زبان و ادبیات فارسی در میراث هند جایگاه ویژه‌ای دارد

به گزارش خبرگزاری مهر، نشست افتتاح کارگاه‌های آموزشی نسخه شناسی و فهرست نویسی نسخ فارسی با حضور بلرام شِکلا رایزن فرهنگی هندوستان در ایران، شهروز فلاحت‌پیشه معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی، علیرضا مختارپور رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، معاون، مدیران و جمعی از استادان زبان و ادبیات فارسی از کشور هندوستان و بنگلادش برگزار شد.

فاطمه صدر معاون پژوهش و منابع دیجیتال سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در ابتدای این نشست گفت: با توجه به وجود میراث غنی در ایران فرهنگی و ایران اسلامی و همچنین مشترکات فرهنگی میان ایران، هندوستان و بنگلادش، سفر استادانِ زبان و ادبیات فارسی به ایران از سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران به عنوان نهاد مرجع و حافظ میراث کهن ایرانیان آغاز شده است.

وی افزود: در این حضورِ یک هفته‌ای، کارگاه‌های آموزشی متعددی با موضوع نسخه شناسی و فهرست نویسی نسخ فارسی و کارگاه آموزش آشنایی با نسخه‌های ارزشمند خطّی به زبان‌های کهن و باستان ایران همچون اوستایی، پهلوی، پازند و پارسی نویسی برگزار خواهد شد.

در ادامه این نشست بلرام شِکلا رایزن فرهنگی هندوستان در ایران با بیان این مطلب که زبان فارسی در کشور هندوستان مفاهیم بسیاری دارد گفت: در ابتدا خرسند هستم که کارگاه‌های آموزشی نسخه شناسی و فهرست نویسی نسخ فارسی به منظور دانش افزایی برای استادانِ زبان و ادبیات فارسی کشورهای هندوستان و بنگلادش برگزار می‌شود.

رایزن فرهنگی هندوستان افزود: کشور هندوستان مهد علم و فرهنگ است که بذرهای فرهنگی، ادیان و مذاهب مختلف در آنجا نگهداری می‌شود. اما جایگاه زبان و ادبیات فارسی در میراث مردمان ما از اهمیّت ویژه ای برخوردار است. بیش از نیم میلیون نسخ خطّی در کشور هندوستان وجود دارد که غنی‌ترین نسخِ مربوط به نسخ خطّی زبان فارسی است. در واقع پل ارتباطی ما با کشور ایران اشتراکات زبان فارسی است که با برپایی چنین برنامه‌هایی این ریسمان فرهنگی را بیش از پیش تقویت می‌کنیم.

بلرام شکلا گفت: هند با کشورهای گوناگونی روابط سیاسی و اقتصادی دارد، اما ارتباط ما با ایران از جنس سیاسی نیست و از گذشته دور تا کنون قرابت، هم ریشگی و برادری با یکدیگر داشته ایم. به این معنا که دولتمردان می آیند و می‌روند ولی زبان فارسی به واسطه اساتید و دلسوختگان فرهنگ برای نسل‌های آینده می‌مانند.

شهروز فلاحت‌پیشه معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی با بیان این مطلب که این بنیاد در بیش از ۶۰ کشور در حوزه گسترش زبان و ادب فارسی فعالیت می‌کند؛ گفت: بنیاد سعدی در کشورهای متعددی در حوزه گسترش زبان و ادب فارسی فعالیت می‌کند اما توجه ویژه ای به آموزش زبان فارسی در کشورهای هند و ترکیه دارد. به همین منظور دفاتر تحقیقات زبان و ادب فارسی در این دو کشور به شکل ویژه فعالیت می‌کنند.

وی افزود: آنچه به عنوان زبان و ادب فارسی در کشور هند موجود است در واقع میراث این کشور به شمار می‌رود. در همین راستا در سال ۲۰۲۳ تدریس زبان فارسی به عنوان یک زبان کلاسیک در هندوستان تصویب شده است.

