اعتیاد به اینترنت چه بلایی سر ذهن می آورد؟

ستاره جعفری روانشناس گفت: به رغم منافع و مزایای بسیار زیاد استفاده از اینترنت، هر روز نگرانی های جدیدی در خصوص پیامد‌های ناشی از کاربرد این فناوری و تأثیرات آن بر ابعاد مختلف زندگی انسان درحال افزایش است.

وی ادامه داد: کاربران در پی استفادۀ روز افزون از اینترنت، به نوعی وابستگی کاذب دچار می شوند که رهایی از آن امری دشوار است. خانواده به عنوان رکن اساسی اجتماع، کانون اصلی حفظ ارزش های اجتماعی و هنجارهاست.

وی افزود: انسان در خانواده مجموعه ای از باورها، باید و نباید‌ها و هنجار‌های فرهنگی را به عنوان فرایند جامعه پذیری فرا می گیرد؛ آنچه در خانواده از اهمیت خاصی برخوردار است، توجه به ارزش های ویژۀ خانوادگی و اجتماعی است. این ارزش ها از اساسی ترین عناصر نظام اجتماعی هستند که از طریق آن ها می توان جامعه را به سوی تعالی سوق داد و عدم توجه به آن ها، جامعه را به انحطاط خواهد کشاند. 

این روانشناس تصریح کرد: برخی از پژوهشگران در حیطۀ روان شناسی اجتماعی کاربردی، اعتیاد به اینترنت را به عنوان یکی از آسیب های روان شناختی و اجتماعی معرفی می کنند و آن را بسیار زیان بخش می دانند. آن ها معتقدند که استفادۀ بی رویه از اینترنت و شبکه های مجازی، کنش به هنجار و سلامت روانی -اجتماعی فرد را در جنبه های مختلف مختل می کند.

جعفری ادامه داد: اعتیاد به اینترنت عبارت است از استفادۀ بیش از حد، نادرست و بیمارگونه از اینترنت. صرف نظر از اینکه اعتیاد به اینترنت را بیماری یا آسیب روانی یا مشکل اجتماعی بدانیم، پدیده ای است عود کننده، مزمن و فراگیر که با صدمات جدی جسمانی، مالی، خانوادگی، اجتماعی و روانی همراه است.

برخی از پیامد‌های منفی اعتیاد به اینترنت عبارت است از:
۱.     دور شدن از فعالیت ها و برنامه های مهم زندگی.
۲.     کاهش فعالیت جسمانی و عزلت گزینی.
۳.     بی توجهی به سلامت و بهداشت فردی.
۴.     تغییر الگوی خواب یا کمبود خواب.
۵.     غفلت از خانواده.
۶.     عدم توجه به مسئولیت های شخصی و حرفه ای و...

وی گفت: در اعتیاد به اینترنت مانند اعتیاد به مواد یا هر عامل دیگری، اشکال در کنترل تکانه و ضعف اراده وجود دارد. فرد مبتلا به اعتیاد اینترنتی، فاقد برنامه ریزی مشخص برای رسیدگی به امور روزمرۀ زندگی خود است. مشکلات روان شناختی، شخصیتی و خانوادگی ازجمله عواملی است که زمینه را برای گرایش فرد به اعتیاد اینترنت فراهم می سازد. به عنوان مثال ناتوانی والدین در تأمین نیاز‌های عاطفی جوان و نوجوان، عدم دریافت مهر و محبت و طرد شدن از طرف والدین، اعتیاد خود والدین به اینترنت و. ممکن است موجب اعتیاد جوانان به اینترنت شود.

 وی در ادامه افزود: افراد مبتلا به این نوع اعتیاد، دارای این باور غیرمنطقی هستند، که این فناوری همواره مفید است و توسط بسیاری از مردم مورد استفاده قرار می گیرد و هیچ گونه مشکلی برای زندگی آن ها ایجاد نمی کند. این یک باور غلط شناختی است که در بسیاری از معتادانِ به مواد مخدرهم قبل از اینکه به دام اعتیاد بی افتند وجود دارد، اما پس از اعتیاد، اظهار می دارند که ما فکر نمی کردیم زمانی معتاد شویم، زیرا دارای این تصور بودند که هروقت بخواهند می توانند میزان مصرف خود را کنترل نمایند یا دیگر اصلا مصرف نکنند، اما به تدریج به دلیل این باورغلط، به مصرف خود ادامه داده و سرانجام دچار اعتیاد می شوند.

