بازار کار نامناسب؛ عامل اصلی نارضایتی تحصیلی

در این گزارش آمده است مثلا سال‌ها از فارغ‌التحصیلی فردی می‌گذرد. با وجود اینکه مهندسی برق خوانده، اکنون به عنوان کارشناس مارکتینگ در یک شرکت خصوصی استارتاپی کار می‌کند. نامش علیرضاست. وقتی از او درباره مسیر شغلی‌اش می‌پرسید، می‌گوید «از همان ترم سوم تحصیل متوجه شدم بعد از فارغ‌التحصیلی نمی‌توانم با مهندسی برق به درآمد خوبی برسم. حتی همان موقع برایم گنگ بود که بعد از دانشگاه قرار است در چه کاری مشغول شوم؟ برای همین دیگر رغبتی به ادامه نداشتم و صرفا منتظر بودم تا مدرک لیسانسم را بگیرم بروم دنبال کار.» او یکی از هزاران فارغ‌التحصیل دانشگاه است که اکنون از انتخاب رشته و دانشگاهش راضی نیست و در زمینه دیگر مشغول به کار شده. آنطور که جاب‌ویژن می‌گوید؛ امثال علیرضا در ایران کم نیستند.

براساس گزارشی که جاب‌ویژن از تاثیر بازار کار در رضایت تحصیلی منتشر کرده؛ 60 درصد از فارغ‌التحصیلان از رشته یا دانشگاه محل تحصیل خود راضی نیستند. براساس این گزارش که با نظرسنجی از 1800 نفر از فارغ‌التحصیلان رشته‌ها و دانشگاه‌های مختلف منتشر شده، موارد مربوط به بازار کار به عنوان عامل نخست نارضایتی فارغ‌التحصیلان از رشته یا دانشگاه‌هاشان معرفی شده است.

آن‌طور که گزارش جاب‌ویژن نشان می‌دهد، در بین فارغ‌التحصیلانی که از رشته خود ناراضی هستند؛ 57 درصد گفته‌اند بازار کار آن خوب نیست و 34 درصد هم درآمد پایین مشاغل مرتبط با رشته‌شان را به عنوان عامل نارضایتی معرفی کرده‌اند. همچنین 55 درصد از فارغ‌التحصیلانی که از دانشگاه محل تحصیلشان ناراضی هستند؛ علت این موضوع را عدم امکان شکل‌دهی شبکه ارتباطی برای ورود به بازار کار و پیشرفت شغلی عنوان کرده‌اند.

نارضایتی از رشته دانشگاهی رابطه قابل توجهی با وضعیت شغلی افراد دارد. به طوری که این نارضایتی بین فارغ‌التحصیلان بیکار، 62 درصد و بین فارغ‌التحصیلان شاغل در بخش خصوصی، 36 درصد است که تفاوت معناداری دارد. همچنین نارضایتی از رشته تحصیلی در برخی رشته‌ها بسیار پایین‌تر از حد معمول است. در بین آنها می‌توان به رشته‌های کامپیوتر و فناوری اطلاعات، مهندسی صنایع، حقوق، مالی و حسابداری و مدیریت اشاره کرد که بیشترین میزان رضایت از رشته تحصیلی را در بین فارغ‌التحصیلان دارد.

در طرف مقابل فارغ‌التحصیلان رشته‌های علوم پایه و برخی رشته‌های مهندسی بیشتر از بقیه اعلام کرده‌اند که در زمینه‌ای غیرمرتبط با رشته تحصیلی خود مشغول فعالیت هستند. از جمله این رشته‌ها می‌توان به شیمی، ریاضی و آمار، ایمنی و محیط زیست، فیزیک، مهندسی پزشکی، مهندسی نفت، زیست‌شناسی، علوم سیاسی و معماری و شهرسازی اشاره کرد.

براساس گزارش جاب‌ویژن؛ افرادی که در حوزه‌های دیجیتال مارکتینگ و سئو، خدمات و پشتیبانی مشتریان، خرید و تدارکات، مسئول دفتر، مدیر محصول، تولید محتوا، بازرگانی، منابع انسانی و فروش مشغول به کار هستند، اغلب در دانشگاه رشته‌ای کاملا غیرمرتبط با موضوع فعالیتشان داشتند. این موضوع همچنین تاثیر زیادی برروی رضایت از رشته و دانشگاه محل تحصیل دارد. به طوری که میزان نارضایتی در بین فارغ‌التحصیلانی که در حوزه‌های غیرمرتبط با رشته‌شان کار می‌کنند 2.4 برابر افرادی است که کار و تحصیلشان با هم مرتبط است.

دانشگاه محل تحصیل تاثیر بسیار زیادی هم در آینده شغلی و هم در میزان رضایت از دوران تحصیل دارد. این تفاوت بسیار معنادارتر از رشته دانشگاهی است. به طوری که تنها 12 درصد فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دولتی خود ناراضی هستند. این رقم برای فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های علمی کاربردی، پیام نور و غیرانتفاعی به 60 درصد می‌رسد. این گروه 4.3 برابر فارغ‌التحصیلان دانشگاه‌های دولتی از دانشگاه محل تحصیل خود ناراضی هستند.

از نگاه فارغ‌التحصیلان و به طور خاص کسانی که در پژوهش جاب‌ویژن شرکت‌ کرده‌اند، برخی رشته‌های پرتقاضا در بازار کار شرایط بهتری دارند. آنها معتقدند اگر روزی دوباره بخواهند به دانشگاه بروند و مجددا انتخاب رشته کنند، در یکی از رشته‌های پزشکی و داروسازی، کامپیوتر و فناوری اطلاعات، مدیریت و مالی و حسابداری تحصیل خواهند کرد.

شرایط بازار کار برای فارغ‌التحصیلان حتی می‌تواند به عنوان دلیلی برای مهاجرت شناخته شود. براساس گزارش جاب‌ویژن 67 درصد از فارغ‌التحصیلان تمایل به مهاجرت دارند. در بین دلایل تصمیم به مهاجرت، بعد از نوسانات ارز، تورم و مشکلات اقتصادی؛ در رده دوم نارضایتی از وضعیت شغلی و بازار کار قرار گرفته است که 49 درصد بین دلایلشان به چنین موردی اشاره کرده‌اند.

باید دید تا چه اندازه افرادی مثل علیرضا؛ فارغ‌التحصیل مهندسی برق شاغل در یکی از شرکت‌های استارتاپی در کشورمان هستند که به واسطه رشته و دانشگاه محل تحصیلشان، وضعیت بازار کار را نامناسب می‌بینند و در پی اشتغال در زمینه‌های غیرمرتبط با تحصیل هستند. متن کامل این گزارش را می‌توانید از سایت جاب‌ویژن دانلود و مطالعه کنید.