آمریکا برای احیای تشکیلات خودگردان ایده دارد/ چه مأموریتی به عباس واگذار شده است؟

رسول سلیمی: تعدادی از مقامات ارشد امریکایی در هفته‌های اخیر برای دیدار با محمود عباس به کرانه باختری سفر کرده‌اند به این امید که او را قانع کنند تا تشکیلات خودگردان فلسطین را برای رهبری سیاسی بعد از جنگ بازسازی کند.

عباس که معمار توافقنامه صلح اسلو در سال ۱۹۹۳ با اسرائیل بود و امید به تشکیل کشور مستقل فلسطین را افزایش داد، مشروعیت خود را به طور پیوسته با شهرک‌سازی اسرائیل در کرانه باختری اشغالی تضعیف کرده است. بسیاری از فلسطینی‌ها اکنون دولت او را فاسد می‌دانند. اما در پی حملات ۷ اکتبر حماس به اسرائیل، جو بایدن ایده ای را دنبال می‌کند که در نتیجه آن تشکیلات خودگردان فلسطینی که محمود عباس از سال ۲۰۰۵ آن را اداره می‌کرده، پس از پایان جنگ، مسئولیت غزه را بر عهده خواهد گرفت.

ایده امریکا برای احیای تشکیلات خودگردان فلسطین

در همین راستا جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی بایدن، روز جمعه با عباس دیدار کرده و از او خواسته تا تغییرات در ساختار تشکیلات خودگردان را پیگیری کند. انتونی بلینکن، وزیر امور خارجه امریکا پس از دیدار با عباس گفته بود که آنها در موردنیاز به اصلاحات برای مبارزه با فساد، توانمندسازی جامعه مدنی و حمایت از آزادی مطبوعات بحث کردند.

همچنین رسانه‌های غربی گزارش دادند که پیشنهادها واشنگتن در پشت درهای بسته، شامل واگذاری بخشی از کنترل قدرت به تشکیلات خودگردان بوده است. به گفته منابع فلسطینی، بر اساس پیشنهاداتی که مطرح شده است، عباس می‌تواند معاون خود را منصوب کند، قدرت اجرایی گسترده‌تری را به نخست‌وزیر خود واگذار کند و چهره‌های جدیدی را به رهبری سازمان معرفی کند.

بیشتر بخوانید:

واشنگتن: تشکیلات خودگردان فلسطین در موقعیتی نیست که غزه را اداره کند

توافق تل‌آویو و تشکیلات خودگردان فلسطین برای آزاد کردن اموال بلوکه‌شده

نتانیاهو: تفاوت حماس و تشکیلات خودگردان در نحوه نابود کردن ما است

عباس نیز در واکنش به ایده امریکا خواسته‌هایی را مطرح کرده است. او در مصاحبه‌ای با رویترز گفته که آماده است تشکیلات خودگردان فلسطین را با رهبران جدید بازسازی کند و انتخاباتی را برگزار کند که از زمان پیروزی حماس در آخرین رأی‌گیری در سال ۲۰۰۶ به حالت تعلیق درامده به شرطی که یک توافق بین المللی الزام اور وجود داشته باشد که منجر به ایجاد یک کشور فلسطینی شود. این دقیقاً نقطه بن بست مذاکره فلسطینی‌ها با اسرائیلی‌ها است چرا که بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل و ائتلاف راست افراطی او با آن مخالفت می‌کنند.

عباس در مصاحبه هفته گذشته در پاسخ به سؤال خبرنگاران درباره پیشنهادها امریکا تأکید کرده بود: "مشکل تغییر سیاستمداران (فلسطینی) و تشکیل دولت جدید نیست، مشکل سیاست‌های دولت اسرائیل است."

در حالی شرایط سیاسی در فلسطین پیچیده می‌شود که محمود عباس و دیگر رهبران فلسطینی انتظار دارند امریکا، متحد راهبُردی اسرائیل، دولت نتانیاهو را تحت‌فشار قرار دهد تا اجازه ایجاد یک کشور فلسطینی شامل غزه، کرانه باختری و اورشلیم شرقی را بدهد.

