فشار شورای امنیت بر حکام افغانستان/ آیا طالبان مجبور به نرمش می‌شوند؟

به گزارش خبرآنلاین، حامد کرزی رئیس‌جمهور پیشین افغانستان از قطعنامه ۲۷۲۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد در مورد افغانستان استقبال کرد. در بیانیه دفتر رئیس‌جمهور پیشین افغانستان ضمن قدردانی از توجه جامعه جهانی به افغانستان آمده است: «حامد کرزی همان‌گونه که در این قطعنامه و گزارش ارزیابی مستقل دبیرکل سازمان ملل متحد ذکر گردیده است، تفاهم ملی و تمثیل اراده مردم را راه برقراری صلح و ثبات دائمی در کشور می‌داند و همچنان تعلیم فرزندان کشور اعم از دختران و پسران و سهیم بودن زنان در همه امور جامعه را تضمین‌کننده ترقی و تعالی کشور می‌خواند».

کرزی همچنین تاکید کرد که کلید بیرون آمدن از مشکلات و دستیابی به صلح و ثبات دائمی در دست خود افغان‌هاست. او در پایان از همه مردم افغانستان و بخصوص از دولت طالبان خواست که با اتحاد و اتفاق برای آرامی و آبادی کشور و اینکه افغانستان جایگاه شایسته خود را در نظام بین‌المللی احراز کند، تلاش نمایند.

شورای امنیت سازمان ملل روز جمعه با ارائه پیش‌نویس ژاپن و امارات، قطعنامه چگونگی تعامل با حاکمیت موقت افغانستان را به تصویب رساند. قطعنامه ۲۷۲۱ با ۱۳ رای موافق به تصویب شورای امنیت رسید. روسیه و چین به این قطعنامه رای ممتنع دادند.

• واکنش طالبان به قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل

• استقبال کرزی از قطعنامه شورای امنیت درباره «تعامل با طالبان»

• واکنش مقامات طالبان به شایعات مطرح شده درباره حذف زبان فارسی

مفاد قطعنامه ۲۷۲۱ چیست؟

قطعنامه ۲۷۲۱ بر اساس پیشنهادهای فریدون سینیوراوغلی فرستاده دبیرکل سازمان ملل، تنظیم شده است. او پس از چند ماه مشورت با طالبان و چهره‌های سیاسی افغانستان در ۸ اکتبر پیشنهادات خود را به این شورا داده بود. بر اساس این قطعنامه مجموعه توصیه هائی به دولت طالبان برای ادغام کامل افغانستان در جامعه بین المللی شده و همچنین مکانیسم هائی برای نظارت بر اجرای این توصیه ها در نظر گرفته شده است.

این قطعنامه بر تعهد قوی خود به حاکمیت، استقلال، تمامیت ارضی و وحدت ملی افغانستان تاکید کرده و از یک افغانستان صلح‌آمیز، باثبات، مرفه و فراگیر صحبت می کند. همچنین در این قطعنامه به نقش ضروری زنان در جامعه افغانستان و اهمیت مشارکت کامل، برابر، معنادار و ایمن آنها اشاره شده و از حقوق بشر از جمله حقوق زنان، کودکان، اقلیت‌ها و افراد آسیب پذیر در افغانستان حمایت شده است. بر اساس این قطعنامه انتظار می‌رود دبیرکل سازمان ملل یک نماینده ویژه با مشورت شورای امنیت برای روابط دیپلماتیک با حکومت طالبان انتخاب کند.

واکنش های بین المللی

تصویب قطعنامه ۲۷۲۱ با واکنش های وسیع بین المللی همراه بود. نماینده ژاپن گفت که این قطعنامه استراتژی جدید در مورد مسائل مختلف افغانستان برای تعامل هماهنگ جامعه جهانی با افغانستان را تعریف می‌کند. نماینده ژاپن افزود: «ما در مورد افغانستان متحد مانده‌ایم و امیدواریم که این روند همچنان در سال پیش رو نیز ادامه پیدا کند».

