الگو بودن حضرت زهرا (س) اختصاص به بانوان ندارد

خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-سمانه نوری زاده: حضرت صدیقه طاهره سلام‌الله علیها الگوی برجسته و شاخصی برای زنان و مردان در همه تاریخ و جغرافیای جهان است؛ الگویی که تأسی به آن نه‌تنها آثار رنج و زحمت را از زندگی‌ها بیرون می‌برد، بلکه منشأ خیرات و برکات زیادی برای زندگی فردی و اجتماعی ما خواهد بود. در این میان، الگو بودن آن حضرت نکته‌ای نیست که تنها شیعیان به آن اذعان داشته باشند، بلکه وقتی منابع تاریخی و روایی را بررسی می‌کنیم با نمونه‌های بسیاری مواجه می‌شویم که حتی علمای غیر شیعی اعم از دانشمندان اهل سنت و حتی بزرگان مسیحیت و سایر ادیان به آن اشاره کرده‌اند.

گرایش به الگو، نیاز بشری است که در جهت کمال گرایی و تکامل طلبی به طور فطری در درون انسان‌ها نهاده شده است و علم امروز آن را «همانندسازی» می‌نامند. از این رو نیاز به سرمشق گیری از سیره معصومین (ع)، در آموزه‌های دینی به طور آشکار مورد توجه قرار گرفته است و قرآن کریم به صراحت، به معرفی سیره‌ها و اسوه‌های «مثبت» و «منفی» می‌پردازد و اسوه‌های مثبت ثابتی را مطرح می‌کند که در تمام اعصار و برای همه نسل‌ها قابل اتّکا و پیروی در عمل هستند. اسلام، پیامبر (ص) و اهل بیت (ع) را به عنوان نمونه و الگوی عملی معرفی کرده است. بر همین اساس و همزمان با سالروز شهادت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها با حجت الاسلام روح الله حریزاوی قائم مقام سازمان تبلیغات اسلامی در این زمینه به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه آن را می‌خوانید:

*با توجه به ایام فاطمیه و شرایط امروز زنان چگونه می‌توانند از حضرت زهرا الگوگیری کنند؟

حضرت فاطمه زهرا همان طور که در متون دینی آمده سیده نساء العالمین هستند. یعنی سرور زنان جهان. الگو بودن ایشان اختصاص به بانوان ندارد و همه اقشار و جنسیت باید از سیره و رفتار حضرت زهرا (ع) و نظام فکری ایشان الگو بگیرند. همانطور که امام زمان (عج) فرمودند: «حضرت فاطمه زهرا (س) الگوی اولیای خدا هستند.» علاوه بر مقام الگویی برای عموم زنان و مردان وجوه خاص و اسرار آمیزی در وجود ایشان است که می‌تواند برای اولیای الهی و پیامبران الگو باشد ما وقتی که می‌خواهیم حضرت زهرا (س) را به عنوان الگو معرفی کنیم باید فراتر از الگوهای معمولی به شخصیت و مقام ایشان اشاره کنیم.

در باره ابعاد الگوی حضرت فاطمه زهرا (س) بنابر سخنان رهبر معظم انقلاب سه بعد را می‌توان معرفی می‌کنند که بسیار ممتاز و قابل توجه است. یک بعد فکری و معنوی حضرت زهرا (س) است که شامل نظام اندیشه، نوع تفکرات و معارف نبوی است و وجهه عبادی حضرت زهرا (س) را معرفی می‌کند که در روایات مختلفی مورد توجه قرار گرفته است و در حدیث قدسی هم آمده است که خداوند عالم فرمودند که خطاب به ملائکه هنگامی که زهرا (س) در محراب عبادت می‌ایستد ببینید چطور زانوهایش از خوف من به لرزه در می‌آید. عظمت معنوی در کنار عظمت فکری حضرت زهرا (س) یکی از ابعاد ممتاز شخصیت ایشان است که به عنوان یک انسان ملکوتی و پاکیزه و خواستنی برای همه کسانی که گرفتار انحرافات فکری و قلبی شده‌اند، تبدیل می‌کند.

جنبه دوم شخصیت زهرا (س) مادری و همسری در خانه و خانواده است و ارتباط تنگاتنگ با اعضای خانه تجلی پیدا می‌کند. به عنوان یک همسر نمونه برای امیرالمومنین (ع) که تمام وجودش را وقف اسلام کرده بود حضرت زهرا (س) ایفای نقش می‌کند به گونه‌ای که امیرالمومنین (ع) در وصف ایشان می‌گوید: «نعم العون علی طاعه الله» به عنوان مادری نمونه در مدت کوتاه زندگی؛ فرزندانی را تربیت کردند و انسان‌هایی به تاریخ بشر معرفی کند که بهتر از آنها نه بوده است و نه خواهد بود و تمام زیبایی‌ها و تمام کمالات و توفیقاتی که انسان برای سلوک راه حق می‌تواند پیدا کند در وجود آنها متجلی است.

بعد سوم از ابعادی که می‌شود از آن به عنوان الگو یاد کرد، رفتار اجتماعی و سیاسی ایشان است که در تعامل با جامعه اسلامی تا پایان تاریخ شناخته و ارزیابی می‌شود. این بانوی بزرگ اسلام به عنوان یک پیامبر زاده و همسر امام مسلمین نقش کلیدی خود را برای حفظ اسلام ایفا می‌کند و اولین شهید راه ولایت محسوب می‌شود به دلیل اینکه وارد کارزار پیچیده سیاسی شد و با حزب حاکم زمان خودش که در نقطه مقابل جریان حق رفتارهایی را مدیریت می‌کرد، قرار گرفت و تلاش کرد آن‌ها را از تصمیم اشتباه آگاه کند و برای نجات جامعه اسلامی از خطاهایی که افراد بر اساس منافعی یا مطامعی انجام می‌دهند نقش آفرینی نکند. تمام تلاش ایشان منتهی به شهادت می‌شود که بالاتری سعادت برای انسان در مسیر الهی است.

*حضرت زهرا (س) مهمترین واکنش‌ها را در زمان حضورشان و قبل از شهادت از ولی زمان خود داشتند زن امروزی در جامعه امروز چطور می‌تواند در دفاع از آنچه که حق می‌پندارد؛ دفاع کند؟

در خصوص کنش سیاسی حضرت زهرا (س) به خطبه فدکیه می‌توان اشاره کرد که به بهانه غصب فدک جهاد تبیین را انجام دادند و تلاش کردند که بعضی از اعتقاداتی که مورد غفلت قرار گرفته اصلاح و تبیین کنند و از مزیت‌های بسیار بالای ایشان است که یک خطبه‌ای را عرضه کردند و در تاریخ ثبت شده است. در خصوص نسبت میان حضرت زهرا (س) و ولی زمان خودشان و نحوه الگوگیری باید بگویم در نظام ولایی روابط بین ولی جامعه و متولیان کسانی که به او ولایت دارند یک نظام خاصی است که حاصل مسئولیت‌های متقابل است بین رهبر و پیروان او. این نظام از یک رابطه طولی و یک رابطه عرضی تشکیل شده است.

رابطه عرضی محبت آکنده ای است که بین امام و پیروانش به شکل متقابل و هم عرض وجود دارد. مردم و پیروان یک امام به شکل یک دوست دلسوز و برادر و پدر مهربان می‌دانند که هر حرفی و هر پیشنهادی را انجام می‌دهد برای بهتر شدن امور آنها است و هیچ منافعی برای خودش در نظر نمی‌گیرد. دوستی گسترده در ریشه ولایت طولی است و ولایت عرضی باید فهم شود تا زمینه برای ولایت طولی به وجود بیاید. ولایت طولی به معنای رهبری و ولایت به معنای دستور دادن از سوی امام جامعه و ولی جامعه و فرمان‌برداری از سوی پیروان اوست. بعد از اینکه ما قبول کردیم ابعاد ولایت عرضی را نوبت به ولایت طولی می‌رسد و زمینه برای پذیرش آن فراهم می‌شود.

حضرت زهرا (س) در بالاترین سطح به این ولایت رسیدند و آن را مورد توجه قرار دادند و ایشان هم عاشقانه نسبت به امیرالمومنین (ع) ایفای نقش کردند و تبعیت کردند و تلاش کردند محدودیت‌هایی که برای حضرت به وجود آمده در پیاده سازی دستورات الهی به خوبی پیگیری کنند و از مهاجران و انصار بخواهند به دستورات پیامبر در خصوص به شکل‌گیری سرنوشت امت و عواقبی که در انتظارشان است توجه کنند و کوتاهی نکنند.

