اعمال و فضایل ماه رجب، ماه خدا

به گزارش مبلغ، یکی از ماه‌های پرفضیلتی که توجه به اعمال آن در روایات بسیار تأکید شده است ماه رجب است که اعمال مستحب فراوانی ازجمله نمازها، دعاها و روزه برای این ماه عزیز سفارش شده است.در حدیث قدسی آمده است: ماه رجب را ریسمانی بین خودم و بندگان مقرر کردم و هرکسی چنگی به آن بزند به وصال من می‌رسد.

فضیلت و برتری ماه رجب

رسول خدا (ص) ماه رجب را «ماه أصَبّ» نام نهاده چرا که در این ماه درهای رحمت خداوند بر روی بندگان شایسته‌ وی باز می‌شود.

در مورد روزهای ماه رجب که چقدر بافضیلت است هرچه اشاره‌کنیم بازهم کم است از این ماه به‌عنوان ماه عبادت و خودسازی یاد می‌شود که در این قسمت به چند مورد از آن می‌پردازیم.

در احادیث آمده است که نهری در بهشت برین جاری است که آبش از شیر سفیدتر و مزه‌اش از عسل شیرین‌تر است هر کس فقط یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد از آن خواهد نوشید اسم این نهر «رجب» است.

ماه رجب ماه پر خیروبرکتی است ماهی است که با انجام چند عمل مجوز ورود به بهشت برای هرکسی صادر می‌شود و درهای رحمت و بخشش الهی به روی هرکسی باز می‌شود هر کسی سه روز از این ماه (روزهای پنج‌شنبه، جمعه و شنبه) را روزه بگیرد ثواب بیشتری برایش دارد.

رسول خدا (ص) می‌فرمایند: اگر کسی به هر علتی نتوانست در این ماه روزه بگیرد با خواندن روزانه‌ این تسبیحات می‌تواند ثواب روزه گرفتن را کسب کند هرروز صد مرتبه خوانده شود: «سُبْحانَ اللهِ الْجَلیلِ، سُبْحانَ مَنْ لا یَنْبَغِی التَّسْبیحُ اِلاَّ لَهُ، سُبْحانَ الاْعَزِّ الاْکْرَمِ، سُبْحانَ مَنْ لَبِسَ الْعِزَّةَ وَهُوَ لَهُ اَهْلٌ» پاک و منزه است خدای بزرگ، پاک و منزه است آن که تنزیه و تسبیح جز برای او شایسته نیست، پاک و منزه است خدای برتر و کریم‌تر، پاک و منزه است آنکه لباس عزت در بر دارد و شایسته آن است.

اعمال ماه رجب

اعمال ماه رجب به دو صورت است که یک بخش از اعمال مشترک بین همه روزها است و می‌توان در طول ماه رجب آن را انجام داد و از ثواب آن بهره‌مند شد ولی برخی از اعمال مخصوص شب‌های خاصی از این ماه شریف است که باید در همان موقع انجام شود.

اعمال مشترک ماه رجب

اعمالی که در اینجا نوشته‌شده مختص روز خاصی نیست بلکه در تمامی روزهای ماه رجب از اهمیت بالایی برخوردار است ازجمله:

در تمام ماه رجب، این دعا را بخوانید: یا مَنْ یَمْلِکُ حَوآئِجَ السّآئِلینَ، ویَعْلَمُ ضَمیرَ الصّامِتینَ، لِکُلِّ مَسْئَلَة؛ مِنْکَ سَمْعٌ حاضِرٌ وَجَوابٌ عَتیدٌ اللّهُمَّ وَمَواعیدُکَ الصّادِقَةُ واَیادیکَ الفاضِلَةُ؛ وَ رَحْمَتُکَ الواسِعَةُ فَاَسْئَلُکَ اَنْ تُصَلِّیَ عَلی مُحَمَّد وَآلِ محمد؛ واَنْ تَقْضِیَ حَوائِجی لِلدُّنْیا وَالاْخِرَةِ، اِنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء قَدیرٌ.

همچنین پیامبر (ص) فرمودند: هر شخصی در ماه رجب ۱۰۰ مرتبه بگوید «أَسْتَغْفِرُ اللّهَ الَّذِی لا إلهَ إِلاّ هُوَ، وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و در آخر صدقه‌ای کنار بگذارد، خداوند مغفرت و رحمت و مغفرت در کارش نصیب می‌کند و هر کسی ۴۰۰ مرتبه آن را بگوید فضیلت شهیدان را دارد؛ و نیز فرموده اند: هر شخصی هزار مرتبه «لا اِلهَ اِلاَّ اللّه» در ماه رجب بگوید، حسنات و ثواب فراوانی از سوی خداوند بر او نوشته می‌شود.

