شمسی ماکس پلانک (MPS) در بیانیه‌ای گفت: ماه‌های فراخورشیدی آنقدر دور هستند که ما نمی‌توانیم آنها را مستقیماً ببینیم، حتی با قوی‌ترین تلسکوپ‌های مدرن نیز امکان مشاهده دقیق آن‌ها وجود ندارد. ما دوست داشتیم کشف ماه‌های فراخورشیدی در اطراف Kepler-۱۶۲۵ b و Kepler-۱۷۰۸ b را تأیید کنیم، اما متأسفانه، تحلیل‌های ما خلاف این را نشان می‌دهد!

سیارات فراخورشیدی اغلب در حال چرخش به دور ستارگان میزبان خود هنگامی که از مقابل آن ستاره عبور می‌کنند، یا از آن ستاره عبور می‌کنند، دیده می‌شوند که باعث افت کوچکی در خروجی نور ستاره می‌شود. این روش باید روی ماه‌های فراخورشیدی نیز کار کند، اما از آنجایی که آن‌ها بسیار کوچک‌تر از جهان‌هایی هستند که به دور آن‌ها می‌گردند، افت احتمالی نوری که ایجاد می‌کنند، بسیار مهم است.

به‌علاوه، یک ماه فراخورشیدی باید در نقطه‌ای دقیق از مدار خود باشد، در حالی که دانشمندان گذر آن را تماشا می‌کنند، زیرا سیاره میزبان آن نیز از ستاره عبور می‌کند. اساساً، آن ماه باید در یک موقعیت بسیار خاص نسبت به سیاره باشد تا بتواند جلوی نور ستارگان خود را بگیرد. این در واقع یکی از دلایلی است که شواهدی از ماه فراخورشیدی Kepler-۱۶۲۵ b در داده‌های تلسکوپ فضایی کپلر ظاهر شد و سپس ناپدید شد، فقط در رصدهای بعدی تلسکوپ فضایی هابل دوباره ظاهر شد.

هلر و همکارانش با استفاده از یک الگوریتم کامپیوتری به نام پاندورا به اخبار ناامیدکننده‌ای در مورد ماه‌های فراخورشیدی Kepler-۱۶۲۵ b و Kepler-۱۷۰۸ b رسیدند. استفاده از پاندورا، که برای تسریع کشف ماه‌های فراخورشیدی طراحی شده است، در داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط تلسکوپ فضایی کپلر ناسا از Kepler-۱۷۰۸ b نشان داد که سناریوهایی که فاقد ماه فراخورشیدی هستند به همان اندازه مشاهدات آن سیاره فراخورشیدی و ستاره‌اش را به تنهایی توضیح می‌دهند.

مایکل هیپکه، یکی از نویسندگان تحقیق و ستاره شناس رصدخانه سونبرگ، در این باره گفت: "احتمال چرخش ماه به دور Kepler-۱۷۰۸b به وضوح کمتر از گزارش های قبلی است. داده ها وجود ماه فراخورشیدی در اطراف Kepler-۱۷۰۸b را نشان نمی دهند."

• بیشتر بخوانید:

• فیلم | تهدیدی برای حیات انسان بر روی خورشید!

• رکوردشکنی نبوغ ناسا بر فراز خاک سرخ مریخ/ عکس

۲۲۷۲۲۷