دربارۀ نایب‌رئیس دفتر حماس که در بیروت کشته شد و ارتباط او با ایران چه می‌دانیم؟

کمتر از سه ماه پس از حملۀ غافلگیرکننده گروه افراطی حماس به شهرها و شهرک‌های اسرائیلی، صالح العاروری، نایب‌رئيس دفتر سیاسی این گروه که آمریکا و اتحادیه اروپا آن را تروریستی می‌دانند، بعدازظهر سه‌شنبه ۱۲ دی در یک حملۀ پهپادی در حومۀ جنوبی بیروت، پایتخت لبنان، کشته شد.

انفجاری که در محلۀ المشرفیه در حومه جنوبی بیروت روی داد، به اسرائیل نسبت داده شده است. هرچند اسرائیل مسئولیت این حمله را بر عهده نگرفته، اما خبرگزاری دولتی لبنان گزارش داده است که العاروری و همراهانش در حملۀ پهپادی اسرائیل به آپارلمان محل حضورشان که از دفاتر حماس است، کشته شدند.

بنا بر این گزارش، در این حمله دست‌کم ۶ نفر کشته و ۱۱ نفر دیگر زخمی شده‌اند. حماس می‌گوید سمیر فندی ابوعامر و عزام الاقرع ابوعمار، دو تن از فرماندهان شاخۀ نظامی این گروه، نیز در میان کشته‌شدگان هستند.

کشته شدن العاروری، به‌دلیل سابقه و نقش او، ضربه‌ای بزرگ به گروه حماس ارزیابی شده است؛ به‌ویژه که از بنیانگذاران گردان‌های عزالدین قسام (شاخۀ نظامی حماس) بود و ارتباطات داخلی و خارجی گسترده‌ای هم داشت.

کشته شدن العاروی زمانی صورت گرفت که اسرائیل اعلام کرد قصد دارد مرحلۀ جدیدی از جنگ خود علیه گروه حماس در غزه را پس از نزدیک به سه ماه حملات هوایی و عملیات زمینی آغاز کند. حدود یک هفته پیش از آن نیز، در حمله‌ای دیگر منتسب به اسرائیل، رضی موسوی که از فرماندهان ارشد نیروی قدس سپاه پاسداران بود، در حومۀ دمشق، پایتخت سوریه، کشته شده بود.

بیشتر در این باره:

حمله به دفتر حماس در حومه جنوبی بیروت؛ یک مقام ارشد و دو فرمانده شاخه نظامی حماس کشته شدند

العاروری که بود؟

صالح العاروری یکی از رهبران برجستۀ گروه حماس بود که پس از حملۀ خونین ۱۵ مهر این گروه به اسرائیل نامش بارها به‌عنوان یکی از طراحان و هماهنگ‌کنندگان اصلی این حمله شنیده شد.

العاروری یکی از کسانی بود که در ویدئوی مشهور «سجدۀ شکر» رهبران حماس پس از حملۀ ۱۵ مهر به شهرها و شهرک‌های اسرائیلی، حضور داشت؛ حمله‌ای که در آن حدود ۱۲۰۰ نفر که اکثرشان غیرنظامی بودند کشته شدند و حدود ۲۴۰ نفر نیز به گروگان گرفته شدند.

صالح العاروری ۱۹ آگوست ۱۹۶۶ میلادی در روستای عاروره از توابع شهر رام‌الله در کرانۀ باختری به دنیا آمد.

او دورۀ تحصیل ابتدایی و متوسطه خود را در سرزمین‌های فلسطینی گذراند و سپس از دانشگاه الخلیل در کرانه باختری موفق به اخذ لیسانس در رشتۀ «شریعت اسلامی» شد.

العاروری در دوره جوانی به تشکیلات گروه اسلامگرای «اخوان المسلمین» پیوست و در سال ۱۹۸۶ فعالیت‌های اسلامگرایانه در دانشگاه الخلیل را رهبری کرد. پس از تأسیس گروه حماس در سال ۱۹۸۷، العاروری به این گروه پیوست.