این روانشناس تصریح کرد: به طور کلی، می توان از فنون روان درمانی شناختی-رفتاری برای اصلاح باور‌های غلط در زمینۀ اعتیاد به اینترنت و آموزش مدیریت زمان، استفاده کرد. همچنین برنامه ریزی جدید در زندگی و انجام فعالیت های مثبت، محدود کردن زمان استفاده از تلفن همراه در ساعت های خاصی از روز می توانند مؤثر واقع شوند؛ همچنین از روش های آرام سازی عضلانی و مدیریت خشم، خانواده درمانی، آموزش مهارت های صحیح برخورد با فرزندان، آگاهی بخشی در زمینۀ معایب استفادۀ بی رویه از اینترنت و تلفن همراه می توان استفاده کرد.

وی افزود: اعتیاد به اینترنت اگرچه توسط سازمان بهداشت جهانی و یا انجمن روان شناسی آمریکا به رسمت شناخته نشده است، اما یک آسیب جدی و مشکل ساز است. نتایجِ پژوهشی با عنوان «اعتیاد به اینترنت در بزرگسالان جوان»، نشان داد که اعتیاد به اینترنت در نسل های جدید رو به افزایش است و متغیر‌های دیگری مانند: افزایش فردگرایی، کاهش جامعه پذیری و فرهنگ پذیری نیز در این زمینه نقش مهمی را ایفا می کنند؛ محققان در این مطالعه بر لزوم پرداختن به این مشکل با رویکرد سلامت عمومی تأکید داشتند.

جعفری گفت: در یک مطالعه، تأثیر منفی اعتیاد به اینترنت بر وضعیت تغذیۀ بچه مدرسه ای ها در شهربانی گالا مشخص شد؛ وضعیت تغذیۀ بچه مدرسه ای ها به دلیل استفادۀ بیش از حد از اینترنت اصلا رضایت بخش نیست؛ مصرف کم سبزیجات و افزایش مصرف فست فود‌ها و تنقلات می تواند سلامت آن ها را در آینده تحت تأثیر قرار دهد.

وی ادامه داد: باتوجه به اینکه اعتیاد به اینترنت یک مشکل اجتماعی نوظهور است، لازم است که پژوهش ها و مطالعات بیشتری در این حوزه صورت گیرد. یکی دیگر از پژوهش های انجام شده در این زمینه مربوط به بررسی نقش حمایت اجتماعی و سلامت معنوی در رابطه با اعتیاد به اینترنت در میان طلاب علوم دینی اندونزی بوده است. نتایج این پژوهش نشان داده است که تشویق حوزوی ها به افزایش فعالیت های مبتنی بر معنویت و جلب حمایت دوستان در حوزۀ علمیه می تواند به کاهش سطح اعتیاد آن ها به اینترنت کمک کند.

وی تصریح کرد: بسیاری از افراد تمام وقت خود را به بازی های اینترنتی اختصاص می دهند، بازی کامپیوتری به خودی خود یک مشکل نیست. مشکل این است که سایر حوزه های زندگی یک فرد با مشکل مواجه می شود: دانش آموزان نمی توانند درس بخوانند، کارگران کار کمی انجام می دهند. زمان کمی برای دوستان و شریک عاطفی مان وجود دارد. اعتیاد به اینترنت به عنوان یک مشکل بزرگ اجتماعی در کرۀ جنوبی تلقی می شود که با اعتیاد به مواد مخدر برابری می کند؛ مراکز درمانی اعتیاد به اینترنت ایجاد شده اند که معادل مراکز سم زدایی برای الکلی ها هستند.

این روانشناس گفت: تداوم روند اعتیاد به شبکه های مجازی به ویژه موبایل خطر بزرگی برای سلامت اجتماعی کشور است و اثرات جبران ناپذیری بر توسعۀ پایدار و ارتقای علمی آیندۀ مملکت خواهد داشت. استفادۀ مفرط از اینترنت باعث رفتار انزوا و احساس تنهایی می شود و این امر موجب کاهش تعامل اجتماعی با دیگران و کسب مهارت‌های مورد نیاز برای حل مشکلات زندگی خواهد شد. هرچه جوانان زمان بیشتری را با اینترنت، تلفن همراه یا شبکه های مجازی سپری کنند، زمان کمتری برای تعامل سازنده خواهند داشت.

باشگاه خبرنگاران جوان اجتماعی ازدواج و خانواده