آیت الله مصباح فرمانده جهاد تبیین در دفاع از ولایت بود

خبرگزاری مهر - گروه دین و اندیشه- فاطمه علی آبادی: مجله تصویری «دلیل» در تلاش است تا اندیشه و زمانه آیت الله محمدتقی مصباح یزدی را برای نسل جوان و متفکر ایرانی روایت کند. آیت الله مصباح یزدی به عنوان یک روحانی اندیشمند و استاد برجسته علوم اسلامی وظیفه اصلی خودشان را رشد روح و معنویت انسان‌ها می‌دیدند. برای آیت الله مصباح یزدی مهم بود که جوان امروزی چه نیازهایی دارد و چه سوال‌هایی در ذهن اوست و با چه زبانی باید با او صحبت کرد.

انقلاب اسلامی ایران مانند برخی از انقلاب‌های دیگر جهان بخشی دارد به نام انقلاب فرهنگی، انقلابی که بتواند در فرهنگ و نظام ارزش‌ها و باورها اثرگذار باشد. امروزه وقتی که صحبت از فرهنگ می‌شود، فرهنگ در برابر تمدن قرار دارد، تمدن اشاره به بعد سخت افزاری یافته‌ها و دستاوردهای یک جامعه بشری همانند آن چیزی که امروز اسمش را فناوری و یا تکنولوژی می‌گذاریم. وقتی سخن از تمدن می‌گوئیم به دستاوردها و تولیداتی که در اثر دانش بشری به عنوان ارمغانی برای یک جامعه به شمار می‌رود اشاره می‌کنیم.

علامه مصباح یزدی بر این باور بود که فرهنگ دارای مؤلفه‌های فراوانی است ولی تمامی مؤلفه‌های فرهنگی به دو رکن و دو مؤلفه اصلی برمی‌گردد که عبارت است از باورها و ارزش‌ها. وقتی سخن از فرهنگ در یک جامعه می‌آوریم یعنی سخن از باورها و اعتقادات یک جامعه و همچنین نظام ارزشی و نظام بایدها و نبایدها. معمولاً باورها گزاره‌های هست و نیست است و ارزش‌ها، بایدها و نبایدهاست. یکی گزاره‌های توصیفی و دیگری گزاره‌های تجویزی، توصیه‌ای و دستوری است.

علامه مصباح همواره به دنبال آن بود که یک فلسفه اسلامی کامل و نظام مند درست کند و انگیزه سیاسی اجتماعی برای این کار نیز داشتند. ایشان وقتی دیدند با رایج شدن علوم انسانی در جامعه مسلمانان همراه با این پیش فرض‌های غربی که معمولاً پیدا می‌شود؛ مردم از تعلیمات دینی دور می‌شوند. برای مثال ایشان در روانشناسی، نظریات غربی‌ها را می‌دید و شناخت داشت. البته به این باور داشت که در مقابل این روانشناسی و نظریات خوب و بد آن در مورد دین یک روانشناسی اسلامی باید باشد تا مخاطب ببیند که بدیل آن هست و دین محکوم یک طرفه نشود.ایشان هیچ وقت نمی‌گفت که مردم نباید مکاتب غربی را بخوانند و این علوم را کنار بگذارند. ولی آن استاد فقید می‌خواست بگوید که ما باید چیزی مطرح بکنیم به عنوان علوم انسانی اسلامی که مردم بدانند که یک بدیلی هم هست که لازم نیست که ما همه حرف‌های متفکران غربی و شرقی در حوزه علوم انسانی را قبول بکنیم.

حجت الاسلام سیدابراهیم حسینی مدیرکل هماهنگی هیأت‌های رسیدگی به تخلفات اداری و انتظامی وزارت علوم در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، در خصوص لزوم پرداختن به اندیشه‌ها و افکار آیت الله مصباح اظهار داشت: با توجه به نقش محوری ایشان در اندیشه‌های دینی و تأثیر گذاری در جریان سازی فرهنگی که مقام معظم رهبری آن مرحوم را استاد فکر نامیدند بسیار ضروری است.

وی با بیان اینکه مرحوم علامه شخصیتی شاگرد پرور بودند گفت: ایشان به لحاظ دینی و فلسفی و حتی در مباحث فرهنگی مورد توجه و ارادت متولیان امر بودند. علامه نسبت به انقلاب اسلامی و ولایت از تعهد و التزام بسیار بالایی برخوردار بود به گونه‌ای که ایشان را می‌توان فرمانده جهاد تبیین در دفاع از ولایت نام نهاد و نامگذاری آن مرحوم با عنوان عمار انقلاب نیز بسیار دقیق و صحیح بود. بنابراین هر گونه معرفی ایشان خدمت به انقلاب، اسلام و دین است.