دریکی از روایات نقل‌شده است: هر کسی در ماه رجب، در زمان صبح، ۷۰ مرتبه و شب ۷۰ مرتبه بگوید اَسْتَغْفِرُ اللّهَ وَ أَتُوبُ اِلَیْهِ و بعد از آن دستان خود را بلند کرده و بگوید أَللّهُمَّ اغْفِرْ لی وَ تُبْ عَلَیَّ چنانچه در همان ماه رجب بمیرد، رضایت و خشنودی خداوند از آن او خواهد بود.

در روایت دیگر نقل شده است که در طول این ماه هزار مرتبه بگویید «اَسْتَغْفِرُ اللّهَ ذَاالْجَلالِ وَ الاْکْرامِ مِنْ جَمیعِ الذُّنُوبِ وَالاْثامِ» تا خداوند رحمان و رحیم آمرزشش را برایتان نشان دهد.

«سیّد بن طاووس» در «اقبال» فضیلت زیادی برای خواندن سوره «قل هو الله احد» در ماه رجب نقل کرده است.

از رسول خدا (ص) در روایتی آمده است که آن حضرت فرمود: هر که یک روز از ماه رجب را روزه بگیرد و چهار رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت با یک سلام) و در رکعت اول ۱۰۰ مرتبه «آیة الکرسی» بخواند و در رکعت دوم ۲۰۰ مرتبه «قل هو الله احد»، قبل از اینکه بمیرد خود را در بهشت نظاره می‌کند و یا حتی کسی دیگر جای او را در بهشت می‌بیند و برای او تعریف می‌کند.

اعمال مخصوص لیلة الرّغائب (شب آرزوها)

اولین شب جمعه ماه رجب را شب آرزوها یا لیلة الرغائب نامیده‌اند که فضیلت‌های زیادی برای آن در روایات آمده است. آن‌چنان‌که روایت داریم در این شب درهای رحمت الهی به روی زمینیان بازشده است و در بزم دعا و نیایش زمینیان عرشیان هم خود را رسانده و حضور پیدا کردند تا سهمی از این برکت ببرند. در روایتی که از رسول خدا درباره فضیلت ماه رجب بیان‌شده آمده است که حضرت فرمودند: «از اولین شب جمعه ماه رجب غافل نشوید که فرشتگان آن را «لیلة الرغائب» نامیدند.

از سوی رسول خدا (ص) اعمالی برای آن شب به این کیفیت بیان شد: که روز پنج‌شنبه اول ماه را روزه‌بگیرید؛ و به‌محض رسیدن شب جمعه، میان نماز مغرب و عشا ۱۲ رکعت نماز بگذارید (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت از آن، یک‌مرتبه سوره «حمد» و سه مرتبه «إنا انزلناه» و ۱۲ مرتبه «قل هو الله احد» را بخوانید. پس از اتمام نماز ۷۰ مرتبه بگویید:

أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد النَّبِیِّ الاْمِّیِّ وَ عَلی آلِهِ آنگاه به سجده می‌روید و ۷۰ بار بگویید: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» و بعد سر از سجده برمی دارید و ۷۰ بار می‌گویید: «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أنْتَ العَلِیُّ الاْعْظَمُ» بار دیگر نیز به سجده بروید و ۷۰ مرتبه بگویید: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَةِ وَ الرُّوحِ» آنگاه حاجتتان راکنید که انشاءالله برآورده خواهد شد.

اعمال خاص شب اول ماه رجب

اول: از رسول خدا (ص) نقل‌شده است که هنگامی‌که هلال ماه رجب را رؤیت می‌کرد، این دعا را می‌خواند: اَللّهُمَّ اَهِلَّهُ عَلَیْنا بِالاْمْنِ وَ الاْیمانِ، وَ السَّلامَةِ وَ الاْسْلامِ، رَبّی وَ رَبُّکَ اللهُ عَزَّوَجَلَّ؛ خدایا این ماه را بر ما نو کن به امنیت و ایمان و سلامت و دین اسلام پروردگار من و پروردگار تو (ای ماه) خدای عزوجل است.

همچنین از آن حضرت نقل شده است که وقتی هلال ماه رجب را می‌دید، می‌فرمودند: اَللّهُمَّ بارِکْ لَنا فی رَجَب وَ شَعْبانَ، وَ بَلِّغْنا شَهْرَ رَمَضانَ، وَ اَعِنّا عَلَی الصِّیامِ وَ الْقِیامِ، وَ حِفْظِ اللِّسانِ، وَ غَضِّ الْبَصَرِ، وَ لا تَجْعَلْ حَظَّنا مِنْهُ الْجُوعَ وَ الْعَطَشَ.

