آیا دریاچه ارومیه را با تشعشع خشکانده و با فناوری ابرهای باران‌زا را دزدیده‌اند؟

چرا ابرهای باران‌زا به مرز ایران که می‌رسند، راهشان را کج می‌کنند و در ترکیه می‌بارند؟ چرا پاییزی که گرم و پربارش پیش‌بینی شده بود، بی‌باران گذشت و زمستان شبیه بهار است؟ آیا دشمنان دریاچه ارومیه را با تشعشعات خشکانده و ابرهای باران‌زا را با استفاده از فناوری‌های پیشرفته از ایران دور کرده‌اند؟

بیشتر بخوانید:

هارپ مسئول کم‌بارشی امسال کشور است؟!

سازمان هواشناسی پیش‌بینی کرده بود که پاییز ۱۴۰۲ گرم اما پربارش است. اینطور نشد و پیش‌بینی‌ها غلط از آب درآمد. زمستانی گرم‌تر از همیشه رسید و هنوز بارش قابل توجهی رخ نداده است. در روزهایی که چشم مردم به آسمان بدون ابر و آلوده خشک شده، تصاویری از نقاط مرزی ایران و ترکیه منتشر شده که کوه‌های آن‌سوی مرز را پربرف نشان می‌دهد و زمین‌های ایران را خشک و بی‌آب. این تفاوت همه را به تعجب واداشته و باعث تکرار تئوری‌های توطئه دهه ۹۰ شده است.

تا آنجا که حتی علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در روزهای آخر پاییز درباره احتمال دخالت در وضعیت بارش کشور گفته است: «بعید نیست خشکسالی ایران در مقیاس‌های کوچک نتیجه کارهای دشمن باشد اما هنوز کار تحقیقاتی در این زمینه انجام نشده است.» همزمان با طرح نظراتی درباره افزایش مشکوک تشعشعات در دریاچه ارومیه و از بین رفتن ابرهای این بستر خشکیده، سلاجقه خبر داده که مرجع ملی تغییرات اقلیمی و پژوهشکده محیط زیست در حال بررسی علت محو شدن ابرها در بالای دریاچه ارومیه هستند.

مگر در جنگ ستارگان اتفاق بیفتد

آیا فناوری پیشرفته‌ای وجود دارد که با استفاده از تشعشعات ابرها را از دریاچه ارومیه دور کند؟ سپیده رحمن‌پور، پژوهشگر حوزه تغییر اقلیم و امنیت محیط زیستی به زومیت می‌گوید: «شایعات این روزها درباره نقش ابرقدرت‌ها و فناوری‌های بسیار پیشرفته در دورسازی ابرها و استفاده از پرتوها برای بالا بردن دمای یک منطقه به قصد ایجاد خشکسالی و برای مثال خشکاندن دریاچه ارومیه یادآور فیلم‌های علمی تخیلی و زیر مجموعه‌های جنگ ستارگان است. اگر چنین فناوری‌ای وجود داشته باشد و کشورهای دیگر علیه ما استفاده کنند و هنوز متوجه نشده باشیم، باید بپذیریم که دانش و فناوری ما به‌شدت از جهان دور است.»

شایعات این روزها درباره نقش ابر قدرت‌ها و فناوری‌های بسیار پیشرفته در دورسازی ابرها یادآور فیلم‌های علمی تخیلی و زیر مجموعه‌های جنگ ستارگان است.

او توضیح می‌دهد: «پرواضح است که عوامل متعددی در رخ دادن این معضل نقش داشته‌اند؛ از سوء‌مدیریت و سدسازی‌های غیراصولی تا تغییر اقلیم. با وجود این عوامل اثبات‌شده، مقصر دانستن سایر کشورها و مداخلات آنها در قیاس با عوامل داخلی قابل توجیه نیست. بیشتر مداخلات خارجی مرتبط با خشکسالی و تشدید پیامدهای تغییر اقلیم در ایران را می‌توان به سدسازی‌های غیراصولی و تفکرات هیدروژمونیک مانند پروژه‌های «گاپ» و «داپ» ترکیه و ناتوانی‌های دیپلماتیک در حل این معضل نسبت داد، نه فناوری‌های پیشرفته.»

