هیچگاه آنقدر پول نداشتم که آثار همسرم را بخرم!

کارش نقاشی است و مدام نقاشی می‌کند. نقاشی برایش مثل نفس کشیدن است؛ به‌گونه‌ای که اگر نقاشی نکند قطعاً زندگی هم نمی‌تواند بکند. «هنرمند بودن و هنرمند باقی ماندن دشوار است؛ خصوصاً در روزگاری که مناسبات اقتصادی حرف اول را می‌زند» و از این نظر کار بهرام دبیری قابل ستایش است.

به گزارش ایسنا، سال‌ها پیش بر پوستر نمایشگاه بزرگی که برای بهمن محصص در تمام سالن‌های خانه هنرمندان برگزار کرد، نوشته بود: «این نمایشگاه تقدیم است به بهمن محصص» و حالا، در روزهای واپسینِ دی ۱۴۰۲، نمایشگاهی از خودش در گالری سهراب برگزار شده که می‌توان نوشت: «این نمایشگاه تقدیم است به بهرام دبیری»؛ هنرمندِ ۷۳ ساله‌ای که غروب جمعه ۲۹ دی مجموعه‌ای از آثار دوره‌های مختلف او در گالری سهراب به نمایش درآمد.

در بین بازدیدکنندگان می‌شد چهره‌های آشنای فرهنگ، هنر و ادبیات را دید: ابراهیم حقیقی، سیمین اکرامی، یعقوب عمامه پیچ، محمد جواد حق شناس، ایرج اسکندری، علی خسروی، امرالله فرهادی، رعنا دبیری، ماهور زهرایی، ماکان زهرایی، مصطفی دشتی، محمد ولیزاده، عباس مشهدی زاده، قدرت الله عاقلی، پری ملکی، توکا ملکی، حسین خطیبی، کوروش قاضی مراد، آناهیتا ابوترابی، مجید فروغی، عادل علاسوند، احمد میرزا، روزبه دبیری و بسیاری دیگر.

دبیری این بار در نمایشگاه «ستایشگر زندگی، عشق و زیبایی»، مجموعه آثار نقاشی، طراحی و چاپِ خود را مقابل دیدگان دوستداران هنر قرار داده است. نمایشگاهی شامل سیلک اسکرین‌هایی از دوره‌های مختلف که تیراژ هر یک ۳۰ عدد است؛ تعدادی از این آثار پیش از این به فروش رفته و تعدادی هنوز در آرشیو دبیری موجود بوده که یکسری از آنها را به نمایش ‌گذارد. در کنار آنها، چند نقاشی روی بوم بزرگ، تعداد زیادی طراحی و شماری کار روی مقوا روی دیوار این گالری رفت.

بهرام دبیری از نگاه سیمین اکرامی

«همچون خدا بیافرین، همچون سلطان حکمروایی و همچون برده کار کن». این جملاتِ کنستانتین برانکوزی در ورودی سالنِ پایین روی دیوار نقش بسته است.

زمانی بهرام دبیری، محصص را معنای این جمله‌ی برانکوزی ‌دانسته بود؛ محصص همان نقاشی بود که عیب جهان امروز را در این می‌دانست که واقعیت از رؤیا جلو افتاده است و پیش بینی کرده بود تکنولوژی، چشم انداز متنوع جهان را از بین خواهد برد و عطر و طعم زیستن همه جا یک شکل خواهد شد. اندکی آن سوتر از جمله برانکوزی، مجسمه‌سازی ایستاده که از سال ۱۳۵۲ یار و شریک زندگی دبیری بوده است: سیمین اِکرامی.

اکرامی درباره این نمایشگاه و این هنرمند چنین می‌گوید: «وقتی زندگی مشترک را شروع کردیم، بهرام تازه شروع به نقاشی کرده بود و بسیار تحت تأثیر الخاص قرار داشت. پرگویی و روایت‌گری در کارش از تاثیرات الخاص بود. کارهای اول انقلابش را که ببینید این روایت‌گری‌ها به خوبی قابل مشاهده است. در این ۵۰ سال فعالیت هنری خیلی به تدریج کارهای بهرام تغییر کرد و الان نقاشی‌هایش خیلی استریل شده و کم گو است و دیگر آن روایت‌گری را ندارد.»

این هنرمند مجسمه‌ساز با اشاره به آثار نمایشگاه جدید دبیری اضافه می‌کند: «من طراحی‌های این نمایشگاه را ندیده بودم؛ ولی چیزی که تحت تاثیرم قرار می‌دهد نگاه آدم‌های تابلوهای اوست؛ نگاه‌هایی عجیب و غریب که حرف‌ها برای گفتن دارد. هر کدام از این آدم‌ها با نگاهشان یک چیزی را می‌گویند. همان طور که بهرام خودش می‌گوید، خیلی سیال طراحی می‌کند و من کارهایش را خیلی دوست دارم و نه به عنوان همسرم بلکه به عنوان یک هنرمند بسیار از نقاشی‌هایش لذت می‌برم و البته می‌دانم هیچگاه نمی‌توانستم یکی از کارهایش را بخرم، چون آنقدر پول نداشتم!» 

ابراهیم حقیقی: هنرمند بودن و هنرمند ماندن دشوار است

ابراهیم حقیقی ـ طراح گرافیک و نقاش ـ از دیگر حاضران نمایشگاه است که با بیان این که حرف زدن راجع به آثار هنرمندی همچون بهرام دبیری کار محققان و منتقدان است، می‌گوید: «همیشه نقاشانی را که کارشان نقاشی است و مدام نقاشی می‌کنند ستایش می‌کنم؛ نقاشی برای این دست هنرمندها به زعم، مثل نفس کشیدن است و اگر نقاشی نکنند قطعاً نمی‌توانند زندگی کنند. تقریباً تمام نقاشان موفق و معتبر این چنین هستند؛ یعنی فقط باید بنشینند و در حقیقت این تخلیه روانی را با رنگ و قلم پیاده کنند و شانس بیننده‌هاست که شاهد آثاری می‌شوند که آنها خلق کرده‌اند ... هنرمند بودن و هنرمند باقی ماندن دشوار است؛ خصوصاً در روزگاری که مناسبات اقتصادی حرف اول را می‌زند هنرمند ماندن و به پای آن ایستادن سخت است و از این نظر کار بهرام دبیری برای من قابل ستایش است.»
 

یک هانیبال الخاص و یک بهرام دبیری
 
عباس مشهدی‌زاده، دیگر هنرمند پیشکسوت می‌گوید: «یک هانیبال الخاص بود که همین طور مثل مادر خوب که زاینده خوبی است شاگردان توانمندی را تربیت کرد یکی از شاگردهای فوق‌العاده الخاص، به گمان من بهرام دبیری است که خیلی خوب روی پای خود ایستاده و محکم دارد کار می‌کند. خوشحالم در نمایشگاهش کارهایی ناب از او دیدم و جای خوشحالی دارد که یک گالری به صورت اختصاصی برای دبیری نمایشگاه گذاشته است.»
رضا هدایت، هنرمند نقاش نیز با بیان این که آثار بهرام دبیری در عین سادگی و ایجاز، زیبا و دل‌نشین است، می‌گوید: «گزینش خط و رنگ بسیار هوشمندانه ودقیق است و مهم‌ترین نکته‌ای که من در این کارها می‌بینم انتقال خیلی سریع حسّ است. خیلی حس خوبی به مخاطب می‌دهد و انتقال حس در لحظه اتفاق می افتد و این به عقیده من نکته مهمی است.»
هدایت ادامه می‌دهد: «بهرام دبیری هنرمندی است که با ادبیات ایران بسیار دمخور است و این دمخور بودن با ادبیات ایران را در کارش می‌بینیم. آن عشق و شور و عواطف را در این کارها می‌بینیم و در مجموع هنرمند کم گوی و گزیده گویی است.»
 
استفاده پرهیزکارانه از رنگ

یکی از مشخصه‌های آثار این نمایشگاه، برجستگی خط در آنها در مقایسه با رنگ است. دبیری البته با بیان اینکه قیاس خط با رنگ در کارهای او، قیاس درستی نیست، می‌گوید: «رنگ نیز در نقاشی‌های من همان کارکردی را دارد که خط؛ اما از آنجا که خطی که من کار می‌کنم به ندرت در نقاشی دیده‌ایم، به نظر چشمگیرتر و بیان‌کننده‌تر می‌آید. باید بیفزایم خط عنصر بسیار مهمی است. خط، ذات و بنیاد طراحی است. خط برایم همیشه مهم بوده چون بیشتر از حدّ بیانگر است. طبیعتاً رنگ هم آن بیانگری را دارد؛ ولی من از رنگ پرهیزکارانه استفاده می‌کنم و استفاده از خط در کارهایم بیشتر است.»

بهرام دبیری هنرمندی است که به گفته خودش تماشای نقش برجسته‌های تخت جمشید و کتیبه‌های نقش رستم و تنگ چوگان در شش هفت سالگی، او را از همان اوان کودکی دل بسته و وابسته اساطیر ایران کرد. گوش سپردن به قصه‌های شب‌های کودکی و شعرهای مثنوی، شاهنامه، سعدی و حافظ که مادرش به مناسبت‌های مختلف برایش می‌خوانْد از خاطرات شیرین آن دورانِ اوست. سال ۱۳۶۲ با تشویق خسرو خسروی، جامعه‌شناس به خواندن یشت‌ ها، متون کلاسیک ایران و اسطوره‌ها گرایش پیدا کرد و همکاری با مهرداد بهار و ابوالقاسم اسماعیل پور برای تصویری سازی «ارژنگ» بازسازی شده‌ مانی، درهای تازه‌ای به رویش گشود؛ تا آنجا که به مدت یک سال و نیم، آیین مانوی را نزد این دو اسطوره‌شناس بزرگ فرا گرفت و از آن پس بود که، افسانه‌ها و اسطوره‌ها هویت او شدند.
 
رونمایی از «باید می‌گفتم»
 
اما همزمان با نمایش آثار دبیری، از کتاب «باید می‌گفتم» (پنجاه سال تاریخ نقاشی از نگاه بهرام دبیری و دیگران) که به تازگی از سوی نشر کارنامه منتشر شده رونمایی شد. این کتاب مجموعه‌ای از مصاحبه‌ها و نوشته‌های بهرام دبیری و گروهی از هنرمندان و نویسنده‌ها درباره او و آثارش است.

نام‌های بزرگی در این کتاب آمده که مقاله‌ها و یادداشت‌هایشان ارزش خواندن خواهد داشت. نویسندگان و منتقدانی همچون محمود مشرف آزادتهرانی (م.آزاد)، غلامحسین ساعدی، نجف دریابندری، احمدرضا احمدی، علی اصغر قره باغی، بهزاد شهنی و...
 
***

علاقه مندان برای دیدن آثار این هنرمند می‌توانند تا ۱۵ بهمن به گالری سهراب به نشانی خیابان سمیه، بین مفتح و رامسر، شماره ۱۴۲ مراجعه کنند. گالری یکشنبه‌ها تعطیل و ساعت بازدید از ۱۱ صبح تا ۸ شب و جمعه‌ها از ۴ عصر تا ۸ شب است.

انتهای پیام