غول اسطوره‌های مربیگری

پررنگ‌ترین تصویری که زاگالو در ذهن بسیاری از ما دارد، مربوط به فینال معروف جام ۹۸ فرانسه است. دیداری که ساعتی قبل از برگزاری آن رونالدوی ۲۲ ساله که آن‌روز‌ها ستاره تیم زاگالو بود دچار تشنج عصبی شد و، چون ساعتی بعد راهی زمین شد هیچ‌کس علت آن اتفاق را نفهمید. رونالدو که از کار افتاد انگار تیم زاگالو زور بردن را نداشت. ماجرا وقتی جالب‌تر شد که زیدان دو گل با ضربه سر زد. آن‌هم در شرایطی که هیچ‌کس به‌یاد ندارد زیزوی دوست‌داشتنی اهل سرزنی باشد. امه‌ژاکه مربی فرانسه مقابل زاگالوی پیر برنده شد و دشام کاپیتان خروس‌ها جام قهرمانی را بالای سر ببرد تا زاگالو که یک‌بار در ۲۷ سالگی و بار دیگر در ۳۱ سالگی به‌عنوان بازیکن و سه‌بار در سال‌های ۱۹۷۰، ۱۹۹۴ و ۱۹۹۸ به‌عنوان مربی و سرمربی حضور در فینال جام‌جهانی را تجربه کرده بود؛ در آخرین فینال عمرش بازنده بزرگ باشد. تا آن زمان کمتر به‌یاد داشتیم برزیل ۳ بر صفر ببازد، اما آن فینال با نتیجه‌ای یک‌طرفه رقم خورد.

زاگالو بعد‌ها در نقش‌های دیگر به تیم ملی بازگشت، اما ما که سرمربی و ستاره‌ها را جلوی دوربین می‌دیدیم با پیرمرد وداع کردیم تا روزی که خبر درگذشتش آمد. زاگالو از معدود مربیان بزرگی است که در دوران بازی هم ستاره بوده. فراموش نکنید بسیاری از فوق‌ستاره‌های تاریخ مثل مارادونا، پلاتینی، پله، ماتئوس، فن‌باستن، باجیو، روماریو و... مربیان خوبی نشدند و خیلی از اسطوره‌های دنیای مربیگری مثل مورینیو، آریگو ساچی و... هم بازیکنان مهم و مطرحی نبودند. برای همین جایگاه زاگالو در فوتبال دنیا و دستاوردهایش خاص می‌شود. به‌خصوص رکورد معروفش یعنی حضور در ۵ فینال جام جهانی که البته در فینال جام ۹۴ جایگاهش کمک کارلوس آلبرتو بود. خبر درگذشت او بهانه‌ای شد تا قبل از آن‌که با خبر فوت اسطوره‌ای دیگر از دنیای مستطیل سبز یادش بیفتیم، نام‌های بزرگ نیمکت فوتبال را مرور کنیم.
 
ویسنته دل‌بوسکه| ۷۳ ساله
مهم‌ترین افتخارات: قهرمانی با اسپانیا در جام جهانی ۲۰۱۰، ۲ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، ۲ قهرمانی در لالیگا و ... 
مربی سبلیو که با رئال عناوین زیادی را درو کرد و با اسپانیا هم یک کار غیرممکن انجام داد. او از یورو ۲۰۰۸ که با تیمش قهرمان شد تا جام ۲۰۱۰ و بعد‌ها یورو ۲۰۱۲ در سه تورنمنت معتبر پشت سرهم قهرمان شد تا رکوردی بی‌نظیر خلق کند. تیم رویایی او با ژاوی، اینیستا، کاسیاس، پیکه، پویول، راموس و... شگفت‌انگیز بود، اما در جام ۲۰۱۴ به پایان نزدیک شدند تا نسلی باشکوه با هدایت دل‌بوسکه به فوتبال جهان هیجان تزریق کرده باشد. ویسنته دل‌بوسکه| ۷۳ ساله
مهم‌ترین افتخارات: قهرمانی با اسپانیا در جام جهانی ۲۰۱۰، ۲ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، ۲ قهرمانی در لالیگا و ... 
مربی سبلیو که با رئال عناوین زیادی را درو کرد و با اسپانیا هم یک کار غیرممکن انجام داد. او از یورو ۲۰۰۸ که با تیمش قهرمان شد تا جام ۲۰۱۰ و بعد‌ها یورو ۲۰۱۲ در سه تورنمنت معتبر پشت سرهم قهرمان شد تا رکوردی بی‌نظیر خلق کند. تیم رویایی او با ژاوی، اینیستا، کاسیاس، پیکه، پویول، راموس و... شگفت‌انگیز بود، اما در جام ۲۰۱۴ به پایان نزدیک شدند تا نسلی باشکوه با هدایت دل‌بوسکه به فوتبال جهان هیجان تزریق کرده باشد. 

