سال خوب سینما برای چین

بابرآورده شدن تحلیل‌های خوشبینانه تحلیلگران اقتصادی و اهل فن درچین، جدول گیشه نمایش سینماهای این کشور پرجمعیت آسیایی در سال ۲۰۲۳ پررونق و پول‌ساز بود.

به نوشته رسانه‌های داخلی این کشور، سینماهای چین در ۱۲‌ماه سال گذشته میلادی که تازه به پایان رسیده است، توانستند فروش کلی هفت‌میلیارد و ۷۵میلیون دلاری را تجربه کنند. تحلیلگران اقتصادی در این رابطه روی این نکته تمرکز کردند که صنعت سینمای چین بعد از دو سال درگیری با کووید ــ ۱۹، در سال گذشته میلادی توانست دوباره نفس بکشد و شرایط بعد از پایان کرونا را با فروشی مقبول تجربه کند.

شکست هالیوود با سینمای بومی

نکته مهم دیگری که عموم تحلیلگران و منتقدان به‌شدت مورد تاکید قرار دادند، این موضوع است که جدول گیشه نمایش سینماهای کشور تقریبا تماما در اختیار و در دست تولیدات بومی بود و بلاک‌باسترهای هالیوودی اصلا نتوانستند به رقابت با این محصولات چینی‌زبان بپردازند و قافیه را به شکل بدی به رقیب پرقدرت خود باختند. رقم‌ها ازیک رشد بسیار بالا و خوب فروش فیلم‌ها در مقایسه با سال۲۰۲۲ حکایت دارد. این‌طورکه اعداد وارقام نشان می‌دهد، فروش فیلم‌ها در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال قبل از آن، خبر از یک رشد باورنکردنی بالای ۵۰درصدی می‌دهد. با وجود این و در مقایسه با سال ۲۰۱۹ (که کرونا هنوز از راه نرسیده بود و اقتصاد حال‌وهوایی کاملا طبیعی داشت)، فیلم‌های چینی و غیرچینی باید یک اضافه‌فروش ۱۴درصدی می‌داشتند تا بتوانند به رقم فروش سینماها در این سال برسند. با وجود این، بسیاری از تحلیلگران و رسانه‌ها عقیده دارند همین مقدار فروش هم برای صنعت سینمای کشور و زنجیره‌های سینمایی آن بسیار خوب و حتی در حد عالی است. مقامات رسمی چینی هم این نکته را به جمع گفته‌ها اضافه کرده‌اند که فروش کلان سال ۲۰۲۳ سالن‌های نمایش، نام آن را در ردیف چهارم کل جدول گیشه نمایش تاریخ سینمای کشور قرار داده است. این مقامات به سه سال دیگری که محصولات سینمایی بالاترین رقم و میزان فروش را داشته‌اند اشاره‌ای نکرده‌اند.
   
یک‌میلیارد بلیت از تولیدات داخلی
استقبال منتقدان از رقم فروش فیلم‌ها بسیار خوب بوده است. آنها می‌گویند بیش از یک‌میلیارد بلیت سینمایی که فروخته شده، صرف تماشای تولیدات بومی بوده و پول خرج‌شده در داخل اقتصاد کشور باقی مانده و راهی خارج نشده است. آنها صحبت از این واقعیت می‌کنند که در سال ۲۰۲۳ سالن‌های سینما شاهد اکران عمومی تعداد بسیار زیادی فیلم‌های صادراتی خارجی بود که تولیدات هالیوودی حرف اول را در آنها می‌زدند، اما با وجود گستردگی اکران عمومی این فیلم‌ها و رفع ممنوعیت و محدودیت نمایش آنها، تولیدات داخلی توانستند در رقابتی برابر و آزاد نزدیک ۸۵ درصد فروش جدول گیشه را به خود اختصاص دهند و پیروزی بزرگی را جشن بگیرند. باآن‌که تامدت زمانی قبل نمایش محصولات خارجی‌زبان با محدودیت‌هایی در چین همراه بود، در سال۲۰۲۳ از این ممنوعیت‌ها رفع محدودیت شد و کمپانی‌های بزرگ هالیوودی اجازه یافتند هر تعداد فیلم که بخواهند راهی پرده سینماهای چین کنند.
   
