تحلیل یک تصویر! درنگی در تبلیغات سیاسی در شبکه های اجتماعی، کیقباد یزدانی - Gooya News

تا پیش از نخستین انقلاب‌های مردمی در سده‌ی هفدهم و هژدهم میلادی و تحت سلطه‌ی حکومت‌های مطلقه‌ی پادشاهی که توده‌ی مردم سرنوشت محتوم خود را به‌عنوان رعیت و فرودست پذیرفته بودند و خبری از احزاب و سازمان‌های سیاسی نبود، تبلیغات سیاسی اصولاً ضرورتی پیدا نمی‌کرد. و اگر هم در شرایط بحرانی نیازی به تبلیغات می‌بود، دین به‌عنوان ایدئولوژی حاکم و یا شاعران و هنرمندان درباری، نقش تبلیغات سیاسی را به عهده می‌گرفتند.

تبلیغات سیاسی از دهه‌ی آغازین سده‌ی بیستم با اختراع رادیو و تلویزیون و گسترش مطبوعات جایگاه ویژه‌ای در جامعه یافت و در دهه‌ی پایانی سده‌ی بیستم با پیدایی رسانه‌های ماهواره‌ای و اینترنت به اوج خود رسید. در این میان، جریان‌های سیاسی‌ایدئولوژیک بیشترین و مؤثرترین بهره را از رسانه‌ها در تبلیغات سیاسی برده و می‌برند. اینک در سده‌ی بیست و یکم و عصر فناوری‌های مدرنِ رسانه‌ای و انفجار اطلاعات، تبلیغات سیاسی نقشی بسیار پراهمیت و گاه تعیین‌کننده یافته است، به‌گونه‌ای که هرکه بیشترین و مؤثرترین امکانات رسانه‌ای در اختیار داشته باشد، برگ برنده در اختیار اوست و برگ برنده معمولاً در اختیار صاحبان قدرت و رسانه است. باوجوداین، نیروهای مردمی گرچه از توان و امکانات رسانه‌ای نیرومندی برخوردار نیستند، اما به دلیل کمیت و ارتباط تنگاتنگشان با توده‌ی مردم، می‌توانند نقش مهمی در آگاهگری و روشنگری بازی کنند.

ابزارها و شیوه‌های تبلیغات سیاسی نیز بسیار متنوع است: از رادیو و تلویزیون و ماهواره و اینترنت گرفته تا کتاب و مطبوعات و تبلیغات خیابانی. در این میان تصویر یا عکس به دلایل طبیعی، روانی و سادگی‌اش بیشترین، سریع‌ترین و بالاترین تأثیر را بر اذهان مردم می‌گذارد و به‌قول‌معروف یک تصویر گاه بیش از هزار کلمه سخن می‌گوید. ازاین‌رو صاحبان قدرت و جریان‌های سیاسی بیشترین بهره را از تصویر یا عکس در تبلیغات و کارزارهای سیاسی می‌برند و درست به همین دلیل تحلیل تصویر در پهنه‌های هنر، تجارت و سیاست در روزگار ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده است:

اینکه تصویر یا عکس چه ساختار و ترکیب‌بندی‌ای دارد، از کدام زاویه پرداخته و ارائه‌شده است، توجه و تمرکزش بر چه نکته و موضوعی است، در نگاه نخست چه تأثیری بر بیننده می‌گذارد، پس‌زمینه‌اش چگونه است، چه فضایی را تداعی می‌کند، چه ارتباطی با شرایط سیاسی-اجتماعی موجود برقرار می‌کند، خطوط، رنگ‌ها و سایه‌روشن‌ها چه نقشی در آن بازی می‌کنند، از چه نمادهایی در این تصویر استفاده شده و چرا، پیام آشکار و پنهانش چیست، چه تأثیر ذهنی و روانی می‌خواهد بر بیننده بگذارد، آیا تصویر یا عکسی مستند و اصیل (اوریژینال) است یا با انگیزه و برای مناسبت خاصی پرداخته‌شده است، آیا تصویر آگاهی‌دهنده است یا گمراه‌کننده، ترس برانگیزاننده و شوک‌آور است یا هشیار کننده، می‌خواهد نفرت بیفکند و تحریک کند یا صلح و دوستی را نوید دهد، تفرقه ایجاد می‌کند یا وحدت می‌بخشد، واقع‌بینانه است و روشنگر یا خوش‌بینانه است و امیدبخش و یا بدبینانه و ناامیدکننده و بسیاری پرسش‌های دیگر.