بیشتربخوانید

• نگاهی به لیست ۱۰ نفره پرخرج‌ترین مربیان فوتبال

 
مارچلو لیپی| ۷۵ ساله
مهم‌ترین افتخارات: قهرمانی جام‌جهانی ۲۰۰۶ با تیم ملی ایتالیا، ۵ عنوان قهرمانی سری آ، یک قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، ۳ قهرمانی متوالی در سوپرلیگ چین و قهرمانی در لیگ قهرمانان‌آسیا در فصل 
۱۳-۲۰۱۲ و ...
نمونه بارز فوتبالیستی معمولی و تاحدی گمنام که تبدیل به یک مربی نامدار و موفق شد. او غیر از عناوین باشگاهی یک معجزه را با ایتالیا در جام ۲۰۰۶ رقم زد. درحالی‌که آلمان میزبان قدرتمند بود؛ آرژانتین مدعی بود، برزیل مثل همیشه برای قهرمانی آمده بود و فرانسه هم با زیدان بازی‌های چشم‌نوازی ارائه می‌کرد، ایتالیا که درگیر فساد مالی در لیگ و خودکشی یکی از بازیکنان معروف این کشور بود با امید کمی پا به رقابت‌ها گذاشت. تیمی که فوق ستاره نداشت، اما متکی به اندیشه‌های لیپی و ساق بازیکنانی مثل کاناوارو، بوفون و پیرلو بود. آن فینال دراماتیک، پنالتی چیپ زیدان، دعوای ماتراتزی و زیزو و اخراجی که شب خداحافظی ستاره دوست‌داشتنی را خراب کرد تا ایتالیا در پنالتی‌ها قهرمان شود. 
 
لوئیس فلیپه اسکولاری| ۷۵ ساله
مهم‌ترین افتخارات: کسب ۲۶ جام مانند قهرمانی در جام‌جهانی ۲۰۰۲ با برزیل، قهرمانی در سری آ، ۳ قهرمانی در سوپرلیگ چین و قهرمانی در لیگ قهرمانان آسیا 
فیل بزرگ لقب جالب مربی است که در جام ۲۰۰۲ با ریسک‌های بزرگی که کرد تیمش را قهرمان جهان کرد. اسکولاری که تا آن مقطع مربی تیم‌های باشگاهی معمولی بود با کنار گذاشتن روماریو پا به سن گذاشته، ریسک کردن روی رونالدویی که تازه از مصدومیت رهایی پیدا کرده بود، اما درباره آمادگی‌اش تردید‌های زیادی بود و دادن نقش محوری به عناصر تهاجمی مثل ریوالدو و رونالدینیو، از برزیل که در آن جام مجموعه‌ای از بازیکنان معمولی بود تیمی جذاب ساخت که قهرمان شد. او با پرتغال هم نتایج خوبی گرفت، اما در کارنامه‌اش معما‌های بزرگی هم هست؛ مثل حضور در باشگاه‌های سطح پایین و البته رقم زدن بدترین نتایج چند دهه اخیر برزیل در جام ۲۰۱۴ به میزبانی خود این کشور. وقتی که تیم او با نتیجه ۷ بر یک مغلوب آلمان شد و در رده‌بندی هم با ۳ گل به هلند باخت تا طی دو دیدار حساس ۱۰ گل خورده باشد و با نتایج فاجعه‌ای در خاک خودشان چهارم شوند. 
 
