طالبان چه کسانی هستند و چه می‌خواهند؟

طالبان (به معنای طلبه‌ها) گروهی از شبه نظامیان روحانی اسلامگرای مخالف دولت‌های افغانستان وپاکستان است که عقاید  مذهبی با ریشه‌هایی در مکتب حنفی دیوبندی،  مذهب وهابیت و دیدگاه‌های جهادگرایی سلفی ابن تیمیه دارد.

به گزارش «تابناک»، این گروه از زمان پیدایش در سال ۱۹۹۴ تاکنون از طرف‌های درگیر در جنگ افغانستان بوده‌است و پس از تصرف افغانستان، از سال ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ با نام امارت اسلامی افغانستان بر این کشور حکومت کرده‌است.

بیشتر افراد گروه طالبان پشتون‌هایی هستند که در مناطق شمال غربی پاکستان و دو سوی خط دیورند، زندگی می‌کنند.

طالبان از آغاز حمله آمریکا به افغانستان که موجب برکناری آنان از قدرت شد، با نیرو‌های آمریکا و ناتو نیز در جنگ هستند. رهبر کنونی طالبان پس از کشته شدن ملا اختر منصور،  هبت‌الله آخوندزاده است. طالبان بیشتر از اینکه دیوبندی عمل کند، قشری و قبیله‌ای برخورد می‌کند. آن‌ها حتی با اخوانی‌ها و جماعتی‌ها و مودودی‌ها سر سازش ندارند.

پیدایش

در ۱۰ اکتبر سال ۱۹۹۴ میلادی در اوج جنگ‌های داخلی افغانستان گروهی وارد منطقه سپین بولدک ولایت قندهار در جنوب افغانستان شدند و نام خود را «تحریک اسلامی طلبای کرام» نهادند. در میان رهبران طالبان اعراب وهابی از عربستان سعودی نیز وجود دارد. آن‌ها با شعار‌های دینی اسلام مانند جهاد با شرک و کفر و اینکه هر کس کشته شود به بهشت خواهد رفت، به زودی پیروان زیادی از افغانستان و پاکستان پیدا کردند.

طالبان پاکستان نیز در سال ۲۰۰۷ میلادی با هدف استقرار حکومت اسلامی و جاری کردن قوانین شرع در پاکستان، وارد مبارزه مسلحانه شدند. از طالبان پاکستان به عنوان شبکه‌ای متشکل از تعدادی گروه‌های تندرو محلی نام برده می‌شود.

در بدو امر مردم افغانستان به این گروه خوشبین بودند و گمان می‌کردند، آن‌ها می‌توانند به جنگ‌های داخلی افغانستان پایان دهند.

شیوه حکومت طالبان

طالبان با دیدگاهی بسته و با بازگشت به نگرش‌های مذهبی و زیر فشار قرار دادن مردم موجب نارضایتی قشر زیادی از مردم افغانستان شدند. آن‌ها نام حکومت افغانستان را ازجمهوری اسلامی به امیرنشین (امارت اسلامی افغانستان) تبدیل نموده و رهبر خود،  ملا محمد عمر، را به عنوان امیرالمؤمنین معرفی کردند. طالبان قطعنامه‌های پیاپی شورای امنیت را نادیده گرفتند و تعدادی از خارجیان را از کشور اخراج کردند.

حکومت طالبان با رادیو،  تلویزیون،  موسیقی، نقاشی،  مجسمه‌سازی و آثار هنری مخالف بودند و مجسمه‌های بودا در بامیان را که از جمله غنائم فرهنگی و باستانی افغانستان بود را منهدم ساختند. در دوران حکومت طالبان،  کریکت تنها ورزش مجاز در افغانستان به شمار می‌رفت.

آنان به زنان اجازه نمی‌دادند تا بدون مرد محرم یا بدون حجاب از خانه‌هایشان بیرون بروند. مجازات لواط‌کاران و زناکاران مرگ و سنگسار بود و دست کسانی که دزدی می‌کردند، قطع می‌شد. مردم را برای ادای نماز، به زور از مغازه‌هایشان به مساجد می‌فرستادند. ریش مردان در نظام طالبانی باید بلند می‌بود و مو‌های سرشان را می‌بایست کوتاه می‌کردند. هر چند طالبان پخش هرگونه اخبار دال بر اختلاف داخلی این گروه را پنهان نگه می‌داشتند، اما گه‌گاه خبر‌هایی از اختلافات داخلی به بیرون درز می‌کرد.

تصرف بخش گسترده ای کشور افغانستان توسط طالبان

تابستان سال ۱۴۰۰ نیرو‌های طالبان بخش گسترده‌ای از ولایات افغانستان را به تصرف خود درآوردند و به صورت مشخص در تاریخ ۲۴ مردادماه این گروه موفق شد وارد کابل پایتخت افغانستان شده و کنترل فرودگاه را به دست بگیرد.

در توضیحاتی که نیرو‌های طالبان پس از نزدیک شدن به فتح پایتخت کابل خطاب به مردم افغانستان و رسانه‌ها گفتند، آمده است: طالبان اعلام کرده اجازه خروج امن به افرادی که خواهان خروج هستند از کابل را داده و از زنان خواسته به جا‌های امن بروند.

یک مقام طالبان به رویترز گفت: "ما نمی‌خواهیم که یک غیرنظامی بی گناه افغان در زمان مسئولیت ما مجروح یا کشته شود، اما آتش بس اعلام نکرده ایم".

طالبان کنترل دانشگاه کابل در غرب پایتخت را در دست گرفته و پرچم‌های خود را در منطقه کوتا سینکی برافراشته است.

تصرف کامل افغانستان

24 مرداد 1400 رسانه های خبر از تصرف کامل افغانستان توسط گروه طالبان و فرار اشرف غنی- رئیس جمهور این کشور به تاجیکستان خبر دادند. 

عبدالرضا فرجی راد استاد جغرافیای سیاسی پیشتر در مورد خواسته های طالبان به فرارو گفته بود: طالبان تفکریست که وظیفه و رسالتی خاص را در جهان اهل سنت برای خود تعریف می‌کند. در منظومه فکری آن‌ها، برخورد با اهل تشیع یکی از راهکار‌های رسیدن به اهدافشان است. آن‌ها در صدد نابودی و محو کردن فرهنگ و زبان فارسی در افغانستان نیز هستند که در راستای همان هدفشان است. مگر داعش چه می‌خواست؟ «امارت یا خلافت اسلامی». حالا طالبان نیز با صراحت همین خواسته را تکرار می‌کند. طالبان‌ها در ظاهر چهره‌ای صادق دارند، اما در پنهان ماجرا به شدت فریب‌کار هستند.