توسعه کسب‌وکار‌های کوچک بر مدار گردش کتابخانه‌های عمومی سیار

 به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، یادداشتی از احسان سیفی، رئیس اداره امور کتابخانه‌ها و کتابخوانی اداره‌کل کتابخانه‌های عمومی استان خراسان‌رضوی با موضوع کتابخانه‌های سیار و کسب‌وکار‌های کوچک در خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا) منتشر شده است که متن کامل آن در ادامه آمده است.

جایگاه کتابخانه‌های عمومی سیار در راستای توسعه و ترویج فرهنگ کتاب و کتابخوانی و دسترسی به کتاب‌های علمی و آموزشی و نیز برنامه‌های متنوع فرهنگی در مناطق فاقد کتابخانه‌ی عمومی و یا با دسترسی محدود به کتابخانه‌های ثابت، بسیار حائز اهمیت است. در این راستا درنوردیدن محدودیت‌های جغرافیایی و زمانی، با هدف ایجاد عدالت فرهنگی، از مهم‌ترین رسالت‌های کتابخانه‌های عمومی سیار محسوب می‌شود.

جریان عمیق و گسترده‌ی این نوع کتابخانه‌ها در روستاها، مناطق کم‌برخوردار و نیز حاشیه شهر‌ها و نقش آفرینی و تاثیرگذاری آن‌ها در ارائه‌ی خدمات کتابخانه‌ای و فرهنگی، غیرقابل انکار است. کتابخانه‌های عمومی سیار در فرآیندی متفاوت، خدمت‌رسانی به مناطق هدف را به سرانجام می‌رسانند و جامعه‌ی محلی از طریق ارائه‌ی منابع و اجرای برنامه‌های محتوایی، به دانش و ابعادی از رویداد‌های فرهنگی دسترسی پیدا می‌کند که ایجاد فضای خواندن و افزایش سطح آموزشی را سبب می‌شود.

این تنها یک وجه از کارکرد‌های کتابخانه‌های عمومی سیار است. پوشیده نیست که استمرار حضور، گردش و غور و غواصی کتابخانه‌های عمومی سیار به عنوان سفیر و پیک‌دانایی در بطن جامعه، حوزه‌های مختلف اجتماعی را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. به‌نظر می‌رسد ژرفا و گستردگی این موضوع، می‌تواند خدماتی فراتر از کارکرد‌های ذاتی کتابخانه‌های عمومی سیار را شامل شود. اقتصاد و فعالیت‌های اقتصادی، در زمره جنبه‌هایی است که از این مقوله مستثنی نیست. این همان کارکرد متفاوت و چندوجهی کتابخانه‌های عمومی سیار است که کم‌تر بدان پرداخته شده و می‌توان آن را در ابعاد مختلف بیان نمود.

بعد اول؛ نقش تاریخ‌محور و احیاگرانه کتابخانه‌های عمومی سیار در موضوع مشاغل و کسب و کار‌های کوچک قدیمی است. در این فرآیند، این نوع کتابخانه‌ها می‌توانند به‌عنوان تسهیل‌گر، ناجی و حلقه‌ی اتصال، در خلال برنامه‌های آموزشی و محتوایی ارائه شده به ویژه در روستاها، در حوزه‌ی رشد و توسعه‌ی اقتصادی، علی‌الخصوص کسب و کار‌های کوچک، بروز و ظهور نمایند. تبادل نظر و تجربیات نسل قدیم و جدید، بهره‌مندی از تجربه تاریخی بزرگان، تاریخ شفاهی، فولکلور و برقراری پل ارتباطی میان گذشته و حال از طریق برگزاری فعالیت‌های کتاب‌محور و نگاه به بعد تاریخی و احیاء اقتصاد به زمین نشسته در دور افتاده‌ترین مناطق به واسطه رصد و احصای مشاغل بومی فراموش شده و در معرض انقراض؛ از جمله مهم‌ترین کارکرد‌هایی است که کتابخانه‌های عمومی سیار می‌توانند به آن ورود و به احیا و تجدید حیات مشاغل بومی و فراموش شده، کمک نمایند.

نقش بعدی، اما کارکرد گسترده‌تری را شامل می‌شود؛ معرفی، توسعه و ترویج کسب و کار‌های کوچک جدید. پس از احیاء مشاغل سنتی و قدیم، کتابخانه‌های عمومی سیار می‌توانند از طریق فراهم‌آوری منابع و کتاب‌های مرتبط با انواع کسب و کار‌ها شامل کتاب‌های مرتبط با آموزش مشاغل، نشریات مرتبط با کسب و کارها، بروشور‌های تبلیغی مشاغل و کسب و کار‌های جدید، به تبلیغ، توسعه و ترویج مشاغل جدید بپردازند. نقش شریانی و حیاتی کتابخانه‌های عمومی سیار در این نوع از توسعه و ترویج، می‌تواند با ایجاد ارتباط بین مراکز آموزش فنی‌حرفه‌ای و اعضاء، متبلور شود.

بر این اساس، جایگاه کتابخانه‌های عمومی سیار به عنوان فرهنگ‌سرا‌های اجتماعیِ متحرک و پویا، برای آموزش و تربیت نیروی انسانی ماهر و فنی و ایجاد شبکه و زنجیره به هم پیوسته برای احیاء، توسعه و رونق کسب و کار‌های کوچک، ملموس و قابل ملاحظه است. اشتغال بومی و حضور نیروی کار در محل زندگی، ایجاد بنگاه‌های اقتصادی محلی و مهاجرت معکوس می‌تواند در زمره مهم‌ترین نتایج این نگاه باشد. به‌عبارتی، بر مدار این گردش مستمر است که نقشِ محوری کتابخانه‌های عمومی سیار بیش از پیش آشکار می‌گردد. در این فرآیند، نیروی انسانی، کتاب‌دار و مسئول کتابخانه، نقش محوری و اصلی را ایفا می‌نماید و بخش قابل توجهی از محتوا و اجرای این رویداد را نیز عهده‌دار خواهد بود. در نگاهی آینده‌محور شاید بتوان ایجاد و راه‌اندازی کتابخانه‌های عمومی سیار ویژه، در مناطقی که رویکرد‌های خاص تولیدی دارند (محصولات خاص و…) را نیز مد نظر قرار داد.

همایش بین‌المللی کتابخانه‌های عمومی و کسب و کار‌های کوچک که سال جاری در استان خراسان رضوی برگزار شد، فرصت گران‌سنگی برای نمایاندن ظرفیت‌های کتابخانه‌های عمومی سیار در کنار کتابخانه‌های عمومی ثابت در این حوزه بود. با تبیین جایگاه و موقعیت این کتابخانه‌ها و نمایاندن نقش حمایتی، آموزشی، مهارت‌محوری و ترویجی آن‌ها، می‌توان اقناعی هدف‌مند در خصوص اهمیت شکل‌گیری، ایجاد و توسعه‌ی شبکه‌ی کتابخانه‌های عمومی سیار و به تبع آن احیاء، توسعه و ترویج کسب و کار‌های کوچک بر مدار گردش این کتاب‌خانه‌ها ایجاد نمود.

در این راستا و در حال حاضر، استان خراسان رضوی بیش از ۱۲ کتابخانه عمومی سیار فعال را داراست که به بیش از ۶۰ روستای فاقد کتابخانه ارائه خدمات می‌نمایند و نقش تسهیل‌گرانه، واسطه‌گری و حیاتی این کتابخانه‌ها در احیاء و توسعه کسب و کار‌های کوچک، غیرقابل انکار است.