اُردنگی سهمگین به صدام در کویت

جنگ هشت ساله رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران با صدها هزار شهید، میلیون‌ها زخمی و اسیر و صدها هزار دلار خسارت فیزیکی به شهرها و زیرساخت‌های حیاتی ایران قلب هیچ یک از اعضای ائتلاف غربی بر ضد ایران را به درد نیاورد، اما به محض تهاجم نظامی صدام به خاک کویت و به خطر افتادن منافع آمریکا و غرب در منطقه، اولین جنگ ویرانگر خلیج‌فارس را ترتیب دادند و تا عقب‌نشینی صدام به پشت رود دجله ادامه دادند.

به گزارش ایسنا، امروز ۲۵ دی، سی و سومین سالگرد جنگ اول خلیج‌فارس معروف به عملیات طوفان صحرا در سال ۱۳۶۹ است.

در پی شکست مفتضحانه صدام در جنگ هشت ساله علیه جمهوری اسلامی ایران، رییس رژیم بعث عراق در دومین سالگرد این سرافکندگی در تاریخ ۱۱ مرداد ۱۳۶۹ حمله زمینی و هوایی گسترده‌ای را علیه کویت، همسایه جنوبی اش تدارک دید.

توان رزمی ارتش بعث عراق در زمان حمله به کویت بالغ بر یک میلیون نیروی زمینی، ۶۰۰ هواپیما، ۵۳۰۰ تانک، ۷۰۰۰ زره‌پوش، ۳۰۰۰ عراده توپ و انبارهای مملو از سلاح‌های سنگین، موشک‌ها و جنگ‌افزارهای کشتار جمعی بود.

ارتش عراق با اتکا به توان نظامی خود توانست در کمتر از ۱۳ ساعت سراسر کویت را اشغال کند و ساعاتی بعد آن را نوزدهمین استان خود بخواند.

آمریکا و کشورهای غربی و عربی که در جنگ هشت ساله عراق علیه ایران با پرداخت صدها میلیارد دلار و در اختیار گذاشتن به‌روزترین جنگ‌افزارها و سلاح‌های کشتار جمعی و حمایت‌های اطلاعاتی و امنیتی از صدام و ارتش عراق، قوی‌ترین ارتش خاورمیانه و پنجمین قدرت زمینی و هوایی جهان را ساخته بودند، ناگهان به خود آمدند.

دیکتاتور خونخوار عراق و ارتش تا دندان مسلحش پس از خفت کشیدن از شکستش در جنگ با ایران دنبال راهی برای جبران عُقده‌اش بود و چه انگیزه‌ای از این بالاتر که اختلافات مرزیِ به جا مانده از استقلال کویت را عَلَم کند و با لفاظی‌های تهدیدآمیز علیه حاکمان وقت کویت زمینه حمله نظامی زمینی و هوایی به این کشور را به وجود آورد؟

صدام لفاظی‌هایش را تا جایی ادامه داد که امیر وقت کویت به اتفاق سایر خانواده‌های ثروتمند و سیاستمدار کویتی، ساعاتی قبل از اشغال کشورشان توسط ارتش رژیم بعث، جان و مال‌شان را برداشتند و چاههای مالامال از نفت و گاز را رها کردند و از راه صحرای عربستان از کویت فرار کردند.

دیکتاتور معدوم عراق اختلافات مرزی باقی مانده از سال ۱۹۶۱ با کویت و برداشت این کشور از چاههای نفت مشترک با عراق را دلیل و بهانه این حمله تاریخی اعلام کرد.

دخالت ائتلاف آمریکا

در پی این حمله، جرج هربرت واکر بوش معروف به بوش پدر، رییس‌جمهور وقت آمریکا هم‌پیمانان نظامی و اطلاعاتی غربی و عبری و حاکمان پولدار عرب را فراخواند و در اولین قدم درخواست واریز دهها میلیارد دلار پول به حساب خزانه‌داری کل آمریکا کرد.

بوش برای اقناع افکار عمومی داخلی آمریکا، تجاوز نظامی رژیم بعث عراق به کویت را مشابه «جهان‌گشایی آدولف هیتلر» در جنگ جهانی اول دانست.

بوش پدر، ژنرال نورمن شوارتزکوف افسر ارتش آمریکا در جنگ ویتنام را دعوت کرد و فرماندهی ۵۴۰ هزار نیروی نظامی آمریکایی و ۲۰۰ هزار نفر نیروی ائتلاف را به او سپرد و ژنرال نیز در یک طراحی پیچیده نظامی، عملیات طوفان صحرا را به مدت ۴۳ روز پیاده کرد و موفق شد ارتش رژیم بعث را که حدود هشت ماه کویت را در اشغال داشت، از این کشور بیرون کند.

