یخچال‌های طبیعی کشور آب می رود

به گزارش «تابناک» به نقل از مهر، بحث گرمایش اقلیمی و عدم مدیریت صحیح و درست منابع آبی، و زیست محیطی در کشورمان به یک معضل و چالش جدی برای حال و نسل آینده به شمار می‌آید.

یخچال طبیعی کوهستانی همان طور که از نام آن پیدا است به صورت طبیعی در دل کوه به دلیل شرایط آب و هوای متفاوت ساخته می‌شوند. به زبان ساده‌تر برای تعریف «یخچال طبیعی کوهستانی»، در مناطق کوهستانی بیشتر قطرات باران به دلیل سردی هوا در طی مسیر به برف تبدیل می‌شوند و در مناطق سرد سیر برف‌ها بر روی یکدیگر انباشته می‌شوند و یخچال‌های یخی را ایجاد می‌کنند.

یخچال‌های طبیعی در واقع از فشرده شدن برف و یخ بر روی یکدیگر حاصل می‌شوند و در برخی از کوهستان ها به دلیل اینکه همیشه درجه هوا زیر صفر درجه است برف‌ها سال‌ها پشت سر هم بر روی یکدیگر انباشته می‌شوند و یخچال طبیعی کوهستانی را به وجود می‌آوردند.

به طور کلی ۷ درصد از خشکی‌های سطح زمین را برف پوشانده است و یخچال‌هایی که در سطح زمین هستند به چهار دسته یخچال‌های کوهپایه ای، یخ پهنه‌ها، یخچال‌های قاره‌ای و یخچال‌های دره‌ای تقسیم می‌شوند.

یخچال طبیعی کوهستانی ایران و برف چاله‌های مشهور ایران از منابع اصلی تأمین آب شیرین در کشور به شمار می آیند و همچنین در تعدیل آب و هوایی منطقه و کشور نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کنند.

به خطر افتادن حال یخچال‌های طبیعی بسیار جدی است

پرفسور شبنم دلفان آذری سفیر سبز محیط زیست در خاورمیانه در این زمینه می‌گوید: از آنجایی که کشور ما در یک منطقه خشک واقع شده و رشد جمعیت نیاز به آب را شدت داده است در یک کلام ساده و صریح می‌توانم بگویم به خطر افتادن حال یخچال طبیعی کوهستانی بسیار جدی است.

وی در گفت وگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه این امر با شدت گرفتن گرمایش اقلیمی سطح کره زمین شکل تأسف بار تری به خود می‌گیرد، افزود: امری که در این راستا باید به آن بسیار توجه شود که در قدم اول شناخت یخچال طبیعی کوهستانی امری مهم بوده و در قدم دوم محافظت و مدیریت آن در کشور و استان مازندران حائز اهمیت است.

وی ادامه داد: در استان مازندران سلسله جبال البرز و کوه‌های دماوند و علم کوه از منابع زیبا و غنی یخچال‌های طبیعی به حساب می آیند، دومین قله بلند ایران بعد از دماوند، قله علم کوه است که در منطقه تخت سلیمان شهرستان کلاردشت، استان مازندران با شکوهی وصف ناپذیر جای خوش کرده است.

یخچال طبیعی کوهستانی تخت سلیمان یکی از رشته کوه‌های گرانیتی ایران نیز محسوب می‌شود، این قلل از استان مازندران تا جنگل‌های عباس آباد و تنکابن را در بر گرفته است

این محقق بین المللی تصریح کرد: یخچال طبیعی کوهستانی تخت سلیمان یکی از رشته کوه‌های گرانیتی ایران نیز محسوب می‌شود، این قلل از استان مازندران تا جنگل‌های عباس آباد و تنکابن را در بر گرفته است و در میان این کوهستان، یخچال‌هایی طبیعی وجود دارند که بازماندگانی از آخرین دوران یخبندان بر روی کره زمین هستند.

وی با اظهار اینکه یخچال‌های علم کوه عبارتند از یخچال‌های سرچال، علم چال، تخت سلیمان، مرجیکش، خرسان، هفت خوان، چالون، شانه کوه و اسپیلت، افزود: براساس آمار وزارت نیرو، سطح یخچال‌های کشور، از ۴۲ کیلومترمربع در سال ۹۲ به ۹ کیلومترمربع در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته است که در مقایسه با روند ذوب‌شدن یخچال‌های جهان، سرعت بیشتری و تقاطع تری داشته است.

