آلودگی ریزپلاستیک‌ها؛ از همین خانه شما شروع می‌شود

نادیا زکالوند: هر بار که لباسی شسته می‌شود،‌ بخشی از ریزپلاستیک‌ها به محیط‌زیست منتشر شده و محیط را آلوده‌تر می‌کنند. رایج‌ترین شکل ریزپلاستیک‌های موجود در محیط‌زیست، میکروفیبرها یا همان تارهای بسیار نازک مصنوعی و پلاستیکی هستند که برای تولید بسیاری از محصولات همچون پارچه‌ها و پوشاک استفاده می‌شوند.

پارچه‌ها از همان موقع تولید تا زمان فرسوده و خراب شدن، به‌ویژه هنگام شستشو، ریزپلاستیک تولید می‌کنند. اما چه کنیم که موقع شستشوی لباس‌ها به محیط‌زیست صدمه نزنیم و از انتشار بیش از حد ریزپلاستیک‌ها پیشگیری کنیم؟

از پارچه تا آب و خاک

وقتی ریزپلاستیک‌ها موقع شستشوی لباس‌ها در ماشین لباسشویی از الیاف لباس‌ها جدا شده و می‌ریزند، درنهایت وارد فاضلاب و سپس تصفیه‌خانه‌ها می‌شوند. تصفیه‌خانه‌های پیشرفته می‌توانند تا ۹۹درصد از ریزپلاستیک‌ها را از آب حذف کنند. اما از آنجایی‌که هر سری از لباس‌هایی که در ماشین لباسشویی شسته می‌شوند، تعداد بالایی ریزپلاستیک تولید می‌کند، آب تصفیه‌شده از تصفیه‌خانه‌ها همچنان حاوی تعداد زیادی از این ریزپلاستیک‌هاست.

از طرفی ریزپلاستیک‌هایی که طی فرایند تصفیه از آب استخراج شده‌اند به لجن فاضلاب می‌رسند. بعدها از این لجن فاضلاب برای کود استفاده می‌شود و بدین‌ترتیب ریزپلاستیک‌ها وارد خاک و هوا هم می‌شوند.

درضمن ریزپلاستیک‌ها راه خود را به رودخانه‌ها، دریاچه‌ها و هر پهنه آبی دیگر هم باز می‌کنند. ریزپلاستیک‌های حاوی مواد شیمیایی مضری، چون فتالات‌ها و بیسفنول ای، هستند که اثراتی منفی روی بدن موجودات زنده، از آبزیانی که ریزپلاستیک‌ها را مصرف می‌کنند تا انسان که در ارتباط مستقیم با این ریزپلاستیک‌ها هستند، می‌گذارند. از این اثرات منفی در حیوانات آبزی باید به اثر روی بیوشیمی و فیزیولوژی بدن و تولیدمثل یا رفتارهای تولیدمثلی آنها اشاره کرد. درضمن این مواد روی سیستم غدد درون‌ریز انسان اثر منفی از خود به جا می‌گذارند.

میکروفیبرهای نساجی، مواد شیمیایی اضافی همچون رنگ، مواد ضدچروک یا ضدآتش دارند که سمی هستند. علاوه‌بر این، آلاینده‌های محیطی دیگر مانند فلزات یا آفت‌کش‌ها، به ذرات ریزپلاستیک‌ها چسبیده و به آلودگی محیط‌زیست می‌افزایند.

شستشوی صحیح لباس‌ها

همه پارچه‌ها به یک اندازه ریزپلاستیک تولید نمی‌کنند. پارچه‌هایی، مانند پشم که بافت شل، کرکی یا پف‌کرده دارند معمولا بیش از پارچه‌هایی که بافت سفت و محکم دارند، ریزپلاستیک تولید می‌کنند. درضمن پارچه‌های طبیعی که از پنبه یا پشم گوسفند تولید شده‌اند هم پر از میکروفیبر هستند و محیط‌زیست را آلوده می‌کنند.

محققان با استفاده از برخی فناوری‌ها در تلاش‌اند پارچه‌هایی تولید کنند که کمتر ریخته و موجب آلودگی محیط‌زیست شوند.

بهای راحت‌طلبی و غفلت بشر؛ خطر مرگ با ریزپلاستیک‌ها

هنگام شستشوی لباس‌ها، با روش‌های زیر عمل کنید تا ریزپلاستیک‌های کمتری تولید شود:

* کمتر لباس بشویید. به‌جای اینکه لباس‌هایتان را خرد خرد بشویید، صبر کنید تا به‌اندازه یک بار ماشین لباسشویی شوند و آنها را یکجا بشویید. با این روش لباس‌هایتان هنگام چرخیدن در ماشین لباسشویی در معرض اصطکاک کمتری قرار می‌گیرند و درنتیجه میکروفیبرهای کمتری از آنها می‌ریزد.

* از آب سرد استفاده کنید. آب سرد بسیار کمتر از آب گرم یا داغ موجب ریزش میکروفیبرها می‌شوند. بنابراین بهتر است برای شستشوی لباس‌ها از آب سرد استفاده کنید.

* از مواد شوینده کمتری استفاده کنید. مواد شوینده، میکروفیبرهای بیشتری تولید می‌کنند. بنابراین در حد امکان از مواد شوینده کمتری استفاده کنید.

* از ماشین لباسشویی‌ها درب از جلو استفاده کنید. تکان‌های این نوع ماشین‌ها کمتر است، بنابراین میکروفیبرهای کمتری تولید می‌شود.

* برای خشک کردن لباس‌ها از بند رخت استفاده کنید. خشک‌کن ماشین لباسشویی، میکروفیبرهای متعددی از دریچه خشک‌کن منتشر می‌کند.

چندین نوع محصول در بازار وجود دارد که می‌توانند میکروفیبرهای موجود در ماشین لباسشویی را قبل از اینکه وارد آب شوند، جمع‌آوری کنند. یکی از این محصولات کیسه‌ ماشین لباسشویی است. این نوع کیسه از جنس الیاف تک‌رشته‌ای تک‌پلی‌آمیدی است که به الیاف دیگر نمی‌چسبند و می‌توانند حداقل یک‌سوم میکروفیبرهای رها شده را جمع‌آوری کنند.

محصول دیگری به نام «توپ لباسشویی» تولید شده که می‌تواند ۲۵ تا ۳۰ درصد از زیرپلاستیک‌ها و میکروفیبرها را به خود جذب کند. البته این محصول، مناسب لباس‌های بافتنی نیست و ممکن است به تارهای آنها صدمه زده و لباس‌ها را خراب کنند.

هر دو محصول فوق در بازار وجود دارند. با تهیه این وسیله‌ها می‌توانید در کاهش انتشار میکروفیبر نقش موثری ایفا کنید.

فیلتر و تصفیه آب استفاده شده هنگام شستشوی لباس‌ها

فیلترهای بیرونی متعددی در بازار وجود دارد که می‌توانند تا ۹۰ درصد از میکروفیبرهای موجود در آب لباس‌های شسته شده را حذف کنند. این فیلترها به ماشین لباسشویی نصب می‌شوند و آب استفاده شده در ماشین لباسشویی موقعی که به بیرون هدایت می‌شود، از این فیلترها عبور کرده و میکروفیبرهای آن گرفته می‌شود. البته این فیلترها باید پس از مدتی استفاده، تمیز شوند و میکروفیبرها و مواد زاید جامد دیگر، از آنها گرفته و در زباله‌های جامد دور ریخته شوند. بدین‌ترتیب میکروفیبرها وارد جریان آب لوله و در نهایت فاضلاب نمی‌شوند.

سال ۲۰۲۱، محققان کانادایی، تحقیقی در «انتاریو» روی ۹۷ خانه (۱۰درصد از خانوارهای انتاریو) انجام دادند. آنها به ماشین لباسشویی مالکان این خانه‌ها فیلتر نصب کردند و پس از پایان بررسی به این نتیجه رسیدند که مقدار قابل توجهی از میکروفیبرهای موجود در آب فاضلاب بسیار کم شده است. درواقع با استفاده از این فیلترها می‌توان تا حد زیادی از آلودگی محیط‌زیست کاست. به همین دلیل برخی از شرکت‌ها در حال حاضر فیلترهای داخلی تولید کرده و درون ماشین‌های لباسسشویی تعبیه می‌کنند. همچنین فرانسه قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ تمام ماشین‌های لباسشویی خود را به این نوع فیلتر مجهز کند.

منبع:

pbs