نورمن شوارتزکوف اما ۲۳ سال بعد در زمستان ۱۳۹۱ در سن ۷۸ سالگی در منزلش در آمریکا مرد.

این عملیات که به جنگ اول خلیج‌فارس معروف شد از نظر افکار عمومی داخلی آمریکا، هزینه‌های سرسام‌آوری برای مردم، سیاستمداران و دیپلمات‌های وقت آمریکا به دنبال داشت اما حاکمان وقت آمریکا برای قانع کردن افکار عمومی داخلی و تحت‌الشعاع قرار دادن شکست آمریکا در جنگ ویتنام از عبارت «جنگ شر علیه خیر» به جای واژه «طوفان صحرا» استفاده کردند تا هزینه دخالت میلیاردها دلاری ارتش آمریکا در خلیج‌فارس را تحت‌الشعاع قرار دهند و مردم آمریکا را که هنوز از هزینه‌های مالی و روانی جنگ ویتنام سرخورده بودند، قانع کنند.

لطمات عراق

آمریکا با همراه کردن اعضای شورای امنیت سازمان ملل علیه عراق علاوه بر صدور قطعنامه به صدام فرصت داد تا هر چه سریع تر خاک کویت را ترک کند، اما وقتی با سرپیچی صدام روبرو شد، تحریم‌های اقتصادی علیه عراق را ناکافی اعلام کرد و تصمیم به حمله نظامی به عراق گرفت.

بوش با فرمان به نیروی هوایی ایالات متحده و همراه کردن بیش از ۳۵ کشور هم‌پیمانش، مواضع نظامیان عراق در خاک کویت را در هم کوبید. ائتلاف آمریکایی به طور همزمان تاسیسات زیربنایی و استراتژیک عراق را در داخل خاک این کشور بمباران کرد.

۱۸۰۰ جنگنده ائتلاف بزرگترین حمله هوایی نیمه دوم قرن بیستم را رقم زدند با این حال فرماندهان نیروی هوایی آمریکا از قدرت نفوذناپذیر پدافند هوایی بغداد خبر داشتند به همین دلیل قبل از عملیات گسترده هوایی با بمب‌افکن نامرئی اف ۱۱۷، دو هزار پدافند هوایی عراق را شناسایی و پس از آن میدان را به اف ۱۸ و اف ۱۵، تورنادو و میراژها واگذار کردند.

به دلیل قدرت دید در شبِ نیروی هوایی ائتلاف، حمله به مواضع عراق در نیمه‌های شب ۲۵ دی ۱۳۶۹ آغاز شد.

آن طور که خلبانان نیروهای ائتلاف به واحدهای خود گزارش دادند، آتش پدافند هوایی بغداد بسیار بیشتر از پیش‌بینی‌ها و تخمین‌ها بود به همین دلیل مجبور شدند با افزایش ارتفاع، خود را از آسیب‌های پدافندهای عراقی دور نگه دارند.

مدتی بعد از شروع حمله ائتلاف به ارتش عراق، آتش پدافند بغداد به حدی کاهش یافت که خلبانان ائتلاف جرات کردند ارتفاع خود را کم کنند تا با دقت بیشتری بمب‌های‌شان را بر اهداف عراق بریزند.

فرماندهان آمریکایی گزارش دادند نیروی هوایی ارتش آمریکا در سه روز اول حدود ۱۰ هواگرد تلفات داده در حالی که طرف مقابل اعلام کرد بیش از ۳۰ هواگرد شکار کرده و با نشان دادن هفت اسیر خلبان غربی قدرت پدافند هوایی خود را بیشتر از ائتلاف غربی نشان داد.

حمله به اسراییل

ارتش عراق به دستور صدام در ۲۲ ژانویه اسرائیل را هدف ‌موشک‌هایی که از شوروی در اختیار داشت، قرار داد. صدام به این امید که بتواند کشورهای عربی عضو ائتلاف را به خود متمایل کند، دست به این اقدام زد اما فرماندهان آمریکایی که دست صدام را خوانده بودند به اسرائیل دستور سکوت دادند و مانع از اقدام نظامی این کشور شدند.

آمریکایی‌ها سعی کردند با شلیک موشک‌های ضد موشک پاتریوت مانع تداوم حملات موشکی عراق به اسرائیل شوند. اگر چه پاتریوت‌ها در ماموریت خود موفق بودند اما نتوانستند مانع توقف حملات موشکی عراق به اسرائیل شوند.