مدیرکل هماهنگی هیأت‌های رسیدگی به تخلفات اداری و انتظامی وزارت علوم در خصوص اندیشه تمدن سازی آیت الله مصباح بیان داشت: ایشان وقتی در زمینه فلسفه اسلامی را در کشورهای منطقه و حتی کشورهای اروپا و آمریکا مطرح می‌کردند و یا از حقوق زن و حقوق بشر صحبت به میان می‌آوردند در اصل مباحث تمدنی را مطرح می‌کردند.

حسینی ادامه داد: بحث حقوق بشر یک موضوع فردی نیست بلکه تمدنی است ایشان در این زمینه می‌گفتند که جامعه اسلامی باید چگونه سامان یابد از این رو در کتاب حقوق و سیاست در قرآن آن مباحث را مطرح کردند و اشاره می‌کنند که جامعه شناسی برای جامعه پردازی و جامعه سازی اسلامی ضروری است، ایشان با این نگاه تمدنی این گونه مباحث را مطرح می‌کردند.

وی در پایان گفت: مرحوم علامه مصباح یزدی با محوریت قرآن کریم ده جلد تفسیر موضوعی به قلم تحریر در آوردند و هدف از این نگارش را جامعه سازی اسلامی و قرآنی مطرح می‌کنند اینکه چگونه می‌شود از قرآن شناسی به تمدن اسلامی دست یافت.

آیت الله مصباح مباحث خود را در منظومه‌ای فکری ارائه می‌داد که این منظومه از مباحث بنیادین هستی شناسی، انسان شناسی و معرفت شناسی آغاز می‌گردد و به حوزه اخلاق، حقوق و سیاست کشیده می‌شود، لذا آثاری که از آن مرحوم در حوزه سیاست و فلسفه سیاست مشاهده می‌شود به نحوی با مبانی‌ای که در بخش‌های دیگر بیان می‌کند، گره می‌خورد.حتی زمانی که می‌خواهد مشروعیت حکومت‌ها را اثبات کند، آن را به بحث توحید گره می‌زند و آن را در حوزه مباحث خداشناسی مطرح می‌کند و این یکی از ویژگی‌های ممتاز دیدگاه مرحوم علامه است.

مجله تصویری دلیل؛ تلاشی برای روایت اندیشه و زمانه علامه مصباح

در ادامه با حجت الاسلام محمد حسین رجبی دبیر ستاد بزرگداشت علامه مصباح یزدی به گفتگو نشستیم. حجت الاسلام رجبی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، درباره مجله تصویری دلیل گفت: مجله تصویری دلیل محصول کمیته رسانه ستاد بزرگداشت علامه مصباح یزدی است.

وی افزود: این برنامه تلویزیونی در واقع تدوینی ویژه با فرمی جدید از کمیسیون‌های اولین کنگره بین‌المللی بزرگداشت علامه مصباح یزدی در سال ۱۴۰۰ است که با حضور اندیشمندان مختلف در سالن همایش‌های ملی صدا و سیما برگزار شد.

دبیر ستاد بزرگداشت علامه مصباح یزدی با اشاره به اینکه تولید این اثر تلویزیونی قریب به ۱۸ ماه طول کشید گفت: قریب به هزار ساعت از بیانات علامه مصباح یزدی برای تولید این اثر بازبینی شد و کار علمی ویژه‌ای هم بر روی محتوای تولید شده انجام شده است.

حجت الاسلام محمد حسین رجبی با بیان اینکه فصل نخست این مجموعه تلویزیونی به صورت شش قسمتی است عنوان کرد: پخش این شش قسمت امسال همزمان با سالروز وفات آن مرحوم آغاز شده است. یادآور می‌شود فصل دوم این مجله تصویری که شش قسمتی است؛ ان‌شاءالله در اواخر سال جاری منتشر می‌شود.

وی افزود: فصل اول دلیل برگرفته از کمیسیون اندیشه سیاسی و مقاومت، کمیسیون مبانی اندیشه اسلامی (طرح ولایت) و کمیسیون فلسفه است که هر کدام در دو قسمت پخش می‌شود. فصل دوم نیز شامل تفسیر و علوم قرآنی، حقوق بشر و علوم انسانی اسلامی و اخلاق است.

دبیر ستاد بزرگداشت علامه مصباح یزدی اضافه کرد: برنامه دلیل ترکیب یافته از سخنرانی‌های اساتید حوزه و دانشگاه در کمیسیون‌ها و بیانات حضرت علامه در سال‌های متمادی است و همچنین صحبت‌ها، رفتارها و بیانات اشخاص ویژه و برجسته در موضوعات کمیسیون‌ها است.

رجبی ادامه داد: برای مثال برای تهیه برنامه دلیل از کمیسیون فلسفه از صحبت‌های پروفسور آلوین پلانتینگا استاد فلسفه دین آمریکایی، از کمیسیون مقاومت از سخنان سید حسن نصر الله، در کمیسیون مبانی و اندیشه اسلامی و طرح ولایت از صحبت‌های نخبگان دانشگاهی شرکت کننده در طرح و در کمسیون اخلاق نیز از علمای اخلاق بهره برده شده است.