عضو کمیته بحران سازمان ملل متحد با عنوان اینکه متأسفانه درد عدم آگاهی و ناکارآمدی مدیریتی ما در هر نقطه‌ای مخصوصاً مسائل زیست محیطی بسیار آشکار است، ادامه داد: شوربختانه نه تنها افکار عمومی نسبت به اهمیت یخچال‌های طبیعی کم اطلاع بوده، بلکه بخش زیادی از متخصصان نیز، حساسیت‌های لازم در خصوص فاجعه پیش روی را ندارند و از کنار آن به سادگی گذشته و می‌گذرند.

وی به ارزش‌های یخچال‌های طبیعی اشاره و اضافه کرد: از ارزش‌های یخچال‌های طبیعی می‌توان به مواردی همانند ذخایر آب، وابستگی برخی از پوشش‌های گیاهی و جانوری در مناطق کوهستانی و طبیعی به یخچال‌ها اشاره کرد که این امر در پوشش گیاهی و منطقه‌ای در استان مازندران بسیار اهمیت ویژه ای را داراست.

یخچال‌های طبیعی میراث اقلیمی محسوب می‌شوند

پرفسور دلفان آذری ادامه داد: یکی دیگر از مهم‌ترین ارزش‌های یخچال‌ها این است که به‌عنوان میراث اقلیمی مهم محسوب می‌شوند. به این معنا که اگر به مناطق یخچالی سفر نموده و تکه‌ای از یخ موجود را از عمق بیرون بکشید و مطالعه کنید می‌توانید تأثیرات اقلیم و آب و هوا را در چند صد یا چند هزار سال در آن تکه یخ ببینید و مطالعه کنید.

وی گفت: مهم‌ترین و اصلی‌ترین عامل نابودی یخچال‌ها گرمایش زمین است که متأسفانه روندی است که در تمام دنیا به‌وجود آمده و کشور ما نیز در این چرخه قرار دارد ولی متأسفانه در ایران نقش عوامل انسانی در نابودی و سرعت بخشیدن این یخچال‌ها را نمی‌توان بدون دخیل دانست.

نقش عوامل انسانی در سرعت بخشی به نابودی یخچال‌ها

این محقق بین المللی محیط زیست یادآورشد: عوامل انسانی نیز در نابودی و سرعت بخشیدن به از بین رفتن یخچال‌ها دخیل هستند. ایجاد تسهیلاتی که عبور و مرور در این مناطق یخچالی را زیاد می‌کند طبیعتاً اثر بسیار مخرب خواهد داشت، همچون صعودهای چندهزار نفره‌ای که در کوهستان‌های ما انجام می‌شود، در حالی که طبیعت و یخچال‌های ما ظرفیت این تعداد صعود را ندارند. صعود کوهنوردان در فصل‌های نامناسب همچون تابستان و بهار موجب تخریب سطوح یخی یخچال‌ها می‌شود و این در حالی است که بهترین زمان برای صعود در این مناطق پاییز و زمستان است.

وی افزود: از موارد حساس دیگر در این مورد در استان مازندران که به وضوح مشاهده می‌شود، بی‌توجهی مردم به طبیعت و فعالیت‌های صنعتی که سبب تحولات طبیعی می‌شود و ناکارآمدی و بی مسئولیتی و مدیریتی و عدم وجود قوانین سفت و سخت اجرایی برای حفاظت از محیط زیست در استان و کشور از طرف دیگر، می‌توان گفت که از علت‌های اصلی ذوب شدن سریع یخچال‌های طبیعی در استان مازندران و سراسر کشور است.

مدرس دانشگاه و مشاور بین المللی محیط زیست عنوان کرد: لازم به تاکید مجدد است که یخچال‌های طبیعی ارتباط فشرده‌ای با منابع آب در منطقه، استان و کشور دارد و اگر همه آن‌ها ذوب شود، سطح آب منابع شیرین در حدود ۶۰ متر کاهش خواهد یافت.

گرچه این پدیده اقلیمی و ذوب شدن یخچال‌های قطبی در جریان هم موجب افزایش سطح آب دریاها و ویرانی در جهان خواهد شد ولی بحث و نگرانی ما در مورد یخچال‌های استان مازندران و کشور بوده که نیازمند توجه، التزام و مدیریت درست در این زمینه است.

قطعاً می‌توانم بگویم که همیشه نابودی زیست محیط و زمین در دست فعالیت انسان‌ها بوده است. انسان‌ها همواره زیاده‌خواه و خودخواه بوده‌اند و با تیشه به ریشه‌ی خود زده‌اند. ذوب شدن و از بین‌رفتن یخچال‌های طبیعی برای تمام انسان‌هایی که در استان و به طبع کشور زندگی می‌کنند مشکل‌ساز خواهد بود.

از این‌رو باید با توجه به شرایطی که اکنون در آن قرار داریم مدیریت درست و صحیح و آگاهی رسانی را پررنگ تحت کنترل در آوریم و برای حفاظت مادرمان «ایران زمین» تلاش کنیم.