نگاهی به نتایج انتخابات استانی عراق/ چگونه شیعیان در شرایط تحریم انتخابات پیشتاز شدند؟

رسول سلیمی: سال ۲۰۲۳ در حالی برای عراقی‌ها به پایان رسید که کشورشان شاهد یکی از مهم‌ترین رویدادهای سیاسی سال بود.. انتخابات شورای استانی که در ۱۵ استان از ۱۸ استان برگزار شد. این انتخابات ۱۰ سال پس از ان برگزار شد که حیدر العبادی شوراهای استانی را منحل کرده بود. شوراهای استانی قدرت اعطا شده توسط قانون اساسی سال ۲۰۰۵ عراق در این انتخابات به دست آوردند. این شوراها برابر قانون اساسی قدرت انتخاب و اخراج والی و مقامات اجرایی استان‌ها و رؤسای ادارات را در اختیار دارند. صدور قوانین محلی از دیگر اختیارات شوراهای استانی است به شرطی که انها با قوانین فدرال و تصویب پروژه‌های خدماتی در تضاد نباشد بر اساس بودجه اختصاص داده شده دولت مرکزی به استان تامین خواهد شد. در انتخابات امسال عراق، ۱۳۴ اتحاد سیاسی و لیست با ۵۸۹۸ کاندیداها برای کرسی‌ها رقابت می‌کردند. نرخ مشارکت ۴۱ درصد گزارش شده است و ۱۶ میلیون شهروند واجد شرایط رای دادن بودند.

عراق؛ پیش به‌سوی انتخابات مشارکتی

اما ازآنجا که انتخابات همیشه مهم‌ترین و ساده‌ترین راه برای اندازه‌گیری وزن احزاب سیاسی است، نگاهی به نتایج می‌تواند تصویری از آخرین ارائه ترکیب جناح‌های سیاسی در بازی قدرت ارائه دهد. علاوه بر این، نتایج می‌تواند یک نقشه راه برای آینده اتحادیه‌های سیاسی که چشم‌انداز انتخابات پارلمانی را دارند قرار گیرد.

بر اساس نتایج نهایی اعلام شده توسط کمیسیون عالی انتخابات عراق، شیعیان در عراق کرسی‌های اکثر استان‌ها را در انتخابات شورای استانی به دست آوردند. دو روند سیاسی در نه استان در مرکز و جنوب کشور ظاهر شد، جایی که ازیک‌طرف بلوک‌های تحت رهبری محافظه‌کاران فعلی و از سوی دیگر اتحادهای تشکیل شده توسط نیروهای محور مقاومت شیعه که اکثریت را در مجلس دارند، رقابت کردند. برجسته‌ترین این اتحادها به رهبری هادی الامیری، رهبر نیروهای بسیج مردمی، ائتلافی از جناح‌های مسلح که اکنون بخشی از نیروهای رسمی عراق هستند و دسته دوم ائتلاف دولت قانون به رهبری نخست‌وزیر سابق نوری المالکی است که هر دو متعلق به یک اتحاد سیاسی شناخته شده به‌عنوان «چارچوب هماهنگی» هستند.

مقتدی صدر حامیانش را به تحریم انتخابات فراخواند

حضور گسترده رزمندگان الحشدالشعبی در انتخابات عراق

پس از آنها ائتلاف نیروهای دولتی ملی به رهبری عمار الحکیم و حیدر العبادی، نخست‌وزیر سابق قرار دادند که آن هم بخشی از چارچوب هماهنگی است. ناظران سیاسی معتقدند نتایج سیاسی انتخابات به‌وضوح در امتداد هویت سیاسی نیروها تقسیم شده است، اما شکاف‌های سیاسی درون احزاب نیز مشهود است. کارشناسان سیاسی باتوجه‌به واقعیت‌های عراق می‌گویند احزاب شیعه مانند سایر گروه‌های سیاسی عراق با وجود نفوذ روبه‌رشد خود در منطقه، باید با جناح‌های دیگر متحد شوند تا به طور مؤثر نفوذ و مدیریت شهر را اعمال کنند.

غافلگیری‌های الحلبوسی و نیروهای مقاومت

نتایج شوراهای استانی با پیروزی «حزب پیشرفت» شگفتی‌ساز شد. این حزب به رهبری محمد الحلبوسی است که ماه گذشته توسط دیوان عالی کشور برکنار شد. او پیش‌تر ریاست مجلس عراق را برعهده داشت و با ۳۶ سال سن جوان‌ترین رئیس مجلس عراق در تاریخ این کشور بود. درعین‌حال، کارشناسان سیاسی معتقدند که الحلبوسی با چالش جدی به‌دست‌آوردن موقعیت خود در مناطق سنی که در آن انتخابات محلی عمدتاً بر اساس وفاداری و وابستگی‌های قبیله‌ای و منافع جناحی برگزار می‌شود مواجه است. حزب الحلبوسی در استان انبار، پایگاه اعراب سنی در عراق، ۱۲ کرسی از ۱۶ کرسی و در بغداد، پایتخت کشور، مقام اول را با ۹ از ۴۹ کرسی به دست آورد و احزاب سنتی رقیب به رهبری ثابت العباسی وزیر دفاع را پشت سر گذاشت.

نشانه‌های معنادار افزایش نرخ مشارکت جوانان

یکی دیگر از مسائل مهم انتخابات عراق این بود که با درخواست جنبش صدر برای تحریم انتخابات، مخالفت گسترده‌ای صورت گرفت و متأثر از شرکت جوانان در این انتخابات، تفاوت مشارکت بسیار کمی با نرخ مشارکت انتخابات پارلمان سال ۲۰۲۲ رخ داد و تحریم انتخابات شکست خورد. چه آنکه پس از خروج ۷۳ عضو حزب السائرون از پارلمان در ژوئن ۲۰۲۲، مقتدی صدر اعلام بازنشستگی سیاسی کرد، اما رهبران السائرون کمپین تحریم انتخابات خود را راه اندازی کردند تا با هدف تضعیف شور انتخاباتی از مشروعیت ان بکاهند. این در حالی است که تمایل رو به رشد مشارکت جوانان و گروه‌های نوظهور برای شرکت در روند سیاسی عراق حکایت از حضور فعالانه جوانان و نیروهای تازه وارد به عرصه سیاسی عراق دارد تا مسیرهای جدیدی در سیاست داخلی عراق ایجاد کنند.

۳۱۱۲۱۳