پپ گواردیولا| ۵۲ ساله
مهم‌ترین افتخارات: کسب ۳۲ جام شامل ۳ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، کسب سه گانه با بارسلونا و منچسترسیتی، مربی سال جهان به انتخاب مجله ورلد ساکر ۲۰۱۱ و ... 
برای مرور اسطوره‌ها نیازی نیست سراغ بازنشسته‌ها برویم، گاهی کسی، چون گواردیولا آن‌قدر در فوتبال جهان اثرگذار بوده که می‌توان نامش را حتی در سن و سال کم جزو اسطوره‌ها آورد. واقعیتش این است که فوتبال دنیا طی یکی دو دهه اخیر بدون اندیشه‌های انقلابی پپ چیزی کم داشت. او کسی بود که تاکتیک قدیمی فوتبال هلند در دهه ۷۰ میلادی را ارتقا داد و به لیگ اسپانیا برد. تیکی تاکا شاید امروز با نام او و اسپانیا شناخته شود، اما این فوتبال شناور که مبتنی بر پاسکاری مثلثی و مالکیت بالای توپ است از هلند و کرایوف شروع شد؛ کرایوف که به بارسا آمد مربی پپ شد و گواردیولا که هافبکی خوش اخلاق، اما معمولی بود ناگهان با ارتقا و امروزی کردن این شیوه از فوتبال، بارسا، بعد‌ها بایرن و چند سالی است که سیتی را متحول کرده.
 
اوتمار هیتسفلد| ۷۴ ساله
مهم‌ترین افتخارات: کسب ۲۵ جام اعم از ۲ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، ۵ قهرمانی بوندس‌لیگا و ... 
بازهم یک بازیکن گمنام که روندی دیوانه‌وار و جذاب را در دوران مربیگری طی کرد و از تیم‌های گمنام به سطح اول فوتبال دنیا رسید و عناوین زیادی را کسب کرد. هیتسفلد بعد از شهرت و چهره شدن در لیگ سوئیس دیگر اهل حضور در تیم‌های معمولی یا لیگ‌های گمنام، برای کسب درآمد بیشتر نبود، برای همین جزو دورتموند و بایرن و تیم ملی سوئیس، تیم دیگری را تجربه نکرد. او نمادی از فوتبال منظم و تاکتیکی آلمان بود که تیم‌هایش از دقیقه اول تا آخر به ایده‌های مربی وفادار بودند و سراغ بازی احساسی و نمایشی نمی‌رفتند. 

ژوزه مورینیو| ۶۰ ساله
مهم‌ترین افتخارات: کسب ۲۵ جام اعم از قهرمانی با پورتو و اینتر در لیگ قهرمانان اروپا، ۳ قهرمانی در لیگ جزیره، قهرمانی در سری آ و لالیگا و ... 
یک هافبک معمولی در تیم‌های درجه دوی لیگ پرتغال که به عنوان کمک مربی خودی نشان داد و ناگهان با پورتو قهرمان اروپا شد تا نامش سر زبان‌ها بیفتد. مربی جوانی که دو دهه قبل تیمی کم ستاره را به صدر فوتبال اروپا رسانده و مورد توجه باشگاه‌های متمول اروپایی بود. مورینیو صاحب رکورد طولانی‌ترین مدت زمان شکست‌ناپذیری در بازی‌های خانگی است. او از ۲۳ فوریه سال ۲۰۰۲ تا آوریل سال ۲۰۱۱، در مدت ۹ سال و طی ۱۵۰ بازی که با تیم‌هایش در زمین خانگی و در لیگ انجام داد، حتی یک شکست را هم تجربه نکرد، اما آقای خاص ورای نتایجش چندان دوست‌داشتنی نیست. در لیگ اسپانیا و رقابت رئال و بارسا، بازیکنان هر دو تیم او را متهم می‌کردند که خشونت، جنگ روانی و حاشیه را سرلوحه کارش قرار داده و نتیجه گرفتن به هر قیمتی را ترجیح می‌داده.
 