تلفات ارتش عراق

حملات هوایی ائتلاف با ۱۸۰۰ سورتی پرواز در روز ادامه یافت و دهها هزار سرباز عراقی در پناهگاهای خود کشته شدند و صدها تانک عراقی نابود شد. خطوط ارتباطی، نیروگاهها، ساختمان‌های نظامی و فرودگاه‌های عراق نابود شد و عملا ارتباط ارتش عراق با مرکز فرماندهی با مشکلات اساسی روبرو شد.

در شهرهای عراق وضع از این هم بدتر بود. در تمام شبانه‌روز آب و برق مردم به دلیل نابود شدن نیروگاه‌ها قطع بود. آنان دچار کمبود غذا هم شدند.

بمب‌افکن‌های بی ۵۲، چهار لشکر ذخیره گارد ریاست جمهوری صدام را در ناصریه موضع گرفته بودند، بمباران کردند.

برتری تکنولوژیکی و جنگ‌افزاری غرب در آسمان کاملا مشخص بود. جنگنده‌های Mig-۲۳، Mig-۲۵، Mig-۲۷، Su-۲۴ و میراژ عراقی هیچکدام نتوانستند از تور رهگیری نیروهای ائتلاف عبور کنند و در طول روزهای جنگ تعداد زیادی هواگرد شامل هواپیماهای جنگی، بالگرد و هواپیماهای مسافربری و ترابری هدف قرار گرفتند.

این اتفاق باعث شد ارتش عراق بخشی از هواپیماهایش از دید رادارهای نیروهای ائتلاف پنهان کند و بخش دیگر را که حدود ۱۰۰ فروند بود را به ایران که در آغاز تجاوز عراق به کویت اعلام بی‌طرفی کرده بود، بفرستد تا از تیررس نیروهای ائتلاف مصون بماند.

این هواپیماها در ایران به پرنده‌های مهاجر مشهور شدند و ایران هم به دلیل حفظ بی‌طرفی آنها را به عراق پس نداد.

ضربات مهلک هوایی ائتلاف آمریکایی باعث شد در پایان هفته چهارم، ارتش قدرتمند عراق به کلی در هم کوبیده و ناتوان شود.

قدرت تخریب بمب‌های هوشمند

با این حال طبق تخمین‌های آمریکا، ارتش عراق ۷۰ درصد از توان رزمی خود را حفظ کرده بود به همین دلیل فرمانده ائتلاف آمریکا دستور تداوم بمباران هوایی مواضع رژیم بعث عراق تا نابودی حداقل نیمی از ارتش عراق را صادر کرد.

بمب‌های هوشمند برای اولین بار در این نبرد مورد توجه قرار گرفت. این بمب‌ها با کنترل رادیویی و تلویزیونی با دقت تمام پل‌ها و پایگاه‌های نظامی عراق را نابود کردند. بمب‌های سقوط آزاد مارک -۸۲ از هواپیماهای بی ۵۲ بر سر مواضع عراقی ریخته شد. هر یک از این بمب‌ها محیطی به وسعت ۱۳۰ تا۳۰۰ متر را تخریب کردند.

ارتش عراق در سی و نهمین روز بمباران یگان‌های زمینی اش ۱۳۰۰ تانک یعنی یک سوم توان زرهی، ۱۱۰۰ عراده توپ یعنی ۳۵ درصد از واحدهای توپخانه و حداقل ۵۰ هزار سرباز و حدود ۱۰۰ تا۱۵۰ هواپیمای جنگی خود را از دست داد.

در این مدت ائتلاف آمریکایی ۱۰۰ هزار سورتی پرواز انجام داد که حدود ۳۰ تا ۴۰ هواپیمای خودش را دست داد. صدها هواپیما نیز آسیب جزیی دید، بخشی از انبارهای مهماتش خالی شد و هزینه جنگ به طور سرسام‌آوری افزایش یافت.

طی ۴۳ روز جنگ ائتلاف آمریکایی علیه عراق در کویت بسیاری از فناورهای تولید شده به دلیل تجربه جنگ آمریکا در ویتنام در تولید بمب‌ها و جنگ‌افزارهای موثر، توسعه یافت. به عنوان نمونه برای اولین بار به شکلی گسترده از سلاحهای هدایت شونده استفاده شد.

اگرچه حجم سلاح‌های هدایت شونده ۱۰ درصد کل سلاحهای استفاده شده بود ولی برای اولین بار بمب‌های هدایت لیزری و اپتیکی با دقت بسیار بالایی اهداف خود را هدف قرار دادند و موشک‌های ضد رادار ساخت شرکت شرایک و هارم شلیک، پدافند عراق را نابود کردند.

