برای دیده شدن فیلم نمی‌سازم/ شهید محبوب حاج قاسم در «بی‌قرار»

محمدعلی فارسی کارگردان مستند «بی‌قرار» که در بخش رقابتی فیلم بلند و جایزه شهید آوینی جشنواره «سینماحقیقت» حضور دارد درباره شکل‌گیری این مستند با محوریت شهید محمدحسین یوسف الهی به خبرنگار مهر گفت: حدود سی سال قبل (سال ۷۲) زمانی که حاج قاسم هنوز فرمانده لشکر ثارالله بود، متوجه شدیم که لشکر ثارالله در عملیات والفجر ۸ یکی از مهمترین بخش ها را برعهده داشته و با خط شکنی پیشتازی کرده است از این رو با کمک حاج قاسم پروژه‌ای پیرامون دلاوری‌های این لشکر و غواصان ضبط کردیم.

وی ادامه داد: آن زمان، هنوز خیلی از جنگ نگذشته بود و بچه های غواص به منطقه آمدند و بازسازی توسط خود آنها صورت گرفت و اولین بار در آن پروژه، محل شهادت و مقر اطلاعات لشکر ثارالله را دیدیم. با وجود اینکه حاج قاسم بیش از نیم ساعت راجع به شهید محمدحسین یوسف الهی صحبت کرده بودند و ما هم در پروژه به همه حواشی پرداخته بودیم اما از این شهید در مستند اسمی برده نشد.

وی ادامه دارد: سال های بعد مجموعه‌ای درباره جانبازان شیمیایی کار شد که یکی از این جانبازان حسین بادپا بود. با وجود اینکه او مدام جلوی دوربین گریه می‌کرد و راجع به شهیدی به نام «یوسف الهی» صحبت می‌کرد ما حتی یک فریم از مزار این شهید تصویر نگرفتیم، حال آنکه تمام خاطرات حول محمدحسین یوسف الهی بود.

فارسی با اشاره به اینکه حاج قاسم در وصیت نامه کتبی و در جمع همراهانش خواسته بود تا در کنار شهید یوسف الهی دفن شود، گفت: کنار شهید یوسف الهی اصلا قبر خالی وجود نداشت و این امکان برای پیکر حاج قاسم به سختی فراهم شد، تازه با آن وصیت، گویی به ذهنم رسید الان وقت ساخت مستندی درباره این شهید است بنابراین از زمان تشییع حاج قاسم فعالیت برای تولید این مستند شروع شد.

این مستند ساز با اشاره به اینکه مستند از روز شهادت حاج قاسم کلید خورد و برای ارتباط با هم‌رزمان و همراهان شهید اقدام کرده اند، ادامه داد: ما یک لیست ۸۰ نفره تشکیل دادیم و توانستیم ۳۰ نفر را برای این پروژه همراه کنیم که در نهایت حدود ۲۰ نفر را در قاب دوربین می‌بینید.

وی افزود: در مصاحبه ها حرف های عجیبی زده شد اما تلاش ما بر این بود مواردی را استفاده کنیم که مستند بودند و چند نفر آن را نقل می‌کنند از این رو بسیاری از موارد شهودی را نیاوردیم.

وی درباره سختی‌های تولید مستند در حوزه جنگ گفت: فعالیت در حوزه جنگ، سخت تر از حوزه اجتماعی است چرا که مخاطب با سوژه اجتماعی درگیر شده و به زندگی روزمره وی برمی‌گردد اما بیان کردن موضوعاتی که تقربیا مخاطب آن را نمی‌شناسد یا از آن فاصله دارد، هنر می‌خواهد.

این مستندساز افزود: امروزه یک مخاطب ما بچه‌های زمان جنگ هستند و یک مخاطب، جوان امروزی است که باید فکر شده و هنرمندانه این معنا و مفهوم قدسی را به او منتقل کرد به صورتی که ترغیب شود با این پیام آشنا شود و آن را بپذیرد. از همین رو مدت زمان قابل توجهی به این فکر می‌کردیم که درام کار چگونه طراحی شود تا مخاطب با همراه شود و چگونه قصه را طراحی کنیم تا معنا به درستی انتقال پیدا کند.

فارسی با اشاره به اینکه مستند یک کمپانی تک نفره است، گفت: بودجه محدود کار مستند اجازه نمی‌دهد تیم ویژه و بزرگ داشته باشیم یا از جلوه های ویژه استفاده کنیم ما جمعی علاقه مند به مستند هستیم و از یکدیگر کمک می‌گیریم و از طریق افترافکت و فتوشاپ بازسازی پلان و سکانس ها را انجام می دهیم.

وی با اشاره به اینکه یک سال و نیم زمان برده تا هزینه های ساخت این مستند را تامین کنند، ادامه داد: این کار از نظر مالی شاید کمتر از دستمزد یک کارگر برای ما آورده داشته باشد، هدف ما فیلم ساختن برای دیده شدن نیست و تلاش داریم پیام را به خوبی تنظیم و به مخاطب منتقل کنیم چون امیدواریم در جایی و فضایی یک نفر مستند را ببیند و تلنگری بخورد.

وی درباره بازنمایی تصویر شهید بادپا در این مستند توضیح داد: شهید بادپا قصه عجیبی دارد و دوست دارم یک روز مستند این شهید منطبق با آنچه در ذهن دارم، ساخته شود. قصه شهید بادپا نشانگر حکمت توبه است و می‌تواند الگویی برای همه افرادی که انتهای مسیر هستند، باشد و منجر شود حکمت توبه را بفهمند، شهید بادپا خودش می‌دانست در چه زمانی، در کجا و چگونه شهید می‌شود و پیکرش بر نمی‌گردد.

مستند «بی‌قرار» به زندگی محمدحسین یوسف الهی فرمانده اطلاعات لشکر ثارالله کرمان می‌پردازد.

عوامل این مستند عبارتند از نویسنده و کارگردان: محمد علی فارسی، تهیه کننده: مهدی فارسی، مجری طرح: محسن فارسی، ناظر کیفی: سیدمحمد مهدی طباطبایی، تدوین: محمد علی فارسی، موسیقی متن محمدرضا علیقلی، گوینده متن: فرهاد قائمیان، مدیر تصویربرداری:حسن سیدی پریشان، جلوه های ویژه بصری: عرفان ذاکر، صداگذاری و ترکیب صدا: آرش قاسمی، پژوهش: مهدی فارسی، انسیه جهانشاهلو، مدیر تولید استان تهران و کرمان: علی اصغر رضایی، مدیر تولید استان خورستان: عبدالحسین اسکندری.