«عروسی مقدس» به «شب‌های مستند» رسید/ خاطرات متفاوت فرهاد ورهرام

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از روابط‌عمومی موزه سینما، در ادامه برنامه «شب‌های مستند» موزه سینمای ایران، فیلم «عروسی مقدس» با حضور فرهاد ورهرام، کارگردان و پروین ثقه‌الاسلام استاد دانشگاه و پژوهشگر میراث فرهنگی عصر روز سه شنبه پنجم دی نمایش داده شد.

فرهاد ورهرام بعد از نمایش فیلم ضمن ارایه خاطراتی درباره روند پژوهش مستند مردم‌نگاری «عروسی مقدس» درباره ضرورت حفظ و ادامه‌دار بودن رسوم‌ها در زمان حال که رفته‌رفته در حال منسوخ‌شدن است، گفت: مراسمی که در فیلم «عروس مقدس» شاهد آن بودید، دیگر به این شکل وجود ندارد. در این روستا، ساختمان‌ها و کوه‌ها برای ساخت خانه‌های تازه تخریب شده‌اند. همچنین ورود زیاد گردشگران و عکاسان باعث شده بزرگان روستا دیگر این مراسم را برگزار نکنند.

ورهرام با بیان اینکه فیلمی را بعد از ۳۰ سال ساختم که دیگر شباهتی به شکل سابق خود در اورامان ندارد، تصریح کرد: در فصل بهار مراسمی در این خطه برگزار می‌شد که طی آن، دامداران به بدرقه اولین گروهی می‌پرداختند که به ییلاق می‌رفتند اما امروزه این ۲ مراسم کهن با یکدیگر ترکیب شده و دیگر شکل سابق خود را ندارند. بنابراین این فیلم مانند اشیا یک موزه به حساب می‌آید و محققان می‌توانند از آن استفاده کنند.

این کارگردان پیشگام سینمای مستند در این بخش از نشست بود که با روایت خاطراتی از مستندهایی که درباره فرهنگ و اداب مردم ایران زمین ساخته، در پاسخ به پرسش یکی از حاضران در جلسه مبنی بر چرایی حضور کم‌رنگ زنان در مراسم و آیین های به نمایش درآمده فیلم «عروسی مقدس» گفت: زنان در این مراسم به جز پختن نان نقشی ندارند. اصولاً در بسیاری از مراسم‌های آیینی ما، خانم‌ها نقش پررنگی ندارند.

وی درباره دلیل مرمت‌نشدن این اثر گفت: من تنها کارگردان فیلم هستم و مالک آن، وزارت علوم اتریش است. البته نسخه‌ای از فیلم را در اختیار فیلمخانه ملی ایران گذاشتم تا جزو سندهای آن باشد. «عروسی مقدس» یک فیلم مردم‌شناسی است و بارها دیده شده و در جشنواره‌های مختلف تخصصی حوزه مردم شناسی در کشورهای آلمان، هلند، کانادا، نروژ ‌ حضور داشته است.

وی افزود: «عروسی مقدس» یک فیلم مردم‌شناسی است و ما حق نداریم در چنین آثاری صدا را از جای دیگر وارد کرده یا از موسیقی استفاده کنیم و نباید دست به تحلیل زده و برای مردم از صفت استفاده کنیم. فیلم «تاراز» که مالک آن هستم، در حال بازسازی است و از این بابت خوشحالم اما اگر این اتفاق هم نمی‌افتاد، نگاتیو زیبایی‌هایی دارد که برای من جذاب است. این نکته را هم بگویم که «عروسی مقدس» آخرین اثری بود که هوشنگ آزادی‌ور، گفتار آن را برعهده داشت.

در ادامه پروین ثقه‌الاسلام درباره نقش موزه‌ها در ساخت چنین فیلم‌هایی گفت: ما وظیفه داریم علاوه بر تشویق مردم به بازدید از موزه‌ها، از داشته‌های میراثی خود استفاده کرده و آن را در اختیار مستند سازان قرار دهیم. در مجموعه کاخ گلستان آلبوم خانه و مراکز اسناد از مراکزی هستند که جذابیت زیادی برای ساخت فیلم‌های مستند دارند. موزه‌های ما نظیر موزه ملی و آبگینه پتانسیل لازم را دارند تا به شکل‌های مختلف در چنین آثاری مورد توجه قرار گیرند. موزه مکانی است که باید داشته‌های خود را در دید مردم قرار دهد. ما در آن مقطع تلاش می‌کردیم دانشجویان هنر خصوصا هنرجویان رشته‌های سینما و نقاشی را جلب کنیم و از آن‌ها بخواهیم آثاری را درباره این موزه تولید کنند. امیدوارم چنین روندی همچنان ادامه دار باشد.

این پژوهشگر در ادامه صحبت هایش ضمن اشاره به رسالت مهم موزه ها در حوزه جذب مخاطب، درباره علت ماندگاری مستندهای مردم نگارهم اظهار کرد: در این رابطه قدرت کارگردانی سازنده این آثار، نقش مهمی دارد. اگر فیلم را کارگردانی با عشق و علاقه نساخته باشد، ماندگار نخواهد بود. پس باید به دنبال ماندگاری یک اثر برای سال‌های طولانی بود. در این زمینه هم می‌توان با ابتدایی‌ترین وسایل فیلمبرداری، اثر ماندگاری را تولید کرد. عشقی که کارگردان برای ساخت فیلم خود می‌گذارد، نسبت به مسائل تکنیکی امر مهم‌تری به شمار می‌رود.

وی ادامه داد: از نظر من در فیلم مستند تنها ابژه، تکنیک کارگردانی و تدوین مهم نیستند و عشق کارگردان به سوژه است که اهمیت دارد. فیلم‌های آقای ورهرام سرشار از عشقی اینچنین است. اگر فیلم فقط برای فروش یا تشویق ساخته شود، تاثیر زیادی نخواهد داشت. گاهی نیز موضوع فیلم برای فیلمساز مقدس می‌شود و این نکته بسیار مهم است.

در ادامه ارد عطارپور از مستندسازان شناخته‌شده کشورمان و مهدی آزادی صدابردار مستند «عروس مقدس» به ارائه نقطه نظراتشان درباره فیلم‌های فرهاد ورهرام پرداختند.

برنامه «شب‌های مستند موزه سینمای ایران» با همکاری انجمن صنفی تهیه‌کنندگان مستند سینمای ایران، سه شنبه هر هفته ساعت ۱۷ در سالن فردوس برگزار می‌شود.