علیرضا مختارپور رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: متأسفانه این روزها در کشور ما حمله ناجوانمردانه و تروریستی به هموطنان عزیزمان صورت گرفته است و تعدادی از کودکان، زنان و مردان به خاک و خون کشیده شده اند که از جمله یکی ازهمکاران ما در مرکز اسناد و کتابخانه ملّی استان کرمان، هشت تن از عزیزانِ خود را از دست داده است. بنده هم صحبت‌های خود را از همین زاویه آغاز می‌کنم.

وی افزود: عصر فعلی را به جریان‌های مختلفی چون فرهنگ، ضد فرهنگ، اخلاق، ضد اخلاق، ادب، ضد ادب، انسان و ضد انسان می‌توان تقسیم کرد که متأسفانه جریان‌های ضد اخلاق، ضد فرهنگ و ضد انسان به نهایت سبعیت و درنده خویی خود رسیده و به هیچ ارزشی نه به جان انسان و نه میراث کهن در عالم پایبند نیستند. در همین دو ماه اخیر شاهد بودیم که رژیم صهیونیستی کتابخانه عمومی و مرکز اسناد غزه را از بین بُرد. بنابراین نه برای جان انسان‌ها و نه برای دین انسان‌ها احترام و ارزش قائل نیستند.

رییس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران با بیان این مطلب که ارزش در دین اسلام کتاب، اخلاق و انسان است؛ گفت: پیامبر ما حضرت محمد (ص) برای تکمیل مکارم اخلاقی مبعوث شد و امر نبوت با کلمه اقْرَأْ که امر به خواندن است، آغاز شده و در نهایت سوگند خداوند در قرآن هم به نام قلم است و در عین حال انسان در روزهای بازپسین بازهم با امر خواندن و کتاب که همانا کتابِ وجود و عملکرد انسان است، سر و کار دارد. یعنی وجود آدمی به کتاب محصل و مختوم تبدیل می‌شود و ارزیابی بشر منوط به کتاب عملکرد او است.

مختارپور افزود: همین محتوا و فرهنگ در میراث ایرانیان و در زبان و ادب فارسی بیشترین و بهترین حضور را دارد. انسان اهلِ مطالعه در کدام زبان می‌تواند معارفِ اخلاقی، صلح، مدارا، انسانیت و مهربانی را یکجا با هم بیابید که به اعتقاد بنده این عناوین عناصر اصلی میراث کهن زبان فارسی است که در نسخ خطّی، آثار ادبی، آثار دینی و آثار فرهنگی به کرات به بهترین شکل آمده است و طبیعتاً شما استادانِ زبان و ادب فارسی به محتوای این آثار نیز توجه ویژه دارید.

وی در پایان گفت: شما استادان فن در زبان و ادبیات فارسی به دور از نگاه تاجرمابانه نسبت به این میراث، می‌خواهید از دل این نسخ حرف سعدی، حافظ، نظامی و دیگر عرفا، فلاسفه و دانشمندان علوم مختلف را دریابید. زیرا آنها بودند که این جهان متعالی را ساختند و از این پس هم با حضور انسان‌های مهربان، دیندار و با اخلاق باید ساخته شود. بنابراین فرقی نمی‌کند در چه قرنی زندگی می‌کنیم زیرا جهان همواره با انسان، ضدّ انسان، اخلاق و ضدّ اخلاق مواجه است و آنچه می‌تواند نسل‌های بعدی به خصوص جوانان را به جریان دین، اخلاق و مدارا در تمام نقاط جهان پیوند دهد؛ همین میراث کهن، نسخه‌ها و از همه مهمتر شما استادانِ گرامی هستید که می‌توانید معارف و فرهنگ را به بهترین زبان به نسل‌های بعد منتقل کنید.

هفت کارگاه تخصصی آموزش نسخه شناسی و فهرست نویسی نسخ فارسی برای استادان زبان و ادبیات فارسی از کشورهای هندوستان و یک نشست تخصصی با عنوان «فرهنگ ها و دستور زبان‌های فارسی نگاشته شده در شبه قاره هند» امروز دوشنبه ۱۸ دی ماه برگزار می‌شود.