۱۰ رخداد شوق‌برانگیز سال ۲۰۲۳؛ از رصد کهکشان‌های دوردست تا کشف مومیایی‌های ۴۳۰۰ ساله

در زیر به شماری از این اتفاقات و حوادث نگاه انداخته‌ایم:

تلسکوپ اقلیدس بر کهکشان‌های دوردست نور می‌اندازد

تلسکوپ اقلیدس در ماه ژوئیه امسال سوار بر راکتی متعلق به شرکت آمریکایی «اسپیس ایکس» از دماغه کاناورال در ایالات فلوریدا پرتاب شد تا ماموریت ۶ ساله خود برای کاوش فضا در فاصله ۱.۵ میلیون کیلومتری از زمین را آغاز کند.

این تلسکوپ متعلق به آژانس فضایی اروپا که با هدف بررسی ماده تاریک و انرژی تاریک به فضا پرتاب شد، چهار ماه بعد پنج تصویر شگفت‌انگیز و روشنگر از فضا را به ثبت رساند.

برای مثال در یکی از تصاویر این تلسکوپ، مجموعه‌ای عظیم و دوردست از بیش از یکصد هزار کهکشان به چشم می‌خورد. تخمین زده می‌شود که برخی از آنها حدود ۱۰ میلیارد سال نوری از ما فاصله داشته باشند و قبلاً هرگز دیده نشده بودند. 

این تصاویر همچنین شامل یک سحابی شبیه به سر اسب است که بخشی از صورت فلکی شکارچی به شمار می‌رود.

پیشرفت در درمان بیماری پارکینسون

سال ۲۰۲۳ با پیشرفت‌های متعددی در تشخیص و درمان بیماری پارکینسون همراه بود. در ماه آوریل، تیمی از محققان تکنیک جدیدی را ارائه کردند که به گفته آنها می‌تواند تجمع پروتئین‌های غیرطبیعی مرتبط با پارکینسون را شناسایی کند.

این تجمع نشانه پاتولوژیک این بیماری است و تشخیص آن می‌تواند مدت‌ها قبل از ظاهر شدن علائم به تشخیص بیماری کمک کند. تاکنون هیچ آزمایش خاصی برای تشخیص پارکینسون وجود نداشته است.

برای بیماران مبتلا به پارکینسون اما خبرهای خوب بیشتری نیز در ماه نوامبر وجود داشت. زمانی که به یک بیمار طولانی‌مدت پارکینسون، که مدت‌ها خانه‌نشین شده بود، با کمک پروتز عصبی توانایی کامل خود را برای راه رفتن به دست آورد. ایمپلنت شامل یک میدان الکترودی بود که در جلوی طناب نخاعی قرار می‌گرفت و با مولد ضربه الکتریکی خود در زیر پوست شکم، نخاع را برای فعال کردن عضلات پا تحریک می‌کرد.

امیدها به آینده بدون مالاریا با واکسن مورد حمایت سازمان جهانی بهداشت

در ماه اکتبر، سازمان جهانی بهداشت اعلام کرد که واکسن مالاریا (با نام R21/Matrix-M) را تایید کرده است.

این دومین واکسن مالاریا است که توسط این سازمان تایید می‌شود و اولین واکسن مالاریا لقب گرفته که به هدف خود یعنی اثربخشی ۷۵ درصدی دست یافته است.

دکتر تدروس آدهانوم، مدیر کل سازمان جهانی بهداشت، با بیان اینکه این واکسن به محافظت از کودکان بیشتر کمک می‌کند گفت: «به عنوان یک محقق مالاریا، رویای روزی را می‌دیدم که واکسنی ایمن و موثر علیه مالاریا داشته باشیم. این واکسن ما را به چشم‌انداز آینده‌ای عاری از مالاریا نزدیک‌تر می‌کند.»

مالاریا یک بیماری منتقله از طریق پشه است که سالانه جان حدود نیم میلیون نفر را در سراسر جهان به ویژه در آفریقا می‌گیرد. این بیماری بیشتر کودکان زیر پنج سال و زنان باردار را درگیر می‌کند.

• محققان: بیماری پارکینسون را پیش از بروز علائم می‌توان با آزمایش خون تشخیص داد
• تلسکوپ اقلیدس آژانس فضایی اروپا برای کشف «جهان تاریک» راهی فضا شد

آنتلوپ‌ها، فُک‌ها و سنجاب‌های در حال انقراض بهتر عمل می‌کنند

اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت گزارش سالانه خود را از لیست قرمز گونه‌های در معرض تهدید در اواسط دسامبر منتشر کرد. این گزارش معمولاً هشداردهنده، امسال اما حاوی خبرهای شگفت‌آور خوبی هم بود.

به‌عنوان مثال تیزشاخ آفریقایی به لطف برنامه‌های حمایتی در چاد از وضعیت «منقرض‌شده در طبیعت» به «در خطر انقراض» تغییر یافت. بز کوهی سایگا در قزاقستان که قبلاً «به شدت در خطر انقراض» بود، به لطف اقدامات محلی ضد شکار غیرقانونی به عنوان «تقریباً در معرض خطر» طبقه‌بندی شد.

