پیدا شدن آثاری از مسجد در تخت جمشید/ عکس

بر اساس این پژوهش که نتایج آن به تازگی در شماره ۴ مجله «جامعه باستان‌شناسی ایران» و به قلم حامد مولایی کردشولی و یونس زارع انتشار یافته، بقایای این مسجد در شمال غربی کاخ آپادانای تخت‌جمشید واقع شده بود.

به گفته این پژهشگران، در تحقیقات انجام‌شده بر جرزهای سنگی درگاه شمال غربی کاخ آپادانای تخت‌جمشید، سنگ‌نبشته‌ها و نقوشی مشاهده شد که از وجود یک مکان آیینی در این بنای بزرگ بازمانده از دورۀ هخامنشی نشان داشت.

مضمون این سنگ‌نبشته‌ها، دعا و درخواست مغفرت الهی برای برخی کسان به زبان عربی و خط کوفی است. همچنین نام‌های مبارکه و نگاره‌ای که احتمالاً یک قبله‌نما باشد، شناسایی شده است.

این پژوهشگران معتقدند شواهد موجود در این مکان با در کنار هم قرارگرفتن نوشته‌های مورخین، سفرنامه‌نویسان و سیاحان دورۀ اسلامی و همچنین شواهد و بقایای به‌دست‌آمده از کاوش‌های باستان‌شناسی که باستان‌شناسان غربی در گزارش‌های خود به آن اشاره کرده‌اند، بر درستی این فرض، که «بخشی از آپادانای تخت‌جمشید زمانی در اوایل دورۀ اسلامی به یک مسجد تبدیل شده بود» تأکید دارد.

به گفته این باستان‌شناسان، کشف چنین مدارکی در تخت‌جمشید نشان می‌دهد که به بقایای کاخ آپادانا، سازه‌های معماری مثل دیوارهای خشتی یا سنگی اضافه نشده بود و استفاده دوباره از آن احتمالاً فقط با خاک‌برداری بخشی از بنای آپادانا صورت گرفته است.

به گفته این باستان‌شناسان، تخت‌گاه پارسه پس از ویرانی، از دورۀ ساسانی با نام «صد ستون» و پس از آن به «چهل ستون» و «چهل‌منار»، و بعداً به «مسجد سلیمان» و «ملک سلیمان» و نهایتاً به «عمارت جمشیدی» و «تخت جمشید» معروف می‌شود. احتمالاً پس از آنکه این مکان برای مدتی به مسجد تبدیل می‌شود و به دلایل نامعلوم که مسجد مذکور عمر زیادی نمی‌کند، اما یاد و خاطرۀ آن با عنوان «مسجد سلیمان» در اذهان و افواه مردم باقی مانده و در متون تاریخی فقط اسمی هرچند مبهم از آن باقی مانده است که تمام تخت‌گاه را با عنوان «مسجد» معرفی می‌کنند، در صورتی که فقط بخش‌هایی از تالار آپادانا به مسجد تبدیل شده بود.

۴۷۴۷