شب چله؛ بیت الغزل فصل سرما

ایسنا/کردستان ظهور شب چله، خط بطلانی بر پاییز باشکوه و بلوغ رنگ در طبیعت است. آنگاه که دامن بلند انباشته از رقص برگ و هیاهوی باد را به اطلسی فریبنده تبدیل و زندگی خود را در تاریکترین لایه‌های برگ، سنگ، خاک و یخ بندان می‌پیچاند و دل به امید رویش بهار می‌ سپارد، تا زمستان سرود صلح را سر دهد و زندگی دگر باره بخندد.

با کوچ بانوی هزار رنگ و انگشت اعجاز بر انگیز پروردگار، فصلی که در آخرین گامهایش، ظهور رنگ، تنوع آب و هوا و بیت الغزل بودن خود را با وزش باد، شکوه برگریزان و شب های تاریک و طولانی آرام و پیوسته به جان زمستان نقره ریز هدیه می دهد و سرود باران، همنوایی برف و تسخیر نابهنگام تگرگ را در سمفونی باد، ملودی وهم انگیز ابر می سراید تا آواز کوچ خود را در ذهن یخبندان«سرماوز» به رخ «بفرانبار» برفگون بکشد.

حیدری کارشناس ادبیات و فعال در کانون بازنشستگان خانه امید سنندج در مورد شب چله می گوید: بیشتر رسوم و آداب گذشتگان به دست فراموشی سپرده شده و شب چله از این فراموشی جان سالم به در نبرده است. بیشتر خانواده‌ها پیرو شرایط خاص زندگی امروزی، دغدغه های الکترونیکی و فضای مجازی که تاثیر مستقیم روی زندگی، ذهن و فرهنگ هر جامعه‌ای دارد، هستند و بی آنکه خود خواهان چنین تحول سنتی و فرهنگی باشند دچار فراموشی لذت های با هم بودن شده اند. 

وی ادامه می دهد: بیشترین آسیب این فراموشی به سالمندان و کودکان برمی گردد! چون این دو قشر با وجود فاصله سنی قابل توجه، یک سیر فکری اجتماع پذیر بودن را دنبال می کنند. سالمند نیازمند ارتباط با اعضای خانواده و کودک دوستدار این ارتباط است.

این کارشناس می گوید: قبلاً خانواده اساسی‌ترین بنیان و برنده ترین حکم در جامعه را داشت و پیرو همین حکم و حرمت تمامی مناسبت‌ها جشن‌ها را برگزار می‌کردند، اکثر این مراسمات در خانه پدربزرگ و مادربزرگ و با همکاری و مدیریت خانم های با تجربه فامیل برگزار می‌شد. از یک هفته قبل خانم‌ها با تقسیم کار از روی برنامه، جمع شدن‌های فامیلی را که سبب احساس نزدیکی، امنیت و آرامش به همه افراد خانواده است، مدیریت می کردند و همین حس مسئولیت پذیری که والدین در این مراسمات داشتند خود به خود وارد برنامه زندگی تک تک افراد خانواده و جامعه می‌شد. امروزه به دلیل مشغله کاری فراوان، گرفتاری‌های روزمره و فشار زندگی نیمه ماشینی شرایطی فراهم شده که خانواده‌ها به سرعت به سوی تک فرزندی، تنهایی، انزوا رفته و از فضای زندگی دسته جمعی و مراسمات فاصله گیرند.

حیدری می گوید: شکی نیست که شرایط سخت اقتصادی، تجملات زندگی و درآمد کم جامعه سبب این گسل است که هر یک به شیوه‌ای به سوی تنهایی در حرکت هستیم. در گذشته کل اعضای خانواده برای این نوع مراسمات حضوری پررنگ و فعال داشتند، اما امروزه هیچ ذوق و اشتیاقی در افراد جامعه دیده نمی‌شود از این رو موسسه ها، مطبخ های خانگی، رستوران و بوم گردی‌ها اقدام به برپا کردن چنین مراسماتی کرده‌اند. باید قبول کرد که مکانی امن‌تر از خانواده وجود ندارد ولی گاهی برای ثبت لحظه‌ های با هم بودن و مرور گذشته خود، به جمع همسالان پیوستن و برگزاری این مراسمات در مکانی خارج از محیط خانواده لازم است.

به گفته این کارشناس، در این مکانها بنا به سنت پیشین و با در نظر گرفتن شرایط سنی شرکت کنندگان کل خوراکی‌هایی چون آجیل، انار، هندوانه، سبزی‌پلو با ماهی و گاهی آش رشته از رسم‌هایی که در شب چله خانواده‌های ایرانی را گرد هم می‌آورد، مورد توجه قرار دارد. البته بنا به شرایط جغرافیایی، خوراکی های شب چله متفاوت است از جمله زاگرس نشینان و استان کردستان بیشتر از غذاهای گرم، پر انرژی و جمع جور مانند دلمه برگ مو و انواع آش ها که انرژی فراوان دارد و از سلامتی انسان در برابر سرما دفاع می کند، می باشد.

وی می گوید: طبق سنن و آنچه در تاریخ این جشن موجود است،برای پیشوازی از میلاد مهر و جشن شب چله، باید کنار خانواده و نزدیکان جشن گرفت چون ما معتقدیم که شب چله طولانی‌ترین شب سال و صبح این شب طولانی تولد خورشید است؛ گونه‌هایی از خشکبار محلی و انواع میوه های سرخ رنگ که نماد آتش است و آتش در مقابل سرما که نماد زندگی است از مهم‌ترین پیش‌نیازهای شب یلدا است. 

وی می گوید: طبق آیین و سنت زاگرس نشینان و ایرانیانی که به آیین مهر دلبستگی داشتند، رنگ سرخ نماد نور خورشید است و انار و هندوانه و گزینش سیب سرخ و سنجد در سفرهٔ شب چله چه بسا اشاره به همین موضوع داشته‌است.

انتهای پیام