بمب ساعتی بازنشستگی ایران، تیک تاک به سوی بحران، بردیا حریری - Gooya News

توضیح ضروری

طرحی که در زیر می‌خوانید نگاهی است به نظام بازنشستگی ایران و راه حل‌هایی برای خروج از وضعیت بیمار آن. اما توضیح این نکته ضروری است که این راه حل‌ها تا زمانی که کل اندام و وجود نظام جمهوری اسلامی ایران باقی است بیهوده است. نظام جمهوری اسلامی باید از اساس دگرگون شود تا امکان علاج بیماری‌های اعضای اندام این نظام مقدور گردد. در واقع این راه حل‌ها برای زمانی است که جمهوری اسلامی از اساس تغییر پیدا کند و نظامی دموکراتیک، حامی حقوق بشر و حقوق فردی و حامی عدالت و برابری که منتخب عموم مردم ایران باشد، جایگزین این حکومت بشود. کلیه طرح‌های ما در جهت بازسازی نظام سیاسی ایران با توجه به این اصل ارائه شده است. در این طرح ما نمی‌خواهیم مدعی داشتن یک نظر قطعی و تئوری اثبات شده اعلام کنیم، بلکه می‌خواهیم آن را به‌عنوان نوعی دعوت از کارشناسان برای همکاری در ساختن و عنوان کردن برنامه‌‌های مناسب قرار دهیم.

بیماری‌های نظام بازنشستگی ایران

الف: نظام بازنشستگی ایران موجب چه بیماری می‌شود؟: رونمایی از چالش‌های بحرانی

نظام بازنشستگی در ایران با چالش‌های اساسی گوناگونی دست و پنجه نرم می‌کند که به‌طور بالقوه منجر به یک بحران مالی و اجتماعی می‌شود. مسائل اساسی و کلیدی عبارتند از:

پایداری مالی:

• ورشکستگی: صندوق‌های بازنشستگی عمده ایران، از جمله سازمان تامین اجتماعی و سازمان بازنشستگی کارکنان کشوری، ورشکسته هستند و به‌شدّت به کمک‌های مالی دولت متکی هستند و در نتیجه بودجه ملی را تحت فشار قرار می‌دهند.

• کمبود بودجه: نرخ‌های نامناسب سهم و بازده سرمایه گذاری نمی‌تواند تعهدات بازنشستگی آینده را پوشش دهد، که این مورد با دستمزدهای پایین، تورم بالا و کاهش ذخایر تشدید می‌‌‌‌شود.

سهام و توزیع:

• پوشش نابرابر( رسمی علیه غیررسمی) کارمندان بخش رسمی، مانند مشاغل دولتی و شرکت‌های بزرگ، اغلب به برنامه‌های بازنشستگی جامع دسترسی دارند، در حالی که در بخش غیررسمی، مانند مشاغل کوچک و افراد خوداشتغال، اغلب فاقد پوشش کافی هستند. یا مزایای بسیار کمتری دریافت می‌کنند. این امر شکاف در درآمد بازنشستگی را افزایش می‌دهد و میلیون‌ها نفر را که در بخش غیررسمی کار می‌کنند با ضرر و زیان مواجه می‌کند.

• روستایی در مقابل شهری: بین مناطق روستایی و شهری نیز نابرابری وجود دارد. کارگران کشاورزی و جمعیت روستایی اغلب فاقد پوشش رسمی بازنشستگی بوده و به کمک‌های محدود دولت یا حمایت خانواده متکی هستند. این اختلاف بیشتر به نابرابری درآمد شهری و روستایی کمک می‌کند و باعث آسیب پذیری بسیاری از بازنشستگان روستایی در سال‌های آخر زندگی می‌شود.

• شکاف مزایا: حداقل مستمری‌ها به دلیل تورم به‌میزان قابل توجهی کاهش یافته است و بسیاری از بازنشستگان را با مشکلات مالی مواجه کرده است.

• فساد و سوءمدیریت: اتهامات فساد و سوءمدیریت، منابع مالی را کاهش داده و اعتماد عمومی به سیستم بازنشستگی را از بین برده است.

پرسنل بیش از حد استرس مالی را تشدید می‌کند:

• بار بیش از حد: بخش دولتی متورم ایران که حدود 5 میلیون کارمند را شامل می‌شود، به‌طور قابل توجهی بر صندوق‌های بازنشستگی فشار وارد می‌کند و شکاف مالی قابل توجهی ایجاد می‌کند که بیش از ظرفیت تخمین زده شده است.

• کسری مشارکت: تعداد زیاد کارمندان دولت ممکن است منجر به مشارکت ناکافی برای پوشش پرداخت‌های آینده شود، به‌ویژه در مورد متوسط دستمزدهای پایین و تورم بالا.

• مقایسه با سایر کشورها: مشخصاً، ایالات متحده با جمعیت 340 میلیون نفری، تنها 3 میلیون( 1 درصد) کارمند فدرال دارد که در مقایسه جمعیت 89 میلیون نفری ایران با بیش از 5 میلیون نفر کارمند(5.5 درصد) نشان‌دهنده ناکارآمدی و فشار مالی بخش دولتی بزرگ ایران است. پرداختن به این چالش‌ها برای تضمین ‌دوام بلندمدت نظام بازنشستگی ایران و حفظ رفاه بازنشستگان بسیار مهم است.

ب: بازگشایی پیچیدگی: اهمیت چالش‌های نظام بازنشستگی ایران

مشکلات نظام بازنشستگی ایران به چند دلیل عمیقا نگران کننده است: