استخراج حدود ۸۰ رشته مرتبط با فضای مجازی، هوش مصنوعی و داده‌کاوی

به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از شورای عالی انقلاب فرهنگی، دکتر سعیدرضا عاملی رییس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی در نشستی با اساتید علوم انسانی دانشگاه شریف بیان کرد: شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی در سال ۱۳۸۸ با مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شد، در آن زمان علوم انسانی وضعیتی خاصی داشت و مرتب رشته‌های جدید به وجود می‌آمد و سهم علوم انسانی و علوم اجتماعی از کل دانشجویان کشور خیلی بالا بود، همین اکنون هم ۴۸ درصد دانشجویان در رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی و هنر تحصیل می‌کنند و بیش از ۳۰ درصد اعضای هیأت علمی دانشگاه‌ها در این دو حوزه هستند، ولی توقعاتی که از این دو حوزه در علم است، برآورده نمی‌شود.

وی ادامه داد: مقام معظم رهبری در آن زمان فرمودند که «شما تعداد دانشجو و فارغ التحصیل را مرتب اضافه می‌کنید ولی معلوم نیست که این‌ها اولاً بر چه مبنای فکری در این رشته‌ها تحصیل می‌کنند، آیا ما متفکرین لازم را داریم که این علم بتواند به نفع جامعه اسلامی قرار بگیرد یا نه». در ادامه شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوبه‌ای گذراند و شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی را تأسیس کرد که مبتنی بر ۱۰ هدف در آیین‌نامه آن بود.

رییس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی گفت: اهداف این شورای تخصصی کمی جنبه سیاست‌گذاری داشت و شامل سیاست‌گذاری‌های مرتبط با علوم انسانی و علوم اجتماعی، راهبری، نظارت، ارزیابی، ایجاد کرسی‌های آزاداندیشی در حوزه‌های علوم اجتماعی و علوم انسانی و امتداد دادن به علوم اجتماعی و علوم انسانی در بازار، حکمرانی و جامعه، بود.

دکتر عاملی ادامه داد: دکتر حدادعادل ۱۴ سال ریاست این شورا را برعهده داشتند. آقای دکتر حداد روحیه فرهنگی و عمل‌گرایی دارند و تمرکز روی کار مشخص ایجاد می کنند، وی روی رشته‌ها تمرکز کردند با این نگاه که اگر ما بتوانیم رشته‌ها را متحول کنیم، علوم به طور نسبی متحول می‌شود و از طرفی هم روی متون علوم اجتماعی و علوم انسان اسلامی و بومی تمرکز کردند. ۱۷ کارگروه با راهبری شورای تحول و ارتقا علوم انسانی تشکیل شد. این کارگروه‌ها جدا از شورای برنامه‌ریزی وزارت علوم بودند و تکلیف رشته‌ها در شورا مشخص می‌شد. حدود ۳۰۰ نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه‌ها در کارگروه‌ها همکاری داشتند.

رییس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی بیان کرد: این ۱۷ کارگروه هم در تأسیس رشته‌های جدید نقش داشتند و هم در بازنگری رشته‌ها و تأیید رشته‌های جدید. تقریباً ۳۰۰ نفر از اعضای هیات علمی که از برجستگان دانشگاه‌ها بودند در این کارگروه‌ها فعال بودند. متناظر با این ۱۷ کارگروه در حوزه علمیه هم ذیل شورای تخصصی حوزوی تشکیل شد و در این امر کمک فکری می کردند. در تدوین متون آموزشی تاکنون ۵۷ کتاب با سمت چاپ شده است، تعداد قابل توجهی، ۳۰۰--۴۰۰ کتاب هم در مسیر تدوین، بررسی و انتشار است.

دکتر عاملی گفت: واقعیت این است که این شورا، شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی است، ارتقاء آن نیاز به توجه بیشتر دارد. ارتقاء خیلی مهم است، الان علوم اجتماعی و علوم انسانی آن جایگاه و شأن را ندارد. واقعیت این است که به علوم انسانی به عنوان علم درجه یک نگاه نمی‌شود، در صورتی که امروز تمام عرصه‌های پیشرفت را که نگاه می‌کنیم، به نوعی تخصص علوم اجتماعی و علوم انسانی در آن‌ها بسیار اثرگذار بوده است.