زنان امروز جامعه به تاسی از حضرت زهرا (س) نسبت به پیگیری منویات رهبر زمانشان ایفای نقش کنند. رسالتی که رهبر معظم انقلاب از زنان مطالبه می‌کند چه در حوزه مسائل فکری و معنوی چه در حوزه مسائل خانوادگی و همسری و چه در حوزه مسائل اجتماعی و سیاسی همه اینها تشکیل دهنده نظام تبعیت و پیروی ما از ولی فقیه است که ریشه محبت ما به ایشان و دلسوزی ایشان در جامعه دارد.

* فعالیت‌های امروز زنان تا چه اندازه متأثر از فرهنگ فاطمی است و دستگاه‌های متولی فرهنگ به نظر شما تا چه اندازه برای گسترش سبک زندگی فاطمی تلاش کرده‌اند؟

معتقدم زنان جامعه ما شیفته حضرت زهرا (س) هستند و فرهنگ ایشان را انتخاب می‌کنند. زنان جامعه از پاک‌ترین زنان جوامع در مقایسه با برخی جوامع شرق و غرب هستند. در آن جوامع ما شاهد انحطاط شکوه مادری و حیای همسری و عفت دختری هستیم. زنان ایرانی زنان پاکیزه و پاکدامن و فرشتگانی هستند که سرتاسر عالم می‌درخشند. زنان مسلمان و نورانی هستند و آرزوی زن امروزی دنیا این است که همچنین پاکیزگی و نورانیتی را به دست بیاورد.

تلاش دستگاه تبلیغاتی دشمن و رسانه‌های فاسدی که هدفشان تبدیل زن به کالای ارزان کام‌جویی است باعث می‌شود که اختلالی در نحوه الگوگیری و سبک زندگی برتر به وجود بیاید و در تهاجم فرهنگی و شریعت دشمنان شاهد این اختلال هستیم. این اختلال هویت زن را مخدوش می‌کند و زن را از عظمتی که دارد دور می‌کند و به نام آزادی او را اسیر شهوت مردان فرصت طلب و سود جو قرار می‌دهد. کسانی به راحتی می‌توانند موجودیت زن را تحقیر کرده و مورد استفاده مطامع قرار دهد.

در سبک زندگی اسلامی که همان سبک زندگی متعالی حضرت زهرا (س) است زن یک موجود مفخم و معزز است و هم در اوج معنویت و دانش قرار بگیرد و هم امکان کسب آرامش برای وظایف مادری و همسری را خواهد داشت و هم نقش آفرین در مسائل اجتماعی سیاسی و تربیتی و فرهنگی باید باشد و زمینه برای رشد و تعالی زن فراهم شود که بتواند همه نقش‌هایی که برای او متصور است ایفا کند.

دستگاه‌های فرهنگی هم در این زمینه وظیفه تمهیدی دارند و باید زمینه سازی کرده و موانع را از سر راه پیشرفت بردارند. پدیده‌ای مانند پیشرفت زنان هم از حیث اندیشه و گفتمان و هم از حیث زمینه سازی و عملیاتی از ضروریت های امروز جامعه ماست و ما تلاش کردیم این گفتمان را توسعه دهیم.

باید از زنان بخواهیم به فکر پیشرفت باشند. مبانی و ابعاد پیشرفت را به خوبی بشناسند هم به صورت فردی و اجتماعی در قبالش احساس مسئولیت کنند و در عین حال به نیازهایی که دارند رسیدگی کنند. یک جهادگر تمام معنا باشند در حوزه‌های مختلف به ویژه جهاد تبیین باشند.

* دستگاه‌های فرهنگی چه نمره‌ای می‌گیرند؟ 

اگر بخواهم نمره‌ای به وضعیت دستگاه‌های فرهنگی بدهم یک میانگین و سطح متوسط را مد نظر قرار خواهم داد. حجم نیاز ما در مقابل حجم شبهات و تخریب‌های هویتی دشمنان اسلام در حوزه زن انجام می‌دهند متناسب نیست و تهاجم تمدن غرب همه اقشار جامعه علی‌الخصوص زنان را دچار آسیب کرده است و ما باید تلاشمان را در این عرصه مضاعف کنیم.