فابیو کاپلو| ۷۷ ساله
مهم‌ترین افتخارات: یک قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، ۷ قهرمانی در سری آ، ۲ قهرمانی در لالیگا، سرمربی تیم‌های ملی انگلیس و روسیه در جام‌های‌جهانی 
مرد اخمو و منظم ایتالیایی طی ۵۸ بازی با میلان هیچ شکستی را تجربه نکرد تا تیمش به شکست‌ناپذیران معروف شود. کاپلو با میلان، یووه و رئال نتایج شگفت‌انگیزی رقم زد؛ به‌طور مثال در دو فصل حضور روی نیمکت بانوی پیر ایتالیا یعنی یوونتوس طی ۷۶ بازی در ۵۳ بازی پیروزی را تجربه کرد تا به رکورد جالب بُرد در ۷۰ درصد بازی‌ها برسد، اما در رده ملی با انگلستان چندان موفق نبود.

زین‌الدین زیدان| ۵۱ ساله
مهم‌ترین افتخارات: ۳ عنوان قهرمانی پیاپی در لیگ قهرمانان اروپا، انتخاب به‌عنوان برترین مربی سال ۲۰۱۷ فوتبال جهان از طرف فیفا، ۲ قهرمانی در جام باشگاه‌های جهان، بهترین سرمربی سال لالیگا ۲۰۱۹ و ... 
زیزو در دنیای مربیگری یک نمونه خاص است. او فقط روی نیمکت رئال نشسته و حتی وقتی در لالیگا موفق هم نبوده، توانسته قهرمانی اروپا را کسب کند. تیم او تهاجمی و جذاب بازی می‌کرد. حضور سه هافبک مرکزی نابغه مثل مودریچ، کروز و کاسیمرو، استفاده از وینگر‌هایی ویرانگر و حضور مهاجم نوکی مثل بنزما به این تیم کمک کرد، فوتبالی زیبا و نتایجی خاطره‌انگیز رقم بزند تا زیدان در مدت کوتاهی سه قهرمانی در اروپا کسب کند.

کارلو آنجلوتی| ۶۴ ساله
مهم‌ترین افتخارات: کسب ۲۴ جام شامل ۳ بار قهرمان لیگ قهرمانان اروپا، ۳ بار قهرمان سوپرکاپ اروپا و ۲ بار قهرمان جام جهانی باشگاه‌ها و ...
کارلتو با آن صورت سنگی و اخلاق خاص شباهتی به ایتالیایی‌های پرشور که زبان بدن‌شان پر است از حرکات زیاد ندارد، در آن تیم معروف ایتالیا در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰، همه بازیکنان خوش تیپ بودند غیر از دونادونی و آنجلوتی. اگر قرار بود تصور کنیم از آن تیم دوست‌داشتنی یک نفر مربی بزرگی بشود باره‌زی، مالدینی، زنگا، باجیو، آلبریتینی و خیلی‌های دیگر در اولویت بودند، اما آنجلوتی مربی بزرگی شد با افتخاراتی بی‌نظیر و تکرارنشدنی.
 