تنها هواپیمای ائتلاف آمریکایی که بدون هیچ مشکلی بر فراز بغداد پرواز می‌کرد و هر جایی را هدف قرار می‌داد، هواپیمای اف ۱۱۷ بود علاوه بر آن موشک‌های کروز ارزش عملیاتی خود را نشان داد.

بر خلاف موشک‌های اسکاد که برد محدود و دقت کمی در هدف قرار دادن مواضع ائتلاف آمریکایی داشتند، موشک‌های تاماهاوک و کلکوم با هزاران کیلومتر پرواز، با دقت بالایی اهداف مهم را هدف قرار دادند بی‌آن که کشف شوند یا جان خلبان هواپیما به خطر بیفتد.

حمله ۱۰۰ ساعته

ژنرال نورنن شوارتسکف فرمانده ائتلاف آمریکایی، به نیروی زمینی تحت امرش فرمان آماده‌باش کامل برای آغاز نبرد زمینی را داد.

حمله اولیه را دو سپاه هفتم و هجدهم از جنوب و غرب کویت آغاز کردند. آمریکایی‌ها در این عملیات مطابق اصل غافلگیری عمل کردند. نیروهای آبی-خاکی آمریکا در۲۳ فوریه حرکتی ایذایی برای گمراه کردن ارتش عراق انجام داد. در حالی که عراقی‌ها جهت حمله خود را به سمت جنوب کویت و دریا تغییر دادند، عمده نیروهای ائتلاف شامل ۷۰۰ هزار سرباز و سه هزار تانک با پشتیبانی جنگنده‌های آمریکایی در عملیاتی کم نظیر و برق‌آسا ظرف ۲۴ ساعت ابتدا ۳۰۰ هزار عراقی مستقر در کویت را دور زده و بعد از آن ظرف ۷۲ ساعت با حمله‌ی گازانبری جنوب عراق را از خاک اصلی این کشور جدا کردند. قبل از اینکه ارتش عراق عکس‌العملی نشان دهد نیم میلیون سرباز عراقی محاصره شدند.

جنگنده‌های ضربتی A-۱۰ به همراه بالگردهای سوپر کبری و آپاچی، ادوات زرهی عراق را با آتش راکت‌ها نابود کردند. ائتلاف آمریکایی با استفاده از ماهواره و حمله توپ‌های ۱۸ اینچی، توپخانه ارتش عراق را در هم کوبید. ائتلاف آمریکایی طی دو روز صدها کیلومتر در خاک عراق نفوذ کرد و به نزدیکی ناصریه رسید.

خبرها از آن سوی میدان نبرد در عمق خاک کویت حکایت از تسلیم عراقی‌ها به نیروهای ائتلاف داشت.

در این نبرد عراق حدود ۱۰۰۰ تانک و متحدین اروپایی حدود ۳۰ تانک از دست دادند.

بعد از حدود چهار روز نبرد خونین فرماندهان آمریکایی، انگلیسی و عرب در همه جبهه‌ها اعلام کردند که ارتش رژیم بعث عراق تسلیم شدند. با تسلیم ارتش عراق، جورج بوش پدر دستور توقف عملیات در پشت رود دجله را صادر کرد.

با قبول رسمی شکست توسط صدام در ۲۸ فوریه ۱۹۹۱، اولین جنگ خلیج‌فارس که ۴۳ روزه طول کشید، پایان یافت و کویت بعد از حدود هشت ماه از اشغال عراق خارج شد.

سهم ائتلاف آمریکایی

در ائتلاف غرب علیه صدام ۵۷۵ هزار سرباز آمریکایی، ۵۲ هزار سرباز سعودی، ۵۰ هزار سرباز ترکیه‌ای، ۴۳ هزار سرباز انگلیسی، ۳۵ هزار سرباز مصری، ۱۶ هزار سرباز سوری، ۱۴ هزار و ۶۶۳ سرباز فرانسوی، هفت هزار سرباز کویتی، پنج هزار و ۵۰۰ سرباز پاکستانی، چهار هزار و ۵۰۰ سرباز کانادایی، سه هزار سرباز اسپانیا، دو هزار سرباز اماراتی، دو هزار سرباز مراکشی، دو هزار سرباز بنگلادشی، ۹۵۰ سرباز عمانی، ۵۰۰ سرباز نیجری، ۲۰۰ سرباز بحرینی، ۲۰۰ سرباز سنگالی، ۲۰۰ سرباز چکسلواکی، ۲۰۰ سرباز هلندی و ۱۵۰ سرباز هندوراسی شرکت داشتند.

منابع:

مقاله یزدان کبیری‌نژاد، جنگ اول خلیج فارس

جهان در قرن بیستم، کارتر، فیندلی و جان راثنی، مترجم بهرام معلمی

انتهای پیام