نماینده امارات متحده عربی نیز بلافاصله بعد از تصویب قطعنامه ضمن اشاره به اینکه این قطعنامه رویکردی عملگرایانه دارد گفت: «پیام امروز، پایان بخشیدن به انزوای افغانستان و تازه‌ترین فرصت برای تغییر این روند در افغانستان است و نیاز به مصالحه از سوی همه جوانب دارد».

نماینده آمریکا هم گفت: «این قطعنامه یک پیام روشن به طالبان، مردم افغانستان و جهان فرستاد و نشان داد که شورای امنیت سازمان ملل از روندی حمایت می‌کند که افغانستان بنا به تعهدات بین‌المللی که دارد در جامعه بین‌المللی ادغام شود.».

نماینده بریتانیا هم ضمن حمایت از این قطعنامه از مسئولیت طالبان برای عمل به تعهداتش از جمله رفع محدودیت‌ها بر زنان و دختران این کشور سخن گفت.

قطعنامه ۲۷۲۱ با مخالفت هائی هم در جامعه بین المللی همراه بود. همانطور که پیش تر گفته شد چین و روسیه به این قطعنامه رای ممتنع دادند. نماینده چین در مورد این قطعنامه گفت: «واضح است که رویکرد اعضای شورای امنیت در این مورد تقسیم ‌شده و از طرف دیگر طالبان نیز با آن مخالفت‌هایی دارد که تحمیل آن احتمالا نتایج سازنده‌ای در پی ندارد». وی افزود: «امیدوار است دبیرکل سازمان ملل با دقت در تعیین نماینده ویژه خود تعامل سازنده با مقامات افغانستان داشته باشد و راه‌حل‌های مناسب را بیابد. تاریخ افغانستان در دو دهه گذشته ثابت کرده که نتیجه تحمیل راه‌حل‌های خارجی بر این کشور در نهایت به ناکامی می‌رسد».

نماینده روسیه نیز دیدگاه مشابهی با چین ارائه کرد. او گفت: «مجبور کردن افغانستان به رقص به آهنگ دیگران نتایج مثبتی نداشته است و تاریخ افغانستان پر از مثال‌های غم‌انگیز از چنین تلاش‌هایی است».

واکنش نخبگان سیاسی افغانستان

قطعنامه ۲۷۲۱ با انبوهی از موضع گیری ها از جانب نخبگان و صاحب نظران سیاسی افغانستان همراه بوده است.

جبهه آزادی افغانستان متشکل از شماری از اعضای نیروهای امنیتی دولت پیشین، قطعنامه ۲۷۲۱ شورای امنیت را مثبت ارزیابی کرد و در بیانیه ای گفت: «سازمان ملل متحد بایست، بدون اتلاف وقت گفتگو و تعامل با نیروهای سیاسی- نظامی مخالف طالبان، جنبش زنان و دیگر جریان‌های باورمند به دموکراسی، اصول و ارزش‌های مندرج در منشور سازمان ملل متحد را در پیوند با آینده افغانستان آغاز کند».

همچنین جبهه مقاومت ملی به رهبری احمد مسعود نیز از تعیین نماینده ویژه دبیر کل سازمان ملل برای افغانستان و همچنین واکنش بین المللی یکپارچه در مورد افغانستان استقبال کرد.

سرور دانش، معاون رئیس جمهور پیشین افغانستان در بیانیه‌ای قطعنامه تازه شورای امنیت سازمان ملل را یک گام مثبت خوانده و خواستار برنامه ریزی برای برپائی یک جمهوری فدرال در افغانستان شد.

رحمت‌الله نبیل، رئیس پیشین اداره امنیت ملی افغانستان در یک رشته توییت نقاط ضعف و قوت این بیانیه را برشمرده است، به گفته او، نقطه ضعف قطعنامه شورای امنیت این است که قطعنامه بیشتر از کلمات تشویقی استفاده نموده است و به مراحل یا ضرب‌الاجل خاص برای اجرا نپرداخته است.

