نگاهی متفاوت به مفهوم «غزوه» در قرآن کریم

کرسی علمی ترویجی با عنوان «نگاهی نو به مفهوم غزوه از دیدگاه قرآن و مقاصد شریعت» با همت معاونت پژوهشی و فناوری در سالن جلسات دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی برگزار شد.

به گزارش ایسنا، در ابتدای این نشست علمی، محمود ویسی -عضو هیئت علمی گروه فقه و حقوق دانشگاه بین‌المللی مذاهب اسلامی- به عنوان ارائه دهنده به تببین طرحنامه خود پرداخت و اظهار کرد: اسلام دین گذشت و مهربانی است و پیامبر اسلام (ص) نیز در برخورد با مردم مأمور به رعایت عفو و گذشت بوده است و همه جنگ ها در اسلام دفاعی است ولی کاربرد واژه «غزوه» که تداعی کننده حمله و هجوم و غارت است در مخالفت با روح شریعت و سیره رحمانی پیامبر است.  

مدیر گروه فقه و حقوق شافعی دانشگاه مذاهب اشاره کرد که مفهوم شناسی غزوه با نگاه مقاصدی می‌تواند در راستای شبهه زدایی از سیره نبوی و پاسخ به شبهات موجود در این زمینه بسیار مؤثر باشد. مقدمه این امر واکاوی لغوی غزوه می باشد که به معنای حمله کردن از بالا به قصد کشتن و غارت اموال است. این اصطلاح تنها یک بار به صیغه جمع در وصف اهل کفر و نفاق در آیه ۱۵۶ سوره آل عمران آمده است. در عین حال لازم است بدانیم که در اسلام، صلح قاعده و جنگ و خشونت استثنا است.  

وی شبهات مطرح شده در موضوع جهاد در اسلام را ناشی از سوء تعبیر از چنین واژگانی دانستند و افزود: ترویج فرهنگ بازخوانی و بازنویسی تاریخ اسلام مبتنی بر آموزه های قرآن و سنت یکی از وظایف خطیر دغدغه مندان و اهل قلم است تا بتوانیم در زدودن شبهات موجود در عصر حاضر پیرامون اسلام و شخصیت پیامبر (ص) گامی هرچند کوچک اما مؤثر برداریم و یکی از پیشنهادات بازتعریف واژه غزوه است که ضروریست از ادبیات تاریخی حذف شود.  

ویسی در جمع بندی سخنان خود تصریح کرد: با استناد به کتب مفردات لغت و آیات قرآن می‌توان به دریافت جدیدی دست یافت که قرآن تعبیر غزوه را برای جنگ‌های صدر اسلام به کار نبرده است. مضاف بر آن با استناد به مقاصد شریعت هم مشخص می‌شود که اهل جنگ بودن قرآن و پیامبر با روح اسلام و اهداف شارع سازگار نیست.  

همه جنگ‌های پیامبر(ص) دفاعی نبوده است

در ادامه این نشست علمی محمد جعفر هرندی -عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهر ری- به عنوان ناقد اول ضمن تقدیر از دغدغه آقای ویسی اظهار کرد: بنده موافق نیستم که همه جنگ‌های پیامبر(ص) دفاعی بوده است بلکه برخی از آنها ابتدایی هم بوده است، مضاف بر اینکه برخی از جنگ های زمان خلفای اربعه به ویژه خلیفه دوم ابتدایی بوده است مانند جنگ با ایران.  

وی با انتقاد از طرح‌نامه ارائه شده در شیوه پاسخگویی به شبهات مطرح شده بر جنگ‌های پیامبر(ص) و اصحاب ایشان افزود: راه درست، انکار جنگ های صدر اسلام نیست بلکه چه هدفی پشت این جنگ‌ها بوده است را باید توجیه کرد؛ مانند اینکه گفته شود بردگی در اسلام نیست؛ در حالی که بردگی در اسلام بوده و کتب فقهی مملو از این مبحث است ولی اینکه تعامل اسلام با این موضوع چگونه بوده است را باید توضیح داد.  

نمی‌توان با تغییر معنایی یک واژه، همه شبهات را پاسخ داد

در ادامه نوبت به منتقد دوم عبدالله فرهی -عضو دیگر هیات علمی دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی- رسید که وی نیز ضمن مخالفت با دیدگاه ارائه شده، نبود واژه غزوه در قرآن را دلیلی بر نفی آن ندانسته و گفت: گرچه در فرهنگ لغت‌ها معنای چیرگی و غارت برای غزوه پر رنگ تر است ولی باید گفت برخی واژه ها در طول زمان تطور معنایی پیدا می کند و غزوه نیز در زمانی معنای منفی داشته ولی به مرور زمان معنای دیگری پیدا کرده است.  

وی در ادامه ابراز کرد: حتی اگر بپذیریم واژه غزوه در قرآن نیست و معنای منفی دارد، تمام کتاب ها و منابع حدیثی و تاریخی را چکار کنیم که مملو از این واژه است؟ نمی‌توان با تغییر معنایی یک واژه، همه شبهات را پاسخ داد.  

در پایان این نشست حاضران در جلسه و کاربران آنلاین نیز ملاحظات و پرسش‌هایی را در ارتباط با موضوع مطرح و گفتگوهای خوبی صورت گرفت.  

گفتنی است دبیری این جلسه را خانم زرسازان عضو هیات علمی دانشگاه بین المللی مذاهب اسلامی به عهده داشتند.

انتهای پیام