او به مدت دو سال از ۱۹۹۰ تا ۱۹۹۲ به دلیل فعالیت‌هایش در گروه حماس، بدون محاکمه، در بازداشت ارتش اسرائیل بود.

العاروری از بنیانگذاران گردان‌‌های عزالدین قسام بود و به اتهام تأسیس هسته‌های اولیۀ القسام در کرانه باختری بازداشت و به ۱۵ سال زندان محکوم شد. او سال ۲۰۰۷ آزاد شد، اما سه ماه پس از آزادی بار دیگر بازداشت شد و سرانجام سال ۲۰۱۰ دیوان عالی اسرائیل حکم آزادی و تبعیدش به خارج از سرزمین‌های فلسطینی را صادر کرد. او در همان سال به عضویت در دفتر سیاسی حماس انتخاب شد.

رابط اصلی با ایران و حزب‌الله

پس از حملۀ ۱۵ مهر، رسانه‌های غربی ازجمله روزنامه آمریکایی «یواس‌ای تودی» گزارش دادند که اسرائیل عملیاتی بین‌المللی برای شکار العاروری آغاز کرده است.

البته پیش از این حمله نیز بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تهدید کرده بود که العاروری را خواهد کشت.

وزارت خزانه‌داری آمریکا در سال ۲۰۱۵، این مقام حماس را در فهرست تروریستی خود قرار داده و او را تحریم کرده بود.

یک روز پیش از کشته شدن العاروری، مایکل ایوانف، دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور امنیت دیپلماتیک، گفته بود که «العاروری آزادانه در لبنان زندگی می‌کند، با نیروی قدس سپاه پاسداران در تماس است و تأمین مالی عملیات حماس را به عهده داشته است؛ عملیاتی که در آن شهروندان اسرائیلی- آمریکایی کشته شدند».

اما به‌نوشتۀ روزنامۀ «یواس‌ای تودی» دلیل انتخاب العاروری به‌عنوان هدف‌، دست داشتن او در حملۀ مرگبار حماس در روز ۱۵ مهر و همچنین نقش او به‌عنوان رابط میان حماس از یک سو و مقام‌های جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله لبنان از سوی دیگر بود.

این روزنامه به‌نقل از مسئولان اطلاعاتی کنونی و سابق در ایالات متحده و اسرائیل و همچنین اسناد دولتی و قضایی نوشته بود که العاروری حلقۀ ارتباطی میان سه طرف یعنی حماس، حزب‌الله و ایران به شمار می‌آید.

اودی لیوی که بیش از ۳۰ سال در سازمان اطلاعات اسرائیل فعالیت کرده، به این روزنامه گفته بود: «منبع بیشتر پول‌های حماس ایران است و مرد ایران در تشکیلات حماس العاروری است.»

العاروری با وجود قرار گرفتنش در فهرست تروریستی آمریکا و تعیین جایزه برای شکارش، به رفت‌وآمد در منطقه ازجمله میان لبنان، سوریه، ایران و قطر ادامه داد.

او با برخی دیگر از شخصیت‌هایی که نام‌شان در برخی فهرست‌های تروریستی درج شده، همچون قاسم سلیمانی فرمانده سابق نیروی قدس سپاه پاسداران، همکاری می‌کرد.

محل اقامت اصلی العاروری لبنان بود. پیش از حملۀ ۱۵ مهر، رسانه‌های غربی گزارش‌هایی از دیدارهای او به همراه شمار دیگری از رهبران حماس و گروه جهاد اسلامی با مسئولان بلندپایه‌ای از ایران و حزب‌الله منتشر کرده بودند.

روزنامۀ آمریکایی «یواس‌ای تودی» نوشته بود که «العاروری در برپایی ائتلاف جدید حماس با ایران و حزب‌الله نقش ایفا کرد، مسئله‌ای که نگرانی اسرائیل را برانگیخت».