موفقیت صددرصدی
هر ۱۰فیلم اول جدول گیشه نمایش سال۲۰۲۳ چین، تولیدات داخلی هستند و هیچ فیلم هالیوودی یا خارجی‌زبانی نتوانست در این فهرست قرار گیرد. ازداخل صنعت سینمای چین شنیده می‌شود که هنرمندان بومی با عنایت به این موضوع، تصمیم دارند برای سال جدید میلادی تعدادبیشتری محصولات سرگرم‌کننده ومردم‌پسند راهی سالن‌های تاریک سینما کنند. پرفروش‌ترین فیلم سال چین «رودخانه سرخ کامل» با فروشی ۶۷۳میلیون دلاری است که توسط ژانگ ییمو، فیلمساز مؤلف و قدیمی ساخته شده است. این درام تاریخی تعلیقی در دوران کهن چین اتفاق می‌افتند و داستانی پررمز و راز را به تصویر می‌کشد. درام علمی ــ تخیلی و اکشن «زمین سرگردان ۲» با فروشی ۶۰۴ میلیون دلاری در ردیف دوم جدول پرفروش‌های سال قرار می‌گیرد. در داستان فیلم، زمانی که تشعشعات نور خورشید کره‌زمین را در خطر نابودی قرار می‌دهد، گروهی از دانشمندان و فضانوردان چینی ماموریت پیدا می‌کنند تا با مهار این موضوع خطرناک، مانع از چنین چیزی شوند. درام جنایتکارانه و اجتماعی پرسروصدای «شرط‌بندی بیشتر ممنوع» هم با فروش ۵۴۰میلیون دلاری‌اش، سومین کرسی جدول را به خود اختصاص داد. داستان فیلم در رابطه با تلاش‌های یک مامور وظیفه‌شناس پلیس برای مقابله با جرایم رو به رشد خیابانی است.
   
تحقیر هالیوودی
شکست‌سخت‌تجاری بلاک‌باسترهای هالیوودی درچین درحالی توزیع‌کنندگان‌آمریکایی راشوکه‌کرد که‌ آنهابرای محصولات‌شان در این کشور دور آسیا بیشترین حجم تبلیغات را کرده بودند. به باور عمومی، چین بعد از آمریکا بزرگ‌ترین بازار سینمایی دنیا را در اختیار دارد و میزان فروش محصولات هالیوودی در این کشور، از اهمیت بسیار زیاد و بالایی برای کمپانی‌های بزرگ فیلمسازی برخوردار است؛ اما با وجود تمام تبلیغات گسترده توزیع‌کنندگان آمریکایی، قسمت جدید مجموعه اکشن ورزشی «سریع و آتشی» هم نتوانست بیشتر از۱۳۹میلیون دلار فروش کند تا لقب موفق‌ترین فیلم هالیوودی نمایش‌داده‌شده در سینماهای چین را از آن خود نماید. به گفته اهل فن، مقایسه این رقم فروش با رقم فروش رودخانه کامل سرخ به شکلی آشکار میزان تحقیر محصولات هالیوودی در سینماهای چین را به نمایش می‌گذارد. 
   
توجه به همسایگان، نه به جهان غرب
همین اهل فن می‌گویند نگاهی به نام دو فیلم بعدی صادراتی پرفروش جدول گیشه چین، تحقیر بعدی هالیوود را به نمایش می‌گذارد. دومین و سومین فیلم پرفروش خارجی در چین نه محصولات پرسروصدای هالیوودی که دو انیمیش ژاپنی «سوزومه» و «اولین لقمه غارت‌شده» با فروش‌هایی ۱۱۴ و ۹۳ میلیون دلاری هستند! تحلیلگران اقتصادی سینما با عنایت به ارقام موجود، چنین نتیجه‌گیری می‌کنند که تماشاگران چینی در کنار استقبال از تولیدات بومی، بیشتر دوستدار تماشای فیلم‌هایی از کشورهای همجوار هستند که تناسب فرهنگی بیشتری با فرهنگ و سنن چینی دارند و به همین جهت، یک پاسخ منفی بزرگ به بلاک‌باسترهای هالیوودی می‌دهند که تناسبی با زندگی روزمره مردم کشور ندارد.
   