گمانه‌زنی رسانه‌های غربی نیز حاکی از آن است که برخی در واشنگتن و اسرائیل از «حسین الشیخ»، یکی از مقامات ارشد ساف به‌عنوان معاون احتمالی و جانشین آینده عباس حمایت می‌کنند. بااین‌حال، مقامات امریکایی معتقدند که عباس در حال حاضر تنها چهره واقع‌بینانه رهبری فلسطین است، باوجوداینکه در میان فلسطینی‌ها محبوب نیست و از سوی اسرائیل بی‌اعتماد است.

افزایش مذاکرات برای تعیین وضعیت بعد از جنگ

به گفته منابع دیپلماتیک فلسطینی و امریکایی، گفتگوها در مورد آنچه پس از پایان جنگ اتفاق می‌افتد در هفته‌های اخیر افزایش‌یافته است، اما هیچ طرحی به محمود عباس ارائه نشده است.

محکومیت بین‌المللی تهاجم اسرائیل با افزایش شمار کشته‌شدگان افزایش‌یافته است و به گفته مقامات وزارت بهداشت غزه تعداد کشته‌ها تا روز جمعه به ۱۹ هزار نفر نزدیک شده است، اما نتانیاهو اصرار دارد که جنگ تا زمانی که حماس نابود شود، گروگان‌ها بازگردند و اسرائیل از حملات اینده در امان بماند، ادامه خواهد یافت.

حکومت خودگردان فلسطینی که پس از توافق اسلو در سال ۱۹۹۳ تأسیس شد و تحت کنترل حزب فتح محمود عباس بود، قرار بود یک دولت موقت برای هدایت راه به‌سوی یک کشور مستقل فلسطینی باشد.

مقامات امریکایی بر این باورند که عباس پتانسیل آن را دارد تا اعتبار خود را در میان فلسطینی‌ها به دست آورد، اگر بتواند نشان دهد که فساد را ریشه‌کن می‌کند، نسل جدیدی از رهبران را پرورش می‌دهد، کمک‌های خارجی را برای بازسازی غزه پس از جنگ بسیج می‌کند و حمایت خارج از کشور برای تشکیل کشور فلسطین را ایجاد خواهد کرد.

عباس همچنین از امریکا خواسته تا از یک کنفرانس بین‌المللی صلح برای توافق بر سر گام‌های نهایی منجر به تشکیل یک کشور فلسطینی حمایت کند. او معتقد است این گردهمایی می‌تواند از نشست مادرید در سال ۱۹۹۱ که توسط جورج بوش و پس از جنگ خلیج‌فارس در سال‌های ۱۹۹۰-۹۱ برگزار شد، مدل‌سازی شود.

آیا محبوبیت حماس در حال افزایش است؟

نظرسنجی انجام شده توسط مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری و نظرسنجی فلسطین (PCPSR) که روز چهارشنبه منتشر شد، محبوبیت فزاینده حماس در میان فلسطینیان را در مقایسه با کاهش محبوبیت عباس نشان داد تا آنجا که تحلیلگران پیش‌بینی کردند که حماس ممکن است در هر انتخاباتی در سرزمین‌های فلسطینی پیروز شود.

اگرچه رأی‌گیری در فلسطین مدت‌هاست که به تأخیر افتاده، اما امریکایی‌ها معتقدند که فرستادن فلسطینیان به صندوق‌های رأی بلافاصله پس از پایان جنگ به نتایج هیجانی به نفع حماس منجر خواهد شد. امریکایی‌ها بر این باورند هر زمان که انتخابات برگزار شود، حماس باید کنار گذاشته شود.

در همین راستا واشنگتن قاطعانه مخالف ایفای هر گونه نقشی توسط رهبران حماس کوچک هستند. آنها همچنین گفتند که نیروهای اسرائیلی نباید بیش از یک «دوره انتقالی» پس از پایان جنگ در غزه بمانند. در همین راستا به نظر می‌رسد اعراب نیز با موضع امریکا هم مسیر باشند. فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی تأکید کرده که تشکیلات خودگردان فلسطینی قادر به بازگشت به غزه پس از جنگ است.

