مسیر پر فراز و نشیب سوئد برای عضویت در ناتو؛ مانع آخر چیست؟

پیش از پیوستن یک عضو جدید به سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو)، همه کشورهای عضو می‌بایست موافقت خود را اعلام کنند و مجارستان اکنون تنها عضوی است که به سوئد چراغ سبز نشان نداده است. در این نوشتار، به مسیر پر پیچ و خم سوئد برای پیوستن به ائتلاف ناتو خواهیم پرداخت.

اول از همه، اصلا چرا سوئد می‌خواهد به ناتو بپیوندد؟

کشور سوئد بیش از ۲۰۰ سال است که از هر گونه ائتلاف‌ نظامی فاصله گرفته است و مدت مدیدی بود که عضویت در ناتو را هم رد می‌کرد؛ اما پس از تهاجم گسترده روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲، تقریباً یک شبه سیاست دیرینه عدم تعهد خود را کنار گذاشت و همراه با همسایه خود یعنی فنلاند، تصمیم گرفت برای پیوستن به ائتلاف درخواست دهد.

البته بعد از پایان جنگ سرد، هم سوئد و هم فنلاند روابط مستحکمی با ناتو برقرار کرده بودند، اما افکار عمومی در این دو کشور به شدت با عضویت کامل در ناتو مخالف بودند، تا اینکه جنگ در اوکراین سر گرفت.

تا پیش از این، سیاست عدم تعهد به عنوان بهترین راهکار جلوگیری از ایجاد تنش با همسایه قدرتمند آن‌ها یعنی روسیه، در منطقه دریای بالتیک تلقی می‌شد. اما تجاوز روسیه باعث تغییر چشمگیری در هر دو کشور شد و نظرسنجی‌ها حاکی از افزایش حمایت‌های مردمی از عضویت در ناتو بود.

اینگونه بود که احزاب سیاسی در فنلاند و سوئد فکر کردند که به تضمین‌های امنیتی نیاز است و تنها راه آن هم این است که به عضویت کامل در ائتلاف ناتو تحت رهبری ایالات متحده بپیوندند.

پس چرا فرایند عضویت سوئد این قدر به درازا ‌کشید؟

در حالی که فنلاند در ماه آوریل سال گذشته میلادی سی و یکمین عضو ناتو شد، اما درخواست سوئد با مانع ترکیه و مجارستان مواجه شد.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌ جمهوری ترکیه برای اینکه با عضویت سوئد به ناتو موافقت کند یک سری شرط و شروط گذاشت؛ از جمله اینکه سوئد باید با گروه‌هایی مانند شبه‌نظامیان کرد که به زعم ترکیه برای امنیت ملی آن تهدید تلقی می‌شوند و همچنین با اعضای شبکه‌ای که از دید آنکارا مسئول کودتای نافرجام سال ۲۰۱۶ هستند، برخورد سخت‌تری داشته باشد.

• دستاورد ترکیه از به تعویق انداختن عضویت سوئد در ناتو چه بوده است؟

گرچه دولت سوئد با لغو تحریم تسلیحاتی ترکیه و وعده همکاری برای مبارزه با تروریسم تلاش کرد به نوعی با اردوغان مسامحه کند، اما برپایی تظاهرات حامیان حزب غیرقانونی کارگران کردستان (پ.ک.ک) در سوئد و همچنین چند فقره قرآن‌سوزی از سوی فعالان ضد مسلمان در سوئد باعث شد تا اوضاع باز هم پیچیده گردد.

به نظر می‌رسد فشار ایالات متحده و دیگر متحدان ناتو بر ترکیه برای رفع مخالفت‌هایش با عضویت سوئد تأثیر چندانی نداشت تا اینکه خود اردوغان سال گذشته میلادی در نشست ناتو اعلام کرد که اسناد را برای تصویب به پارلمان ارسال خواهد کرد.

اما بررسی این موضوع در پارلمان ترکیه هم به تعویق افتاد تا اینکه قانونگذاران در نهایت روز سه‌شنبه (۲۳ ژانویه) در مورد این موضوع رای دادند و پروتکل الحاق سوئد را با ۲۸۷ رای موافق در برابر ۵۵ رای مخالف به تصویب رساندند.

• کمیته روابط خارجی پارلمان ترکیه با پیوستن سوئد به ناتو موافقت کرد
• پارلمان ترکیه بالاخره درخواست سوئد برای پیوستن به ناتو را تایید کرد

با این اوصاف، حالا مجارستان آخرین مانع بر سر راه عضویت سوئد در ناتو است. مجارستان در ابتدا دلیل روشنی برای تاخیرهای خود ارائه نکرد و ویکتور اوربان، نخست‌وزیر این کشور نیز مدت‌ها اصرار داشت که کشورش آخرین کشوری نخواهد بود که با عضویت سوئد موافقت می‌کند. 

اما لحن بوداپست نسبت به استکهلم سال گذشته تندتر شد و سیاستمداران سوئدی را به گفتن «دروغ های آشکار» در مورد وضعیت دموکراسی در مجارستان متهم کرد.

اوربان که با اتخاذ مواضع دوستانه با کرملین در قبال حمله روسیه به اوکراین صف خود را با سایر اعضای ناتو جدا کرده بود، روز سه‌شنبه اعلام کرد که از «اولْف کریستِرشون،» نخست وزیر سوئد برای سفر به بوداپست دعوت به عمل آورده تا «به عنوان دو متحد و شریک در مورد همکاری‌های آینده در زمینه امنیت و دفاع گفتگو کنند.»

در صورتی که جلسه اضطراری پارلمان مجارستان برای بحث در مورد پیشنهاد سوئد در ناتو برگزار نشود، سوئد باید تا جلسه برنامه‌ریزی شده بعدی در تاریخ ۲۶ فوریه منتظر بماند.

ارزش افزوده سوئد برای سازمان ناتو چه خواهد بود؟

پیوستن سوئد به جمع ناتو باعث می‌شود که دور تا دور دریای بالتیک توسط کشورهای عضو احاطه شود و اتحاد آن‌ها در این منطقه مهم راهبردی بیشتر تقویت شود. 

دریای بالتیک برای روسیه حکم یک مسیر دریایی برای دسترسی به شهر سن پترزبورگ و منطقه کالینینگراد را دارد.

اگرچه نیروهای مسلح سوئد از زمان جنگ سرد کوچک و کوچک‌تر شده است، اما همچنان به طرز قابل توجهی به عنوان یک ارزش افزوده بالقوه برای ظرفیت دفاع جمعی ناتو در منطقه دیده می‌شود. 

سوئدی‌ها دارای یک نیروی هوایی و یک نیروی دریایی مدرن هستند و متعهد شده‌اند که هزینه‌های دفاعی خود را تا رسیدن به هدف ناتو برای اختصاص سهم ۲ درصدی از تولید ناخالص داخلی افزایش دهند.

مانند فنلاندی‌ها، نیروهای نظامی سوئد هم سال‌ها در تمرینات مشترک با ناتو شرکت داشته‌اند.

واکنش روسیه تا کنون چگونه بوده است؟

جای تعجب ندارد که مسکو نسبت به تصمیم سوئد و فنلاند برای کنار گذاشتن سیاست دیرینه عدم تعهد و تلاش برای عضویت در ناتو واکنش منفی نشان داده و نسبت به اقدامات متقابلی که معلوم نیست چه هستند هشدار داده است.

روسیه گفت که این اقدام بر وضعیت امنیتی شمال اروپا که «قبلاً یکی از باثبات ترین مناطق جهان بوده است، تأثیر منفی خواهد گذاشت.»

سرویس‌های امنیتی فنلاند در ماه اکتبر اعلام کردند که روابط این کشور با روسیه به میزان قابل توجهی وخیم‌تر شده و به گونه‌ای شده است که حالا مسکو همسایه غربی خود یعنی فنلاند را همچون یک کشور متخاصم می‌داند.

• روسیه همسایه شمالی خود را به فهرست کشورهای «غیر دوست» اضافه کرد؛ نروژ: نتیجه جنگ علیه اوکراین است

سوئد و فنلاند هر دو نسبت به افزایش خطر مداخلات روسیه و حملات ترکیبی آن هشدار داده‌اند.