رمز موفقیت، توجه به فرهنگ عمومی
مشابه چنین تحلیلی را زی فینا، پروفسور آکادمی ملی هنرهای چین هم ارائه می‌کند. به گفته او: «بالاتر رفتن کیفیت فیلم‌های تولیدشده در کنار توجه بیشتر به فرهنگ و سنت‌های چینی و زندگی واقعی مردم کشور، از دلایل اصلی موفقیت خیره‌کننده محصولات داخلی در جدول گیشه نمایش سینماهاست. هرچقدر فیلمسازان و فیلمنامه‌نویسان به این نکات توجه بیشتری کنند، میزان فروش و استقبال تماشاگران از فیلم‌ها هم افزایش خواهد یافت.» گو فان، کارگردان زمین سرگردان ۲ هم می‌گوید زمان ساخت فیلمش کاملا متوجه این نکته مهم بود که باید داستانی جذاب و سرگرم‌کننده را براساس معیارهای فرهنگ بومی تعریف کند و از قهرمان‌سازی و داستان‌پردازی مدل هالیوودی اجتناب ورزد: «واقعیت این است که بیننده چینی زمان تماشای محصولی بومی به‌دنبال آن است که خودش  را درداخل این داستان ببیند و بتواند کاملا با شخصیت‌های آن همذات‌پنداری کرده و همراه شود. پس ما باید شخصیت‌هایی روی پرده سینما خلق می‌کردیم که برای تماشاچی کاملا آشنا و صمیمی بوده تا بتواند با آنها همراهی کامل کند.»
   
احداث سالن‌های جدید
نکته‌ای که رسانه‌ها دررابطه با رقم بالای استقبال عمومی تماشاگران ازفیلم‌های سینمایی در سال۲۰۲۳ به آن اشاره می‌کنند، افزایش تعداد سالن‌های نمایش در سطح کشور و به‌ویژه در مناطق روستایی و شهرهای کوچک‌تر است. سینمای چین در کنار تولید آثاری متفاوت‌تر و جذاب‌تر، به احداث سالن‌های جدید نمایش درنقاط مختلف کشورهم نظر دارد. رسانه‌ها رقم دقیق تعداد سالن‌های جدیدی که در سال گذشته میلادی احداث و فعالیت‌شان را آغاز کردند ارائه نکرده‌اند. اما مسئولان دولتی می‌گویند کار احداث این سالن‌ها با جدیت تمام ادامه دارد و توجه اصلی روی شهرهای کوچک، روستاها و مناطقی است که از مراکز اصلی و عمده شهری دورافتاده‌اند. یک گزارش رسمی حکایت ازآن می‌کند که تا پایان سال۲۰۲۳ تعداد ۸۶هزار و ۳۰۰ سالن نمایش مشغول ارائه خدمات به تماشاگران بوده‌اند. این رقم درسال قبل ازآن،۶۹هزارو۸۰۰ سالن نمایش‌بوده است.

راهکارهایی برای عبرت‌آموزی
بدون‌شک مطالعه رویکردها و فرآیند موفقیت در حوزه فرهنگی می‌تواند زمینه تحول در سینمای ایران را هم مهیا کند. این‌که چین طی یک استراتژی توانسته طی کمتر از پنج سال به چنین رشدی برسد، بیانگر این موضوع است که سینمای ایران نیز نیازمند یک الگو و طرح برای رونق است. توجه به فرهنگ عمومی تا مردم بتوانند خود و مشکلات‌شان را به‌صورت واقعی بر پرده سینما ببینند و با آن همذات‌پنداری کنند. حمایت از ساخت فیلم‌هایی که هویت و شناخت را در مردم بیشتر می‌کند، در کنار توسعه فضاهای فرهنگی با احداث سالن سینما و توجه به فیلم‌های خارجی و اکران آنها به‌ویژه از کشورهای منطقه که قرابت فرهنگی با ایران دارند می‌تواند یک استراتژی موفق برای رونق در سینمای ایران باشد.