شرایط برای فُک راهب و سنجاب شکم‌قرمز نیز بهبود یافت، در حالی که جمعیت کرگدن‌های آفریقایی با رشد ۵ درصدی به بیش از ۲۳ هزار عدد رسید.

فسیل دایناسوری که می‌تواند نظریه تکامل پرندگان را بازنویسی ‌کند

در ماه سپتامبر یک فسیل کوچک نیمه‌پرنده و نیمه‌دایناسور در استان فوجیان در جنوب شرقی چین یافت شد که دانشمندان آن را انقلابی کوچک برای نظریه تکامل پرندگان توصیف کردند.

اعتقاد بر این است که این موجود، با نام «فوجیانوناتور پرودیجیوسوس»، در دوره ژوراسیک پسینی یعنی ۱۴۸ تا ۱۵۰ میلیون سال پیش زندگی می‌کرده است و کشف آن شکافی را که در سوابق فسیلی مربوط به منشاء پرندگان موجود بود پر می‌کند.

مهار نسبی جنگل‌زدایی در آمازون

زمانی که لولا داسیلوا از برزیل در ماه ژانویه به عنوان رئیس‌جمهور جانشین ژائر بولسونارو شد، تعهد کرد که تا سال ۲۰۳۰ به جنگل‌زدایی فاجعه‌بار آمازون پایان دهد.

در ماه ژوئیه، برنامه سالانه ردیابی جنگل‌زدایی مؤسسه ملی تحقیقات فضایی این کشور خبر داد که جنگل‌زدایی آمازون در برزیل تا ۲۲.۳ درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته و به پایین‌ترین حد در پنج سال گذشته رسیده است.

دولت برزیل با کاهش جنگل‌زدایی آمازون، که زمانی به عنوان «ریه های جهان» شناخته می‌شد، توانسته است از انتشار حدود ۱۳۳ میلیون تن گاز دی‌اکسید کربن (معادل ۷.۵ درصد کل انتشار گاز توسط این کشور) جلوگیری کند.

به کانال تلگرام یورونیوز فارسی بپیوندید

تاسیس صندوق جبران خسارت در اجلاس تغییرات آب و هوایی

بیست‌وهشتمین اجلاس تغییرات آب و هوایی، که امسال میزبانی آن را دبی در امارات متحده عربی برعهده داشت، با اعلامیه‌ای تاریخی آغاز به کار کرد.

بنابر این اعلامیه، تصمیم گرفته شد یک صندوق تامین خسارت ۶۵۵ میلیون دلاری برای جبران خسارت ناشی از بلایا یا صدمات مرتبط با تغییرات آب و هوایی در کشورهای آسیب‌پذیر تاسیس شود. امری که برای اولین بار اتفاق می‌افتد.

پیشرفت حقوق دگرباشان جنسی در ژاپن و نپال

حقوق دگرباشان جنسی در سال جاری حداقل در برخی از نقاط جهان پیشرفت کرده است. دادگاه عالی ژاپن در یک پرونده قضایی، حکمی علیه تبعیض ضد زنان تراجنسیتی صادر کرد.

در نپال نیز مقامات برای اولین بار ازدواج همجنس‌گرایان در این کشور را به رسمیت شناختند.

نامه‌های عاشقانه به ملوانان فرانسوی سرانجام پس از ۲۵۰ سال باز شدند

امسال همچنین یک استاد تاریخ دانشگاه کمبریج بریتانیا با جستجو در اسناد و مدارک آرشیوی، نامه‌هایی را پیدا کرد که برای بیش از دو قرن سربسته باقی‌مانده بودند.

این نامه‌ها در میانه «جنگ هفت ساله» (جنگی بین‌المللی بین دو اتحاد دریایی رقیب به رهبری بریتانیا و فرانسه در سال‌های ۱۷۵۶ تا ۱۷۶۳) توسط ملوانان فرانسوی نوشته شده و تصویری نادر از زندگی سرنشینان کشتی و خانواده‌هایشان در سا‌ل‌های میانی سده هجدهم را به دست می‌دهد.

در یکی از این نامه‌ها «ماری دوبوسک» به همسرش «لوئی شامبرلن»، ستوان یکم یک کشتی جنگی فرانسوی در سال ۱۷۵۸، می‌نویسد: «می‌توانم تمام شب را صرف نوشتن برایت بکنم... من همسر وفادار ابدی تو هستم.»

مومیایی‌های مصر باستان نبش قبر می‌شوند

در اوایل سالی که گذشت دو مومیایی چند متر زیر زمین در ممفیس، پایتخت مصر باستان واقع در جنوب قاهره، در پیدا شد.

این مومیایی‌ها که تخمین زده می‌شود حدود ۴۳۰۰ سال پیش دفن شده‌اند، از قدیمی‌ترین مومیایی‌های جهان هستند و با فاصله تقریباً یک ماهه در قبرستان سقاره کشف شدند.

سقاره برای بیش از ۳ هزار سال به عنوان محل دفن خانواده پادشاهی مصر مورد استفاده قرار می‌گرفت و یکی از مهم‌ترین مکان‌های تاریخی این سرزمین محسوب می‌شود. این محل ۲۰ کیلومتر امتداد دارد و شامل صدها مقبره است.