نقش شهید سلیمانی در جنگ‌های مقاومت از ۲۰۰۰ تا طوفان الاقصی

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: مقاومت اسلامی در منطقه غرب آسیا بعد از سال ۲۰۰۰ جنگ‌های مختلفی را با دشمن صهیونیستی پشت سر گذاشت که در میان انبوه موضوعات در آنها، یک موضوع مهم نقش شهید سلیمانی در حمایت از مقاومت به ویژه گروه‌های فلسطینی حماس و جهاد اسلامی است. از آن جا که محور اهداف مقاومت، مقابله با رژیم صهیونیستی است نقش شهید سلیمانی نیز بیش از همه در مقابله با این رژیم به چشم می‌خورد.

آزادسازی جنوب لبنان در سال ۲۰۰۰

ردپای شهید سلیمانی در حمایت از مقاومت از سال ۲۰۰۰ و در آزادسازی جنوب لبنان دیده می‌شود. لبنان را می‌توان به عنوان خط نخست مقاومت در برابر رژیم ارزیابی کرد. این نقش حمایتی به عنوان یک تحول بزرگ در طول سال‌های بعد و همگام با پیروزی‌های مقاومت برابر دشمن صهیونیستی در سایر جبهه‌ها تکوین یافته و بالنده شده است. در همین راستا سیدهاشم صفی‌الدین رئیس شورای اجرایی حزب‌الله لبنان معتقد است «در سال ۲۰۰۰ حضور حاج قاسم در میدان بسیار پررنگ بود و خلق استراتژی‌های جدید را به همراه داشت. او فرمانده‌ای بود که نقش بسزایی در آزادسازی جنوب لبنان داشت اما هیچ گاه نخواست صحنه را در اختیار خود داشته باشد … مقاومت پیش از سال ۲۰۰۰ در عرصه توانایی‌های نظامی، مجهز شدن به زیرساخت‌های جدید و انتقال کیفی عملیات را آغاز کرد. هر چند قدرتی که پیش از سال ۲۰۰۰ وجود داشت، قدرت کمی نبود؛ اما در هر صورت یک تحول بزرگ در زمینه نوع تسلیحات، کمیت تسلیحات، شیوه انتقال تسلیحات و همچنین اصول تاکتیکی اتفاق افتاد. تحول مواضع، در سطوح نظامی و میدانی هم روی داد.»

جنگ ۳۳ روزه

جنگ ۳۳ روزه در پاییز سال ۲۰۰۶ ششمین جنگ رژیم اشغالگر و اعراب بود و در مقایسه با جنگ‌های پیشین رژیم طولانی‌تر و در نوع خود بی‌نظیر و از ابعاد مختلف و متفاوتی دارای اهمیت فوق‌العاده و منحصر به فرد است. چرا که در این نبرد سنگین و همه‌جانبه، رژیم به اهدافی که پیش از جنگ با هماهنگی و حمایت آمریکا برای خود تعیین کرده بود دست نیافت. بنابراین به یک معنا می‌توان گفت که این جنگ نمونه بارزی از تکرار به مراتب سخت‌تر از شکست و ناکامی سال ۲۰۰۰ در عقب‌نشینی از جنوب لبنان بود. تهاجم گسترده رژیم با پیروزی رزمندگان مقاومت اسلامی پایان یافت و به تبع این موفقیت، معادلات داخلی لبنان و رژیم و منطقه غرب آسیا دستخوش تغییر و تحولات جدید و اساسی گردید. با این حال نکته اصلی در اینجا حمایت حاج قاسم از حزب‌الله در این جنگ است. در فاصله سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ همکاری‌های تنگاتنگی بین ایران و حزب‌الله در ابعاد مختلف میدانی شکل گرفت.

بنا به گفته سیدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان حاج قاسم عنصر اصلی مرتبط بین حزب‌الله و مقامات جمهوری اسلامی بوده است. مهم‌ترین زمینه‌های حمایتی حاج قاسم از حزب‌الله در این جنگ نیز عبارت بودند از: «تاکید بر برنامه‌ریزی بلندمدت، برگزاری دوره‌های آموزشی و تأسیس پادگان، افزایش توان موشکی از جمله واردات موشک کورنت و آموزش استفاده از آنها، گسترش شبکه مخابرات حزب‌الله، افزایش توان پهپادی حزب‌الله در جمع‌آوری اطلاعات، دست‌یابی به موشک‌های دریایی، تشکیل گردان‌ها و گروه‌های مختلف زیرمجموعه حزب‌الله و … ارزیابی کرد. مهم‌تر از این حمایت‌های لجستیکی حضور فعال شهید سلیمانی در این جنگ بود. به گونه‌ای که خود این جنگ را از درون میدان و از داخل لبنان دنبال می‌کرد.»