دوم: غسل کردن

سوم: در این شب تأکید بسیاری بر خواندن زیارت امام حسین (ع) شده است.

چهارم: پس از نماز مغرب، ۲۰ رکعت نماز بخواند (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک‌بار سوره «حمد» و یک‌بار سوره «توحید» بخواند. رسول خدا صدر پاداش این عمل فرمود: هر کس چنین کند، به خدا سوگند خودش، خانواده‌اش، مالش و فرزندانش محفوظ بمانند و از عذاب قبر پناه داده شود و در قیامت به‌سرعت از صراط عبور خواهد کرد.

پنجم: پس از نماز عشا، دو رکعت نماز به‌جا آورد، در رکعت اول «حمد» و «الم نشرح» را یک‌مرتبه و سوره «قل هو الله احد» را سه مرتبه خوانده و در رکعت دوم، سوره‌های «حمد»، «اَلَم نشرح»، «قل هو الله احد» و معوّذتین و سوره‌های ناس و فلق را یک بار بخواند و پس از سلام ۳۰ مرتبه بگوید: «لا اله الاّ الله» و ۳۰ مرتبه «صلوات» بفرستد.

ششم: ۳۰ رکعت نماز خوانده، (هر دو رکعت به یک سلام) در هر رکعت یک‌مرتبه حمد و یک‌مرتبه کافرون و سه مرتبه اخلاص را بخواند.

هفتم؛ احیای شب اول ماه

هشتم: خواندن دعایی که از امام جواد (ع) نقل شده است که فرمود: مستحب است در اولین شب رجب، انسان با این کلمات، دعا کند: اَللّهُمَّ اِنّی اَسْئَلُکَ بِاَنَّکَ مَلیکٌ، وَاَنَّکَ عَلی کُلِّ شَیْء مُقْتَدِرٌ، وَاَنَّکَ ما تَشآءُ مِنْ أَمْر یَکُونَ، اَللّهُمَّ اِنّی اَتَوَجَّهُ اِلَیْکَ بِنَبِیِّکَ مُحَمَّد نَبِیِّ الرَّحْمَةِ، صَلَّی اللهُ عَلَیْهِ وَآلِهِ، یا مُحَمَّدُ یا رَسُولَ اللهِ، اِنّی اَتَوَجَّهُ بِکَ اِلَی اللهِ رَبِّکَ وَرَبِّی لِیُنْجِحَ بِکَ طَلِبَتی.

اعمال مخصوص برای شب سیزده رجب

امام صادق (ع) فرمودند: «خداوند به این امت سه ماه ارزشمند بخشیده است که به امت‌های پیشین عطا نکرده بود و آن ماه ها، رجب، شعبان و ماه رمضان است و سه شب نیز به این امت عنایت کرد که به امت‌های قبل نبخشیده بود و آن شب‌های سیزدهم و چهاردهم و پانزدهم ماه است و همچنین سه سوره (بافضیلت و پرمحتوا) به این امت عطا کرد که به امّت‌های سابق نداده بود و آن سوره‌های «یس»، «مُلک» و «توحید» است، از این رو هر کس که میان این سه فضیلت جمع کند، میان بهترین عطاهای این امّت جمع کرده است.

پرسشی از امام (ع) شد که: «چگونه می‌توان میان آن‌ها جمع کرد؟»

ایشان فرمود: در لیالی بیض (سه شب مزبور) در این سه ماه نماز بخواند: به این صورت که «در شب سیزدهم، دو رکعت نماز بگزارد و در هر رکعتی پس از سوره «حمد» این سه سوره (یس، ملک و توحید) را بخواند و در شب چهاردهم، چهار رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعتی «حمد» و «یس» و «ملک» و «توحید» را بخواند و در شب پانزدهم، شش رکعت نماز بگزارد (هر دو رکعت به یک سلام) و همان سوره‌ها را در هر رکعت بخواند.

اعمال روز سیزدهم ماه رجب

ولادت امیرالمؤمنین (ع) مصادف سیزدهمین روز ماه رجب و اولین روز از ایام البیض است. در این روز و دو روز بعد، روز گرفتن توصیه شده است چرا که ثواب بسیاری دارد و هر کس که بخواهد عمل «امّ داوود» را انجام دهد بایستی این روز را روزه بدارد.

اعمال پانزدهمین شب و روز ماه رجب

از این شب به بزرگی یاد شده است و انجام اعمالی در این شب ارزش بسیار بالایی دارد غسل، شب زنده داری، خواندن زیارت امام حسین (ع)، خواندن ۶ رکعت نماز (هر دو رکعت با یک سلام و در هر رکعتی «حمد» و «یس» و «ملک» و «توحید» را بخواند) است همچنین بجا آوردن ۳۰ رکعت نماز که در هر رکعت یک‌مرتبه «حمد» و ۱۰ مرتبه سوره «توحید» هم توصیه شده است.