به گفته این پژوهشگر، دلیل عبور ابرها از ایران و نباریدن بر محدوده جغرافیایی حوالی دریاچه ارومیه مبتنی بر مستندات ناشی از خشک شدن رودها و هدایت عامدانه رودها به سمت سدها و گاه بهره‌گیری در صنایع و علاوه بر اینها تغییرات الگوهای دمایی ناشی از بازتاب انرژی تابشی خورشید است که توسط پهنه‌های خشکی سطوح و همچنین پدیده‌هایی مانند واگرایی در ارتفاع و افزایش میانگین دمای هوای منطقه دانست.

بر اساس مستندات، چالش‌های مرتبط با تغییر الگوهای باد و بارش و جابه‌جایی فصل‌ها و خشکسالی برای خاورمیانه از پیامدهای تغییر اقلیم است، اما در بیشتر موارد این مسائل از سوء‌مدیریت‌های ادوار گذشته و مداخلات نابه‌جای انسان در طبیعت و اولویت‌بخشی به توسعه و رشد اقتصادی ناشی می‌شود.

تشعشعات دریاچه ارومیه چرا تشدید شد؟

پدیده دیگری که این روزها «عجیب» خوانده می‌شود، افزایش تشعشعات دریاچه ارومیه و احتمال دزدیدن ابرهای این منطقه است. پیش از این در نیمه دهه ۹۰ یکی از اعضای ستاد احیای دریاچه ارومیه گفته بود: «از زمانی که دریاچه خشک شده است، تشعشعات فرابنفش در آن منطقه دو و نیم برابر افزایش داشته که همه این مسائل بر سلامت مردم تاثیر می‌گذارد.»

مطالعه‌ای با عنوان «بررسی تغییرات آلبیدوی سطح و نواحی ساحلی دریاچه ارومیه» که فروردین ۹۶ در دهمین کنگره ملی مهندسی عمران دانشگاه صنعتی شریف ارائه شده، این گفته‌ها را تایید می‌کند.

آلبیدو همان ضریب انعکاس و درصد بازتاب نور از سطح یک جسم است و این مطالعه آلبیدوی سطح را اینطور تعریف می‌کند: «مقدار کل انرژی بازتاب‌شده به کل انرژی دریافتی در طول موج کوتاه.»

در این مطالعه اثر تغییرات سطح آب دریاچه ارومیه بر روی آلبیدوی سطح دریاچه و نواحی خشک‌شده در دو طیف امواج با طول موج کوتاه و ماورای بنفش در سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۱۳ بررسی شده و نتایج آن تایید می‌کند که در محدوده طول موج‌های کوتاه، با کاهش تراز آب دریاچه میانگین آلبیدوی سطح آن و مناطق خشک‌شده، به ترتیب تقریبا ۴ و ۱/۵ برابر شده است. در محدوده امواج فرابنفش هم با نصف‌شدن سطح دریاچه، مقدار آلبیدو سه برابر و مقدار آلبیدوی بخش خشک‌شده در فاصله سال‌های ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۳ به‌طور پیوسته به میزان ۵۰ درصد افزایش داشته است که «علت آن تبدیل شدن پهنه‌های آبی به شوره‌زارها و بسترهایی ماسه‌ای است که آلبیدوی فرابنفش بالاتری دارند».

وضعیت بارش در این منطقه در حالی امروز عجیب خوانده می‌شود که پژوهش‌های علمی بسیاری تاثیر تغییر اقلیم بر نوسانات تراز آب دریاچه ارومیه را تایید کرده‌اند و می‌گویند آنچه اکنون اتفاق افتاده مطابق پیش‌بینی‌های قبلی است. در سال ۹۳، مطالعه‌ای درباره «پیش‌بینی تغییر پارامترهای اقلیمی حوضه آبریز دریاچه ارومیه در دوره ۲۰۱۱-۲۰۳۰» انجام شد که کاهش بارش در ایستگاه‌های ارومیه و تبریز در ۲۰ سال آینده و افزایش بارش در سقز نسبت به دوره پایه و علاوه بر این افزایش دمای حداقل و حداکثر در ارومیه، تبریز و سقز را پیش‌بینی کرده بود.