جنگ ۲۲ روزه ۲۰۰۸

در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۸ حماس به دلیل محاصره اقتصادی از تمدید آتش‌بس با رژیم اشغالگر خودداری کرد. رژیم در ادامه عملیات هوایی و زمینی خود با عنوان سرب گداخته را به غزه آغاز کرد. اهداف رژیم در این جنگ شامل از بین بردن هر گونه تهدید امنیتی در جنوب با کاهش حملات راکتی از غزه، تضعیف حماس و در نهایت خلع سلاح این گروه مقاومت بود. این جنگ که می‌توان از آن به عنوان آغاز مقابله و هماوردی فلسطین و رژیم نام برد، همچنین آغاز نقش عملی سردار سلیمانی در تجهیز گروه‌های مقاومت فلسطینی بود. نقش فرمانده سلیمانی در تجهیز تسلیحاتی و لجستیکی حماس و جهاد اسلامی بعد از شهادت او توسط سران این گروه‌ها بیان شد.

زیاد النخاله دبیرکل جهاد اسلامی قدم راهبردی سردار سلیمانی را ارسال موشک‌ها و اسلحه‌ها به نوار غزه دانست: «سردار سلیمانی شخصاً در این مسیر تلاش کرد و به کشورهای متعدد سفر کرد و برای رساندن این سلاح‌ها برنامه‌ریزی و مقدمه‌چینی کرد» اسامه حمدان در مورد چگونگی رساندن تسلیحات اظهار کرد: «بخشی از موشک‌ها از سوریه به فلسطین منتقل شد. شهید سلیمانی تصمیم گرفت موشک‌های کورنت به نوارغزه فرستاده شوند و این اتفاق هم افتاد. او همچنین گفت: «آنها با حضور سلیمانی توانستند از لحاظ کیفی تغییرات عمده‌ای در موشک‌ها بوجود آورند و توانستند چند کارخانه تولید موشک در غزه تأسیس کنند.» احمد عبدالهادی نماینده حماس در لبنان بر نقش شهید سلیمانی در احداث تونل‌های غزه تاکید کرد و گفت: «اندیشه احداث تونل در زیرزمین در غزه که امروز … از طرف دو نفر یکی فرمانده شهید یعنی عماد مغنیه و دوم حاج قاسم سلیمانی مطرح شد.»

جنگ ۸ روزه ۲۰۱۲

با وجود پایان جنگ ۲۲ روزه اما درگیری‌های پراکنده بین غزه و سرزمین‌های اشغالی ادامه یافت. تا این که با کشته شدن احمد الجعبری معاون فرمانده گردان‌های القسام، مجدداً جنگ همه‌جانبه بین دو طرف شعله‌ور شد. اهداف رژیم در این جنگ توقف حملات علیه سربازان خودی در مرز غزه، اختلال در توان گروه‌های مقاومت و نابودی تسلیحات دوربرد حماس و جهاد اسلامی بود. در این جنگ، جنبش جهاد اسلامی تأیید کرد که تسلیحات مورد استفاده حماس علیه رژیم، ساخت ایران است.

رئیس وقت مجلس شورای اسلامی نیز اظهار کرد که کمک‌های ایران به فلسطین علاوه بر جنبه مادی و معنوی از جنبه نظامی نیز برخوردار بوده است. حماس در این جنگ از موشک‌های فجر ۵ رونمایی کرد و تعدادی از آنها را به سوی سرزمین‌های اشغالی پرتاب کرد. در همین راستا محمد البریم از مسئولان رسانه‌ای حماس اظهار داشت: «ارسال موشک‌های فجر ۳ و ۵ به غزه در جریان نبرد سرنوشت‌ساز سال ۲۰۱۲ برای اولین بار برای هدف قرار گرفته شدن تل‌آویو استفاده شدند. این دستاورد مرهون فرماندهی حاج قاسم سلیمانی بود که بر این ساختار نظامی در نوار غزه و همچنین ارسال سلاح به دست رزمندگان و مقاومت اشراف و نظارت داشت».