بیشتر در این باره:

تهران کشته شدن مقام حماس را محکوم کرد؛ مکرون خواستار پرهیز اسرائیل از تشدید تنش شد

نقشی فراتر از نایب‌رئیسی دفتر حماس

العاروری نقشی فراتر از نایب‌رئیسی دفتر سیاسی حماس ایفا می‌کرد. او علاوه‌بر ادامۀ فعالیت در هدایت و برنامه‌ریزی عملیات گردان‌های عزالدین قسام، به بازسازی تشکیلات حماس در دیگر مناطق فلسطینی تحت محاصرۀ اسرائیل در کرانه باختری هم کمک کرد.

مسئولان آمریکایی و اسرائیلی سابق در زمینه مبارزه با تروریسم گفته‌اند که العاروری در نقش دستیار اسماعیل هنیه، رئيس دفتر سیاسی حماس که مقیم قطر است،‌ نقش برجسته‌ای در تماس‌‌های سیاسی میان حماس، ایران و حزب‌الله ایفا می‌کند.

وزارت دادگستری آمریکا در سال ۲۰۰۳ العاروری را به‌عنوان نقش داشتن در «تأمین مالی سه تن از فعالان حماس در شیکاگو» شناسایی کرد.

در ژوئن ۲۰۱۴ پس از حمله‌ای در کرانه باختری که به کشته شدن سه نوجوان اسرائیلی منجر شد، العاروری اعلام کرد که مسئولیت این حمله با گروه حماس بوده است.

در اسناد آمریکایی که برپایۀ آن العاروری به‌عنوان «تروریست بین‌المللی» تحریم شده، آمده است که او عملیات نظامی حماس در کرانه باختری را مدیریت می‌کند و «در بسیاری از حملات تروریستی و آدم‌ربایی دست داشته است».

اخراج از قطر

بنا بر گزارش سالانه وزارت خارجه آمریکا دربارۀ تروریسم، در ژوئن ۲۰۱۷ قطر شش تن از اعضای گروه افراطی حماس از جمله العاروری را از خاک خود اخراج کرد.

او پس از آن به لبنان رفت و در آن جا نقشی تعیین‌کننده در فرونشاندن اختلافات میان حماس و جمهوری اسلامی ایران ایفا کرد؛ اختلاف‌هایی که در پی جنگ‌های داخلی در سوریه و موضع حماس دربارۀ آن آغاز شد. العاروری در لبنان همچنین ارتباط‌ نزدیک‌تری با گروه حزب‌الله برقرار کرد.

اعلامیه «پاداش برای عدالت» وزارت خارجه آمریکا به زبان عربی

پاداش پنج میلیون دلاری آمریکا

در نوامبر ۲۰۱۸ وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که ایالات متحده ‌پاداش پنج میلیون دلاری در قالب برنامۀ «پاداش برای عدالت» در مقابل اطلاعاتی دربارۀ العاروری تعیین کرده است.

همان هنگام وزارت خارجه آمریکا همچنین اعلام کرد که العاروری «آزادانه در لبنان زندگی می‌‌کند و گفته می‌شود با قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران، همکاری می‌کند».

به‌نوشتۀ برخی رسانه‌های آمریکایی، العاروری با سعید آزادی، رئیس «کمیته فلسطین» در نیروی قدس سپاه پاسداران، نیز همکاری نزدیک داشت. مسئولان اسرائیلی هم می‌گویند که او در انتقال جنگجویان گردان‌های عزالدین قسام به لبنان برای دریافت آموزش‌های ویژه در این کشور نقش ایفا می‌کرد.

اودی لیوی که پیشتر فرمانده واحد «تسیلتسال» مسئول تعقیب اموال گروه‌‌های فلسطینی و حزب‌الله در موساد بود، زمانی گفته بود: «اسرائیل آن‌گونه به دنبال العاروری است که ایالات متحده اسامه بن لادن، رهبر القاعده، را پس از حملات ۱۱ سپتامر تعقیب می‌کرد».