لزوم ورود جامعه نخبگانی به توسعه سیستم‌ شتابدهنده‌ها

به گزارش خبرنگار مهر، سید امیرحسین فقهی در مراسم رونمایی از نخستین رویداد ملی فرصت هسته ای که امروز در مرکز نوآوری و فناوری رسا برگزار شد، ضمن اشاره به اینکه علوم و فناوری هسته ای از جنس بین رشته ای است به این معنی که گستره وسیعی از رشته های دانشگاهی و تخصص ها در علوم و فناوری هسته ای حضور دارند، اظهار کرد: در صنعت هسته ای امنیت طبقه بندی می شود و این امر به این دلیل است که وقتی شتابدهنده ای خراب می شود، کارایی لازم را نخواهد داشت ولی وقتی به یک راکتور آسیب جدی وارد شود منجر به حوادث جدی خواهد شد، از این رو کلاس های ایمنی در راکتورها و مسائل مرتبط با آن بسیار سختگیرانه است.

رییس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای، الکترونیک و برق و قدرت، علم آلیاژها و سوپر آلیاژها و مواد با خلوص و گرید هسته ای، فناوری خلأ و کنترل را از فناوری های شتابگرها عنوان کرد و گفت: از این جهت کنترل در شتابگرها مهم بوده است که می خواهیم ذراتی را کنترل کنیم که با سرعتی نزدیک به سرعت نور حرکت کنند و اگر کسی بتواند سیستم کنترلی را برای این سیستم ها بسازد، هر چیز دیگری را می تواند طراحی کند.

وی همچنین ریخته گری های دقیق، شیمی، فیزیک، مغناطیس، سینکرونیزیشن بین دستگاهی در حوزه شتابدهنده ها را بسیار با اهمیت دانست و گفت: فناوری شتابدهنده ها در صنعت و سلامت بسیار مهم است ولی از دید من از شتابدهنده مهمتر، ارتقا سطح صنایعی است که در حوزه ساخت شتابدهنده وارد می شوند.

فقهی با اشاره به اهمیت نقش افرینی جامعه نخبگانی در حوزه شتابدهنده ها و توسعه این سیستم ها گفت: علاوه بر اینها شرکت های دانش بنیان کوچک نیز در این زمینه مهم است چرا که سرمایه گذاری در حوزه راکتورها به اندازه ای سنگین است که جوانان و شرکت‌های کوچک نمی توانند وارد شوند ولی در حوزه شتابدهنده می توانیم شاهد حضور گسترده جوانان و شرکت ها باشیم و معاونت علمی نیز بسیار هوشمندانه به آن توجه کرد.

رییس پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای ضمن بیان اینکه با طراحی و ساخت، طراحی و کاربردهای شتابنده ها، علوم پایه کشور تقویت می شود، تصریح کرد: فارغ‌التحصیلان فیزیک، شیمی و زیست شناسی دانشگاه های برتر کشور زمانی می توانند شغل داشته باشند که تجهیزات و ابزارهای مورد نیاز برای تحقیق فراهم باشد؛ از این رو است که در تاریخ کشور نشان داده شده که شتابدهنده ها نقش بسیار مهمی در حفظ سرمایه انسانی علوم پایه دارد.

وی پیشرفت موجود در کشورهای پیشرفته را مدیون علوم پایه دانست و گفت: رشد علوم پایه نیز مدیون افرادی است که چنین ابزارهایی را ساخته اند. در حال حاضر بشر به دنبال این است که از ابعاد پیکومتر و نانو متر سر در بیاورد و تنها راه درک آنها پروب هایی است که ابعاد در این مقیاس را اندازه گیری کرد و ذرات شتاب داده شده هستند که می توانند پروب آنالیز مواد باشند.

فقهی با اشاره به اینکه اساس ساخت تلویزیون های رنگی شتابدهنده ها هستند، گفت: خوشبختانه معاونت علمی درک خوبی از این حوزه فناوری دارد و ارتباط خوبی با این معاونت، وزارت علوم و آموزش و پرورش ایجاد شده و باعث شده زنجیره تامین سرمایه انسانی برای توسعه فناوری کشور را با هم مدیریت کنیم و در این زمینه هماهنگی بسیار مهم است.

وی با تاکید بر ضرورت توجه به جلوگیری از انجام کارهای تکراری اظهار کرد: به نظر من نیروی انسانی از فناوری مهمتر است چون این نیروی انسانی است که فناوری را خلق و کاربردی می کنند. ما برای توسعه فناوری شتابدهنده‌ها با تعداد کمی از شرکت ها شروع می کنیم و باید به این موضوع توجه داشته باشیم که هر صنعتی با صنعت هسته‌ای مشارکت کرد، سطح توانمندی آنها ارتقا خواهد یافت. به عنوان نمونه اگر صنعت خودرو با نیروی انسانی خود به صنعت هسته ای خدمتی ارائه دهد وقتی اقدام به خودروسازی کند دیگر آن خودرو، خودروی قبلی نیست و با کیفیت بالاتری خواهد بود.

رییس پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای ادامه داد: اینکه در مواردی از دستیابی ما به فناوری هسته‌ای ممانعت می شود سلاح نیست بلکه همانطور که همگان می دانند دریچه حاکمیت فناوری برای عبور از این صنعت است.

فقهی در ادامه به توسعه فناوری فضایی و ارتباط آن با فناوری هسته ای اشاره کرد و گفت: ماهواره چگونه به صنعت هسته‌ای مرتبط می شود در حالی که بر روی زمین ساخته می شود؟ زمانی که ماهواره پرتاب می شود، از یک فاصله به بعد از حفاظ زمین خارج می شود و تحت تابش های کیهانی و خورشیدی قرار می گیرند و زمانی که این تابش ها برخورد به مواد نیمه های ماهواره برخورد می کند باعث سوختن و کاهش عمر ماهواره می شود.

وی افزود: از این رو بشر برای مقابله با این عامل، مواد مقاوم در برابر این تابش ها بسازد که برای این امر نیاز به آزمایشگاه هایی داشته که این پرتوها را در زمین ایجاد کند و هیچ دستگاه دیگری قابلیت ایجاد این شرایط را ندارد مگر دستگاه شتابدهنده .