جنگ ۵۱ روزه ۲۰۱۴

در این جنگ که در ژوئیه سال ۲۰۱۴ آغاز شد، رژیم صهیونیستی اهدافی همچون خنثی کردن سامانه‌های موشکی از داخل غزه، کنترل منطقه هم زمان با جنگ سوریه و جلوگیری از گسترش قدرت ایران را دنبال می‌کرد. در این جنگ به رغم تضادهای سیاسی ایران و حماس در بحران سوریه، وزارت دفاع و امور خارجه ایران حمایت قاطع و رسمی خود را از گروه‌های مقاومت حماس و جهاد اسلامی اعلام کردند. شهید سلیمانی در اثنای این جنگ با ارسال پیامی به رهبران گروه‌های فلسطینی آنها را تشویق به مقاومت نمودند. ایشان در آغاز پیام خود اظهار کردند: «سلام بر فرماندهان مقاومت که نام‌های خود را با حروف شرف در تاریخ فلسطین ثبت کردند؛ فرماندهانی که سازش نمی‌پذیرند و در برابر فشارهای تسلیم و توطئه‌های تسلیم‌پذیری، عقب‌نشینی نمی‌کنند. سلام و درود به فرماندهان و مقاومان در گردان‌های قسام، گروهان‌های قدس، ابوعلی مصطفی، شهدای الاقصی و تیپ ناصر صلاح الدین و همه مجاهدان و جنبش‌های مقاومت در روی زمین.»

در این پیام همچنین بر لزوم پایداری و پرهیز از تفرقه تاکید کردند: «… همه برادران را توصیه می‌کنیم که تفنگ و سلاح و خون و کرامت خود را در دفاع از انسانیت و اسلام که در فلسطین خلاصه شده است، به کار گیرند؛ به جای این که با یکدیگر بجنگند… ما تاکید می‌کنیم که در اصرار برای پیروزی مقاومت و بالابردن آن تا پیروزی ادامه خواهیم داد… و مزدوران بدانند که حتی یک لحظه هم از دفاع از مقاومت، حمایت آن و پشتیبانی ملت فلسطین دست برنخواهیم داشت...». یحیی السنوار از رهبران وقت حماس نیز اعلام کرد که در نوار غزه قاسم سلیمانی در تماس تلفنی با او اظهار داشت که «کلیه امکانات و توان بالقوه ما برای نبرد دفاع از قدس در اختیار شما است.» به طور مشخص در این جنگ قدرت پهپادی حماس فلسطین افزایش قابل توجهی یافت و برای اولین بار پهپادهای ابابیل ضمن ورود به حریم هوایی سرزمین‌های اشغالی، اقدام به بمباران اهداف کردند.

جنگ ۱۲ روزه ۲۰۲۱

این جنگ در ماه می ۲۰۲۱ یعنی ۱۶ ماه بعد از شهادت سردار سلیمانی درگرفت. ابتدا درگیری بین فلسطینی‌ها و نیروهای رژیم بر سر اخراج فلسطینیان از محله شیخ جراح در بیت‌المقدس شرقی رخ داد و در ادامه به یک جنگ تمام عیار تبدیل و تا ۲۱ می ادامه یافت. کارایی موشک‌های کورنت در این جنگ، یک بار دیگر نام شهید سلیمانی را در تجهیز مقاومت یادآور شد. قدرت تخریب این سلاح‌ها نقش اصلی را در قدرت رزم میدانی حماس به ویژه هدف قرار دادن تأسیسات صنعتی و زیرساخت‌های رژیم داشت. یکی از فرماندهان ارتش رژیم با اعتراف به میزان بالای خسارات این موشک‌ها و تصمیم اشتباه کابینه رژیم در حمله گفت که کورنت بر کابینه برتری یافت.

تبدیل مقاومت به راهبرد اصلی فلسطین

حمایت‌های شهید سلیمانی مهم‌ترین نقش را در ایجاد موازنه قدرت بین نیروهای مقاومت و رژیم صهیونیستی در ابعاد روانی و تسلیحاتی در دو دهه گذشته داشته است. نتیجه این حمایت‌ها تا قبل از عملیات طوفان الاقصی افزایش آسیب‌پذیری ضریب امنیت رژیم در کلیه ابعاد نظامی، سیاسی و اقتصادی تهدید بود. ناکامی ارتش و شکست راهبردها و تاکتیک‌های نظامی، مهم‌ترین اصل امنیت رژیم یعنی بازدارندگی را متزلزل ساخت. همچنین با تقویت جایگاه رقبای تل‌آویو و گفتمان مقاومت و مبارزه در سطح منطقه، احتمال و امکان به کارگیری نیروی نظامی از سوی دشمنان رژیم افزایش یافت. این حمایت‌ها بیش از همه در طوفان الاقصی خود را نشان داد. در حالی که رژیم تصور می‌کرد بعد از سلیمانی آرمان فلسطین پایان یافته و مقاومت ضعیف شده، اما عملیات طوفان نشان داد که تأثیر این حمایت‌ها به ویژه در حوزه‌های روانی در نابودی اسطوره شکست‌ناپذیری رژیم باقی است و مقاومت نه تاکتیک مقابله با فشارهای رژیم، بلکه به راهبرد اصلی فلسطینیان تبدیل شده است.

سجاد مرادی کلارده؛ پژوهشگر روابط بین‌الملل