نظرسنجی اخیر فلسطینی‌ها نشان می‌دهد که ۸۹ درصد فلسطینی‌ها خواهان دولتی هستند که حماس ان را رهبری کند. یک نظرسنجی دیگر که در ۱۴ نوامبر، بیش از یک ماه پس از حمله حماس منتشر شد، نشان داد که ۷۵ درصد از فلسطینی‌ها در سراسر "کرانه باختری" و غزه از عملیات حماس حمایت می‌کنند، در حالی که تنها ۱۳ درصد مخالف آن هستند.

پیش‌بینی نتیجه برگزاری انتخابات در غزه

حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین در سال ۲۰۰۶، ۷۶ کرسی از ۱۳۲ کرسی شورای قانون‌گذاری فلسطین را به دست آورد که از ۲۴ کرسی اختصاص‌داده‌شده به نوار غزه، حماس ۱۵ کرسی (۶۲ درصد) از آن حماس بود. دلیل اینکه تشکیلات خودگردان فلسطین از سال ۲۰۰۶ انتخابات عمومی دیگری برگزار نکرده است این است که تمام نظرسنجی‌های عمومی نشان می‌دهد که حماس دوباره پیروز خواهد شد.

سال گذشته، یک نظرسنجی توسط مرکز تحقیقات سیاست‌گذاری و نظرسنجی فلسطین (PCPSR) انجام شد که نشان داد در صورت انتخاب بین محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطینی و اسماعیل هنیه، رهبر حماس، ۶۱ درصد از مردم غزه از هنیه حمایت خواهند کرد، درحالی‌که تنها ۳۵ درصد به عباس رأی خواهند داد. در این نظرسنجی همچنین درباره انتخابات پارلمانی سؤال شد که ۴۵ درصد گفتند که به حماس رأی خواهند داد، در مقایسه با ۳۲ درصد که گفتند به تشکیلات فتح متعلق به عباس رأی خواهند داد.

چرا اسرائیل مانع برگزاری هر انتخاباتی است؟

تحلیلگران اسرائیلی می‌گویند نتانیاهو نگرانی‌های خود را دارد. ممکن است انتخابات جدیدی برگزار شود. نتانیاهو ممکن است تلاش کند شکست امنیتی دولت خود را با حملات ۷ اکتبر با قرار دادن خود به عنوان رهبر دست راستی که مانع از ایجاد کشور فلسطین خواهد شد، جبران کند. از سوی دیگر تامین امنیت غزه برای اسرائیلی‌ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است. امریکا پیشنهاد کرده که برخی از پرسنل امنیتی سابق فلسطینی در غزه که به حماس وفادار نیستند، می‌توانند به ایجاد یک نیروی امنیتی در اینده کمک کنند. اما چه کسی امور روزمره غیرنظامیان غزه را اداره خواهد کرد؟ برخی از دیپلمات‌های اسرائیلی و غربی این ایده را مطرح کرده اند که رهبران قبیله ای غزه، خانواده‌های برجسته هر شهر، مسئولیت را بر عهده بگیرند.

بسیاری از فلسطینیان از مروان برغوثی به‌عنوان جایگزینی برای محمود عباس، رهبر فعلی حمایت می‌کنند، اما برغوثی به‌خاطر نقشش در قیام فلسطینیان در دهه ۲۰۰۰ در زندان اسرائیل است. اما طیفی از فلسطینی‌ها معتقدند که او می‌تواند در یک مبادله با گروگان‌های اسرائیلی در غزه آزاد شود. همه گمانه‌زنی‌ها درباره آینده غزه در شرایطی است که رهبران اسرائیل بر جنگ متمرکز هستند؛ اما هیچ یک از سیاستمداران امریکایی و اسرائیلی یک راهبُرد روشن برای آنچه که در آینده اتفاق می‌افتد، مشخص نکرده‌اند.

۳۱۱۲۱۳