وی ادامه داد: این رشته‌ها در کشور ما نتوانسته در مدیریت‌های عالی کشور امتداد پیدا کنند. معضلات اجتماعی را که نگاه می‌کنیم بسیاری از راه‌ حل‌ها در این حوزه است. مثلا عنصر نظم چقدر در فرآیند کار تأثیرگذار است، یا حوزه‌های مربوط به مصرف، دامنه خیلی بزرگی دارد، به هر حال حوزه داده‌کاوی عرصه بزرگی از علم رشته‌ها را به وجود آورده که ما متخصص آن را کم داریم که بتواند از مسیر داده‌کاوی، کنش‌ها و واکنش‌های اجتماعی را نگاه کند.

ایجاد رشته‌های جدید مبتنی بر فناوری‌های نوین

رییس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی گفت: گزارشی برای سال ۲۰۱۳ می‌گفت در دهه گذشته در یک دهه ۱۸ اگزابایت داده تولید شده است، الان هر روز تقریباً ۱۸ اگزابایت داده در فضا گذاشته می‌شود، در بستر رقومی کاملاً رفتار قابل پیش‌بینی می‌شود. فضای مجازی چقدر رشته جدید ایجاد کرده که از حوزه رشته‌ای عقب افتادیم، حدود ۷۰ تا ۸۰ رشته مرتبط با حوزه علوم اجتماعی و علوم انسانی در حوزه‌ها مرتبط با فضای مجازی، هوش مصنوعی، داده‌کاوی و ... استخراج شده است.

دکتر عاملی با طرح این پرسش که چه نقاط مؤثری می‌تواند علوم اجتماعی و علوم انسانی را در مسیر خودش قرار دهد؟ ادامه داد: تحول علوم انسانی با رویکرد اسلامی کردن دانشکده‌ها، کارآمد کردن دانشکده‌ها، مؤثر کردن دانشکده‌ها، بومی‌سازی دانشجویان مدنظر است. حتی دانشگاه‌هایی که با هدف تغییر راه اندازی شدند مثل دانشگاه تربیت مدرس و دانشگاه امام صادق(ع)، این‌ها هم تقریباً با تأثیر متفاوتی همین علوم را تدریس کردند و آن تغییر مورد توقع اتفاق نیفتاد.

رییس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی بیان کرد: بحث اسلامی کردن را امام راحل (ره) در همان اوایل انقلاب مطرح کردند، وی در پاسخ به منتقدان اسلامی کردن علوم گفتند که برخی فکر می‌کنند این‌ها آمدند که فیزیک اسلامی، شیمی اسلامی، ریاضی اسلامی درست کنند، ما به دنبال این معنا نیستیم. ولی غایت ریاضیات، فیزیک، شیمی و این‌ها چیست؟ در نهایت در جایی روی این علم می‌خواهد ارزش بار شود. وقتی با نگاه غایت‌نگری نگاه می‌کنیم، علمی که می‌خواهد جامعه اسلامی را بسازد، مهندسی آن هم هدف ساخت جامعه اسلامی را دارد، شیمی، فیزیک و ریاضیات آن هم همین‌طور.

وی ادامه داد: شورای تحول در این‌ سال‌ها تمرکز روی رشته‌ها داشته و تصورش این بوده که اگر رشته‌ها و دروس را درست کند، یک گام به جلو بوده است، آموزش و پرورش کتاب‌مبنا است، استاد باید کتاب درسی را درس بدهد، ولی دانشگاه کتاب‌مبنا نیست. هر چقدر هم که کتاب معرفی کنیم بالاخره استاد کتاب خودش را درس می‌دهد، سخت هم است که به یک استاد بگویید فقط شما این کتاب را می‌توانی درس بدهید و در واقع منابع یک بعد رقابتی دارند و افراد متون مشهور و نویسنده‌های مشهور را مورد توجه قرار می‌دهند.