تکرار تئوری‌های قدیمی

فیلم‌های برف ترکیه در نقطه مرزی و حرف‌هایی درباره دزدیدن ابرهای دریاچه ارومیه یادآور شایعات دهه ۹۰ است. محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور وقت در سال خشک ۱۳۹۰ گفته بود که «تجهیزاتی وجود دارد که می‌توان با استفاده از آنها ابرهای آسمان را به‌طور کامل تخلیه کرد» و اروپایی‌ها با استفاده از این فناوری بارندگی کم‌سابقه‌ای در سرزمینشان فراهم آورده‌اند و باعث شده‌اند بارندگی در کشورهای شرقی کمتر شود.

در آن زمان مجله «لایو ساینس» در واکنش، از آرلن هاگینز، دانشمند جوی در مؤسسه تحقیقات صحرا و مدیر برنامه اصلاح آب و هوای ایالت نوادا نقل کرده بود که چنین فناوری برای از بین بردن ابرها وجود ندارد. به گفته او می‌توان در مقیاس کوچکی ابرها را پراکنده کرد و از بین برد اما انجام چنین کاری در حد تغییر الگوی اقلیمی یک منطقه و ایجاد خشکسالی غیرممکن است.

بعضی کارشناسان تغییر اقلیم و هواشناسی در روزهای اخیر، مقایسه شرایط آب‌وهوایی ایران و ترکیه را غلط دانسته و به مقایسه آب و هوای تهران و شهرهای ساحلی جنوب کشور تشبیه کرده‌اند

بار دیگر در سال ۹۷ نقل قولی از غلامرضا جلالی، رئیس وقت سازمان پدافند غیرعامل ایران جنجالی شد که به دخالت مشکوک خارجی‌ها در اقلیم کشور اشاره داشت و از مطالعاتی می‌گفت که نشان می‌داد، در تاریخ‌های مشخص ابرها را قبل از ورود به کشور غیربارور کرده‌اند. این گفته‌ها البته خیلی زود از سوی سازمان پدافند غیرعامل تکذیب شد: «برخلاف فضاسازی‌های صورت‌گرفته، موضوع مورد اشاره در سخنرانی ریاست سازمان پدافند غیرعامل کشور درباره سرقت ابرها و تغییرات عامدانه اقلیمی صرفا یک نگاه آینده‌نگرانه‌ علمی بوده است و الزاماً به معنای رقم خوردن آن در مقطع کنونی نیست و موضوع سرقت ابرها از طرف دشمنان و رژیم صهیونیستی غاصب رویایی بیش نیست.»

آن روزها همه توجهات به بارورسازی ابرها جلب شده بود و بعضی درباره تاثیر آن بر الگوی بارش و نجات از خشکسالی با استفاده از این فناوری وعده می‌دادند، هرچند از نظر جامعه علمی بارورسازی ابرها فقط به‌عنوان راهکاری تحقیقاتی پذیرفته است. بعضی کارشناسان تغییر اقلیم و هواشناسی در روزهای اخیر، مقایسه شرایط آب‌وهوایی ایران و ترکیه را غلط دانسته و به مقایسه آب و هوای تهران و شهرهای ساحلی جنوب کشور تشبیه کرده‌اند. آنها به‌ناچار بار دیگر در حال توضیح تغییر اقلیم و تشریح اثرات آن هستند. به‌نظر می‌رسد با وجود این شایعه‌ها، فصل‌های خشک پیش رو سخت‌تر از قبل می‌گذرد.

بیشتر بخوانید:

ماجرای ابوریحان و درهای قصر شاه

بحث داغ درباره عکس قدیمی جانی دپ / آیا چنین چیزی ممکن است؟

۲۲۷۲۲۷