خواندن ۱۲ رکعت نماز (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت یک‌بار حمد و یک‌بار «سوره» را می‌خوانی و پس از پایان نمازها هر یک از سوره‌های حمد، فلق، ناس، توحید و «آیة الکرسی» و همچنین سوره قدر را چهار مرتبه می‌خوانی و پس از آن، چهار مرتبه می‌گویی: سُبْحانَ اللهِ وَ الْحَمْدُ لِلّهِ وَ لاَ اِلهَ إِلاَّ اللهُ وَاللهُ اَکْبَر، سپس می‌گویی: أللّهُ أللّهُ رَبِّی، لا أُشْرِکُ بِهِ شَیْئاً، ما شاءَ اللهُ وَ لا حَوْلَ وَ لا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظیمِ.

اعمال نیمه رجب

در این روز مبارک به غسل، خواندن زیارت امام حسین(ع)، خواندن نماز جناب سلمان (همان گونه که در اعمال روز اوّل ماه رجب گذشت) و اعمال امّ داوود تاکید شده است.

در روایات نقل شده اگر کسی حاجت یا نیازی داشته باشد یا بخواهد از شر دشمنانش خلاص شود یا برای برطرف کردن غم و اندوهش می‌تواند یه دعای ام داوود متوسل گردد.

اعمال شب بیست و هفتم ماه رجب مصادف با (شب بعثت)

این شب نیز دارای اعمالی است که انجام آن‌ها با ثواب و پاداش زیادی همراه است و همچنین بجا آوردنشان مستحب است.

غسل کردن، دوازده رکعت نماز (چگونگی ادای آن در اعمال شب نیمه رجب ذکرشده است(و زیارت حضرت علی (ع) از جمله آن‌ها است.

از امام جواد سؤال کردند: کدام عمل در شب بعث از ثواب بیشتری برخوردار است؟

فرمودند: بعدازاینکه نماز عشا را به‌جا آوردی و در وقت خواب، خوابیدی قبل از نیمه‌شب، یا بعد از نیمه‌ی شب، از خواب بلند شو و ۱۲ رکعت نماز بخوان. در هر رکعت، ابتدا سوره‌ «حمد» و یک سوره از سوره‌های کوچک مفصل را بخوان؛ و بعد در هر دورکعتی که سلام را دادی بنشین و هفت مرتبه سوره‌ حمد و هفت مرتبه «معوذتین» یعنی سوره‌های «ناس و فلق» و سوره‌های توحید و کافرون و سوره قدر و «آیت الکرسی» را هر کدام هفت بار بخوان و بعد هر خواسته‌ای از خداوند مهربان داشتی طلب کن. تا خداوند مهربان نیز خواسته‌ات را اجابت نماید.

اعمال روز بیست و هفتم ماه رجب

بیست هفتم ماه رجب همان روز بعث پیامبر گرامی ما مسلمانان است که روز بسیار گران‌قدر و باارزشی برای ما مسلمانان و شیعیان است.

حکمای دینی ما برای این روز اعمال خاصی نقل کرده‌اند ازجمله آن ها غسل کردن و روزه گرفتن، صلوات فرستان، زیارت امام علی و پیامبر اکرم (ص) و به‌جا آوردن ۱۲ رکعت نماز است.

وقتی که امام هفتم شیعیان در روز ۲۷ رجب سنه‌ی ۱۷۹ هجری از مدینه به طرف بغداد در حرکت بودند این دعا را تلاوت کردند: یا مَنْ اَمَرَ بِالْعَفْوِ وَالتَّجاوُزِ، وَضَمَّنَ نَفْسَهُ الْعَفْوَ وَالتَّجاوُزَ، یا مَنْ عَفی وَتَجاوَزَ، اُعْفُ عَنّی وَتَجاوَزْ یا کَریمُ، اَللّهُمَّ وَقَدْ اَکْدَی الطَّلَبُ، وَاَعْیَتِ الْحیلَةُ وَالْمَذْهَبُ، وَدَرَسَتِ الاْمالُ، وَانْقَطَعَ الرَّجآءُ اِلاَّ مِنْکَ، وَحْدَکَ لا شَریکَ لَک

اعمال آخرین روز ماه رجب

در روز آخر ماه رجب نیز بهتر است که نماز جناب سلمان ادا شود. البته روزه گرفتن نیز در این روز از اجر بسیاری برخوردار است.

منبع: ایسنا