عبدالکریم خرم، وزیر پیشین اطلاعات و فرهنگ و رئیس دفتر وقت حامد کرزی در ایکس نوشت: «هدف کشورهای بزرگ هرچه باشد ما افغانها بهتر است به آن به نظر یک فرصت ببینیم و از آن استفاده کنیم. همگی، خصوصاً حکومت فعلی درین راستا بیشترین مسئولیت را بعهده دارد».

واکنش طالبان

طالبان بیانیه ای را درباره قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل شرح منتشر کرد. در بخشی از این بیانیه آمده است:

«وزارت امور خارجه امارت اسلامی افغانستان از تصویب قطع‌نامه ۲۷۲۱ با وجود اختلاف نظر میان اعضای دایمی شورای امنیت، که بر اساس آن خواسته شده تا نماینده ویژه دیگر برای افغانستان تعیین کند، ابراز ناراحتی می‌کند. حکومت افغانستان ‌بار دیگر تکرار می‌کند که تعیین نماینده دیگر برای افغانستان با توجه به ماموریت ویژه نماینده سازمان ملل در امور افغانستان (یوناما)، امری‌ غیرضروری محسوب می‌شود، زیرا که افغانستان کشوری در حال جنگ نیست و اکنون در آن حکومتی مرکزی حاکم است که منافع کشور را حفظ کرده و می‌تواند وظایفش را انجام دهد و از توانایی مدیریت مسائل از طریق مکانیزم‌های دوجانبه و چندجانبه برخوردار است. گفتنی است که نمایندگان ویژه، در تاریخ معاصر افغانستان و جهان، نه‌تنها نتوانسته‌اند هیچ درگیری‌ را حل کنند، بلکه با تحمیل نسخه‌های بیگانه، وضعیت را پیچیده‌تر کرده اند. درحالی که از تمامی تلاش‌های مثبت سازمان ملل متحد برای تعامل قوی‌تر و گسترده‌تر با افغانستان استقبال می‌کنیم، رویکرد ما در نهایت مبتنی بر باورهای مذهبی تغییرناپذیر، ارزش‌های فرهنگی و منافع ملی مردم افغانستان خواهد بود. بر همین اساس، از سازمان ملل متحد می‌خواهیم که در تصمیم‌گیری های مربوط به افغانستان واقعیت‌های موجود را در نظر گرفته و در تصمیم گیری ها تحت تأثیر هیچ طرفی قرار نگیرد.»

آیا قطعنامه عملی می شود؟

طالبان تا این ساعت به جهان اثبات کرده است که قصد ندارد ذره ای از عقاید خود کوتاه بیاید. تاکید قطعنامه ۲۷۲۱ بر حقوق زنان و همچنین حقوق اقوام با اصول مورد پذیرش طالبان که متکی بر قرائت طالبانی از اسلام و و همچنین اولویت قوم پشتون است، قرابتی ندارد و به احتمال زیاد همین مساله مانع از اجرای کامل مفاد قطعنامه مذکور خواهد شد. طالبان با توجه به اینکه افغانستان مورد توجه چین قرار گرفته است، تجارت با چین را به عنوان راه مفری از تحریم های غرب میبیند. بنابراین نیاز فوری به برقراری ارتباط با جامعه جهانی احساس نمی کند و حاضر نیست برای برقراری ارتباط با سایر کشورها از اصول عقیدتی خود دست بکشد. علاوه بر این سرمایه گذاری چین در افغانستان سایر بازیگران بین المللی را از این که افغانستان به طور کامل به حوزه نفوذ پکن تبدیل شود وحشت زده کرده است بر همین اساس غرب هم به احتمال زیاد برای جلوگیری از نفوذ بیشتر چین در افغانستان مجبور است تا در برابر طالبان کمی با نرمش رفتار کند و همین امکان سخت گیری در مورد قطعنامه ۲۷۲۱ را منتفی می کند.