 دیدیه دشام| ۵۵ ساله 
مهم‌ترین افتخارات: قهرمانی جام جهانی ۲۰۱۸ با فرانسه، نایب قهرمان لیگ قهرمانان اروپا با موناکو، یک قهرمانی در سری آ و ... 
تجربه سه فینال در کارنامه مربی که ویژگی‌های خاصی دارد. او که با فرانسه جام ۹۸ را بالای سر برد به‌لطف درخشش امباپه و گریژمان در جام ۲۰۱۸ به عنوان مربی قهرمان جهان شد و در جام ۲۰۲۲ قطر هم در دقیقه ۱۲۰ اگر خوش شانس بود، می‌توانست دومین قهرمانی پیاپی را جشن بگیرد، اما سیو تماشایی امیلیانو مارتینز دروازه‌بان آرژانتین کار را به فینال کشاند تا یاران مسی قهرمان شوند. دشام در بیشتر روز‌های مربیگری‌اش روی ستاره‌ای، چون بنزما خط قرمز کشید تا اولیور ژیرو گزینه او در خط حمله باشد؛ با این اوصاف اگر نتیجه نمی‌گرفت حتماً مسخره می‌شد.

جووانی تراپاتونی| ۸۴ ساله
مهم‌ترین افتخارات: ۱۰ عنوان قهرمانی لیگ در کشور‌های ایتالیا، آلمان، پرتغال و اتریش، ۲ قهرمانی جام باشگاه‌های اروپا، نوزدهمین مربی برتر تاریخ به انتخاب ورلد ساکر در سال ۲۰۱۳ و ... 
یک استثنا در دنیای فوتبال، یکی از معدود مربیانی که در چند کشور دنیا، قهرمان لیگ داخلی شده و جذاب‌ترین نتایج دوران یووه را رقم زد، اما تراپ محبوب برخلاف دوران باشکوه باشگاهی، در چند مقطع که هدایت تیم‌های ملی ایتالیا و ایرلند را به‌عهده داشت، نتوانست نتایج خوبی بگیرد تا این موضوع ثابت شود که با دو حیطه کاملاً متفاوت از نظر سبک هدایت، مدیریت تیم و استراتژی برای کسب نتیجه مواجه هستیم. 
 
آرسن ونگر| ۷۴ ساله
مهم‌ترین افتخارات: ۲۲ سال سرمربیگری آرسنال، صاحب تنها جام طلایی تاریخ لیگ برتر انگلیس بدون باخت با آرسنال، ۳ قهرمانی در لیگ برتر انگلیس، قهرمان لیگ فرانسه، نایب قهرمانی لیگ قهرمانان اروپا و ...

دوران طلایی منچستر را با فرگوسن به‌یاد می‌آوریم و روز‌های خوب آرسنال را با آرسن ونگر. با این تفاوت که فرگوسن زمان خوبی را برای خداحافظی انتخاب کرد، اما آرسن ونگر در روز‌هایی که در اوج بود، نرفت تا پایانش خاطره‌انگیز نباشد، اما نمی‌توان این نکته را نادیده گرفت که او مربی صاحب سبکی بود و شکلی از فوتبال که تیمش ارائه می‌کرد در نوع خودش خاص و به‌یاد ماندنی بود.
  
سرالکس فرگوسن| ۸۲ ساله
مهم‌ترین افتخارات: ۲۷ سال سرمربیگری منچستریونایتد، کسب ۴۹ جام شامل ۲ قهرمانی در لیگ قهرمانان اروپا، ۱۳ قهرمانی در لیگ برتر انگلیس، کسب عنوان بهترین مربی تاریخ فوتبال در سال ۲۰۱۱ توسط فیفا و ...
نیازی به معرفی ندارد؛ او یک مرد کاریزماتیک و خاص روی نیمکت منچستر بود. کسی‌که بعد از او دیگر شیاطین سرخ نامدار و موفق نشدند. فرگوسن جذابیت را به لیگ جزیره برد، نام‌های بزرگی را به دنیای فوتبال معرفی کرد و فراتر از یک مربی، مدیر واقعی تیمش بود. مردی که بیشترین استمرار ممکن روی نیمکت یک تیم مطرح را داشت و باشکوه‌ترین دوران یک مربی و یک تیم را در تاریخ فوتبال رقم زد.

منبع: روزنامه خراسان

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی