کریم مجتهدی غرب شناس بود اما هیچ‌گاه غرب زده نشد

به گزارش خبرنگار مهر به مناسبت هفتمین روز درگذشت کریم مجتهدی مراسم یادبودی با حضور اهالی علوم انسانی و اساتید فلسفه در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی صبح امروز (دوشنبه ۲ بهمن ماه) برگزار شد.

در این مراسم چهره‌هایی چون غلامرضا اعوانی، غلامعلی حداد عادل، احمد مسجد جامعی، موسی نجفی، مهدی گلشنی و سایر اساتید فلسفه حضور داشتند.
همچنین در این مراسم پیام‌های تسلیت رهبر معظم انقلاب اسلامی، رئیس جمهور کشورمان و رئیس مجلس که به مناسبت درگذشت چهره ماندگار فلسفه ایران کریم مجتهدی صادر شده بود قرائت شد.

غلامعلی حداد عادل رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در این مراسم گفت: عنوان سخنرانی که بنده می‌خواهم انجام دهم «دریغا مجتهدی» است. بنده مرحوم مجتهدی را از سال ۱۳۴۹ که رسماً دانشجوی ارشد دانشکده ادبیات شدم، می‌شناختم که البته این آشنایی بعد از مدتی تبدیل به دوستی شد. در آن سال‌ها اساتید به دو دسته تقسیم می‌شدند. سالخوردگان و جوانان. اساتید سالخورده افرادی مثل یحیی مهدوی، احمد فردید، پورحسینی و خان ساری بودند.

وی گفت: اساتید جوان هم افرادی مثل سیدحسین نصر، ابوالحسن جلیلی، رضا داوری اردکانی و کریم مجتهدی بودند. در این میانه هم اساتیدی مثل علی مراد داودی حضور داشتند که در میان این دو طیف بودند. من هیچ وقت دانشجوی دکتر مجتهدی نبودم اما همیشه به ایشان به چشم استاد نگاه می‌کردم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود: وجه مشترک من و دکتر مجتهدی، علاقه به کانت نیست. ما در دهه‌های اخیر هر جا که سخن از کانت بود با هم حاضر می‌شدیم. ایشان در یک خانواده اصیل و دیندار که نامشان از میرزاآقامجتهدی گرفته شده، بزرگ شدند. میرزاآقامجتهدی کسی بود که در دوره تحریم تنباکو در آذربایجان حرف اول را می‌زد. میرزاعبدالله مجتهدی هم استاد شهید مطهری بود.

حداد عادل گفت: دکتر مجتهدی سه فلسفه جدید از دوران رنسانس به بعد و افرادی مثل کانت و هگل علاقه و مشرب عقلانی داشت البته درباره افراد دیگری مثل ارسطو، داستایوفسکی و هایدگر تحقیق و پژوهش انجام داده بود. به ایران و معارف عقلی و فرهنگ ایرانی علاقه داشت و چند کتاب هم درباره سهروردی و ملاصدرا نوشت. همچنین درباره اصول و افکار سیدجمال الدین اسدآبادی هم چند مقاله و کتاب نوشت.

وی افزود: مجتهدی به فرهنگ به عنوان والاترین جلوه انسان در جامعه توجه داشت. او غرب شناس بود اما هیچ وقت غرب زده نشده چون غرب را خیلی خوب می‌شناخت. با اینکه به زبان فرانسه تسلط داشت و در سوربن درس خوانده بود در استفاده از الفاظ و درست نویسی اهتمام داشت و زبان فارسی را پاس می‌داشت.

وی ادامه داد: مجتهدی هرگز خود را فیلسوف معرفی نمی‌کرد. شعار او این بود که فیلسوف دانشجوست. هرگز دنبال ایجاد یک نظام فلسفی جامع نبود و از همه مهمتر به سوال دقیق بیشتر از سوال قاطع و صریح توجه داشت. او سخنران و سخنور نبود. خیلی کم سخن می‌گفت و بیشتر شنونده بود. با کسی جدل نمی‌کرد و به استادان خود مخصوصاً یحیی مهدوی احترام می‌گذاشت.

حداد عادل در پایان گفت: مرحوم مجتهدی در جلسات متعدد چهره‌های ماندگار صدا و سیما حاضر می‌شد و همیشه خود را معلم و مدرس می‌دانست و علاوه بر تدریس فلسفه، تاریخ و زبان فرانسه را در چند دانشگاه تدریس می‌کرد. یک بار که برای یک همایشی با یکدیگر به فرانسه رفته بودیم بنده از ایشان راجع به زیست مجردانه شأن سوال پرسیدم و سعی کردم او را تعقیب به ازدواج کنم. چون مرحوم مجتهدی در تمام عمر خود همسر اختیار نکرد اما پاسخی که ایشان به من دادند جوابی شبیه شعر پروین اعتصامی بود. «فرصت گذشته بود و مداوا اثر نداشت».