مانع ستاندن سلطنت از خاندان پهلوی

از راست علی منصور، محمدعلی فروغی، مصطفی‌قلی بیات، علی‌اکبر داور و محمود جم

محمدعلی فروغی یکی از معدود شخصیت‌های فرهنگی عصر قاجار و پهلوی است که عامل به وجود آورنده سه حادثه بزرگ تاریخی در ایران بود. او در سقوط سلسله قاجار و به سلطنت رسیدن رضا پهلوی و همچنین مقاومت در برابر حاکمان انگلیس و جلوگیری از سلب سلطنت از خاندان پهلوی نقش حیاتی داشت. به اصرار او پادشگاهی انگلستان پذیرفت سلطنت از رضا به محمدرضا پهلوی منتقل شود.

به گزارش ایسنا، امروز ۲۸ آذر نود و هشتمین سالروز انتصاب محمدعلی فروغی به عنوان اولین نخست‌وزیر رضا پهلوی در سال ۱۳۰۴ است.

رضا خان پس از موفقیت در کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹، قشون ایران را تحت کنترل گرفت و مدتی بعد رییس‌الوزرا و نخست‌وزیر شد، اما اشتهای او سیری‌ناپذیر بود.

او شورایی غیررسمی متشکل از محمدعلی فروغی ملقب به ذکاءالملک، حسن پیرنیا ملقب به مشیرالدوله، میرزا حسن مستوفی‌الممالک معروف به آقا، محمد مصدق ملقب به مصدق‌السلطنه، سید حسن تقی‌زاده و سید یحیی دولت‌آبادی از شخصیت‌های ملی‌گرا و مهدی‌قلی هدایت ملقب به مخبرالسلطنه و حسین علا حامیان سلطنت تشکیل داد و دی ۱۳۰۳ به این شورای هشت نفره، پیام داد که دیگر نمی‌خواهد نخست‌وزیر خاندان قاجار بماند.

او از اعضای شورا خواست تا راهی برای عزل احمدشاه و پایان سلسله قاجار پیدا کنند. با محول شدن این ماموریت محمدعلی فروغی دست به کار شد و با همکاری علی‌اکبر داور و عبدالحسین تیمورتاش بستر تاسیس مجلس موسسان را با دست‌چین کردن نمایندگان حامی رضاخان به وجود آورد.

او و دوستانش با اصلاح چند اصل متمم قانون اساسی مشروطه، سلطنت را از قاجار به پهلوی منتقل کرد. مثلث فروغی، تیمورتاش و داور با تسلط بر نمایندگان حامی رضاخان، قانون خلع قاجار از سلطنت را در جلسه نهم آبان ۱۳۰۴ پنجمین دوره مجلس شورای ملی تصویب کردند.

با اصلاح اصول ۳۶ تا ۳۸ و اصل ۴۰ متمم قانون اساسی مشروطه توسط مجلس موسسان، رضاخان در تاریخ ۲۴ آذر ۱۳۰۴ در جمع اکثریت نمایندگان مجلس پنجم که به دیدارش در تکیه دولت رفته بودند، به قرآن کریم سوگند خورد و به عنوان شاه جدید ایران منصوب شد و همان روز در کاخ سعدآباد بر تخت مرمر نشست.

محمدعلی فروغی در مراسم رسمی اعلام انقراض سلسله قاجار- آبان ۱۳۰۴