بازار محصولات ایرانی در انحصار نام‌های خارجی

هر یک از ما برای یک بار هم که شده با نام‌های خارجی محصولات مختلف ایرانی روی تابلو‌های تبلیغاتی در سطح شهر یا اسامی فرنگی مراکز خرید و... روبرو شده‌ایم که گاهی تلفظ آن‌ها برایمان به حدی دشوار می‌شود که از به زبان آوردنشان امتناع می‌کنیم و با خود می‌گوییم بهتر بود که نامی درخور و ایرانی برای آن‌ها انتخاب می‌شد. 

 در سال‌های اخیر بیشتر شاهد این موضوع بوده‌ایم که اغلب نام‌های ایرانی جای خود را به نام‌های خارجی داده‌اند و بسیاری از صاحبان کسب و کار یا مراکز خرید ترجیح می‌دهند نام‌های متفاوت و خارجی را انتخاب کنند.

شاید از میان این نام ها، یک یا چند مورد آن‌ها برایتان آشنا باشد. نام‌هایی مثل دِرما کلین (derma clean)، اسنپ (snapp)، اسنپ فود (snapp food)، هوم کر (home care)، ایکس ویژن (x vision)، اَوه (ave)، اکتیو (active)، ایزی لایف (easy life)، مای بیبی (my baby)، اسپیدی (speedy)، سِون (seven)، پروبیوتیک، مکنزی، سافتلن، نانسی، مرسی، بایودنت، مریدنت، فامیلا، اویلا، آگوآ، بارلی، اکشن، کوییک، پرسیل، پریل، فولیکا، استایلیش، پریمکس، هایپر استار و... که بدنبال آن شاید این موضوع برایتان سوال‌برانگیز باشد که آیا قانونی مبنی بر ممنوعیت استفاده از نام‌های خارجی وجود ندارد؟!

برای پاسخ به این مسئله باید گفت که در اردیبهشت سال ۱۳۷۸، آئین‌نامه اجرایی قانون ممنوعیت به‌کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه توسط هیأت وزیران تصویب شد که در بخشی از آن آمده است دستگا‌هایی که به کارگاه‌ها، کارخانه‌ها، اماکن تولیدی و تجاری و خدماتی پروانه تأسیس و پروانه کسب یا بهره‌برداری یا اجازه تولید و ادامه فعالیت می‌دهند موظف هستند پیش از صدور پروانه و اجازه تولید و ادامه فعالیت به متقاضیان ابلاغ کنند تا نسبت به تغییر نام مؤسسه یا محصولات خود و گزینش نام فارسی اقدام کنند.

نکته شایان ذکر این است که مطلب فوق، تنها بخشی از آئین‌نامه اجرایی قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه است که در طول ۲۴ سال گذشته تصویب شده، اما آن طور که باید، اجرایی نشده است.

بهروز صفرزاده، مترجم، فرهنگ‌نویس و ویراستار در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان، درمورد استفاده اسامی و عناوین بیگانه روی محصولات و مراکز خرید با وجود تصویب قانون ممنوعیت آن در سال ۷۸ بیان کرد: یکی از قوانینی که در ایران ضمانت اجرایی ندارد قانون ممنوعیت به کارگیری اسامی، عناوین و اصطلاحات بیگانه است. این در حالی است که بیش از ۲۴ سال از تصویب این قانون می‌گذرد و با این وجود، نه تنها به هیچ‌عنوان این پدیده کمرنگ نشده بلکه روز به روز در جامعه ما پُررنگ‌تر هم، شده است. 

صفرزاده تصریح کرد: نام‌های خارجی مثل «مای بی بی»، «ایزی لایف»، «اَوِه»، «اکتیو»، «اسنپ فود»، «ایکس ویژن»، «هوم کر»، «سِون» و... که به‌وفور در رسانه‌ها، تابلوها، در و دیوار‌ها و به‌طور کلی، در سطح شهر مشاهده می‌کنیم نشان‌دهنده عمق نفوذ این واژه‌ها و نام‌های بیگانه در زبان ماست. در نتیجه، این مسئله نشان می‌دهد که ما ایرانی‌ها، غربی‌ها را بیشتر از خودمان قبول داریم و متأسفانه، در برابر آن‌ها خودباخته شده و فرهنگ خودمان را فراموش کرده‌ایم. 

این فرهنگ‌نویس و مترجم با اشاره به نبود مرکز تخصصی مشاوره برای انتخاب نام‌های تجارتی ایرانی برای محصولات و مراکز گفت: متأسفانه در کشور ما هیچ جایی با عنوان مرکز مشاوره برای نام‌گزینی وجود ندارد؛ به‌طوری‌که ما جایی نداریم که وقتی کسی می‌خواهد نام تجارتی انتخاب کند به آن‌جا مراجعه کرده و از نظر کارشناس‌های این مراکز و مشورت با آن‌ها استفاده کند.

صفرزاده با اشاره به اهمیت ندادن به دو مقوله مهم زبان و زبان‌شناسی در کشور یادآور شد: نکته حائز اهمیت این است که زبان و زبان‌شناسی آخرین اولویتِ مردم و مسئولانِ ماست و در حقیقت، مسئولان و دستگاه‌های مختلف در این زمینه فقط حرف می‌زنند اما عملاً [برای پاسداشت زبان فارسی] هیچ کاری نمی‌کنند.

باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری ادبیات