دست‌کم ۳۰ هزار کودک دارای معلولیت در ایران از تحصیل بازمانده‌اند

روز جمعه ششم بهمن / ۲۶ ژانویه، معصومه نجفی پازوکی، معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش اعلام کرد که نزدیک به ۳۰ هزار کودک دارای معلولیت به‌دلیل «محدودیت‌» امکان رفتن به مدرسه را ندارند و از تحصیل بازمانده‌‌اند.

پازوکی در مصاحبه‌ای با خبرگزاری دولت جمهوری اسلامی (ایرنا) مدعی شد شمار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل در ایران «به آن صورت تکان‌دهنده نیست»‌، اذعان کرد که وزارت آموزش و پرورش آمار دقیقی از تعداد این دانش‌آموزان ندارد. به گفته او بر مبنای یک سرشماری اولیه نزدیک به ۲۰۰ هزار نفر از دانش‌آموزان در ایران از تحصیل بازمانده‌اند اما این رقم شامل دانش‌آموزان ثبت‌نشده در سامانه و دانش‌آموزان فوت‌شده یا مهاجرت‌کرده می‌شود و به همین دلایل «رقم دقیقی نیست.»

براساس اعلام مسئولان آموزش و پرورش از آمار به‌دست آمده در مهر ماه سال ۱۴۰۱، حدود ۹۰۰ هزار دانش آموز بازمانده از تحصیل در کشور وجود دارد که بیش از ۲۰۴ هزار نفر آنها در دوره ابتدایی هستند.

معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش مدعی شد که آمار واقعی از ۲۰۰ هزار نفر در سال گذشته به ۱۴۰ هزار نفر رسیده و از این تعداد بخشی هم به چرخه تحصیل برگشته‌اند.

این ادعا در حالی مطرح می‌شود که مرکز پژوهش‌های مجلس در آخرین گزارش خود از بررسی روند ترک تحصیل و بازماندگی تحصیل کودکان تأکید کرد که آمار دانش‌آموزان بازمانده از تحصیل طی ۷ سال ۲۶ درصد افزایش یافته و در مقابل نرخ جذب کودکان به چرخه آموزش همواره ناچیز بوده است. به‌علاوه، وزارت آموزش و پرورش همواره حتی در مقایسه با دیگر نهادهای رسمی حکومت ایران ارقام پایین‌تری را در گزارش‌های خود از بازماندگی از تحصیل و ترک تحصیل اعلام کرده است.

نجفی درباره ترک تحصیل کودکان دارای معلولیت هم گفت:

یک‌سری از این فرزندان به دلیل معلولیت شدید نمی‌توانند به درس خواندن ادامه دهند. در جلسه‌ای با مسئولان سازمان بهزیستی اعلام شد که حدود ۳۰ هزار نفر در آمار کل بازمانده از تحصیل‌ها، کودکانی هستند که به دلیل محدودیت امکان رفتن به مدرسه را ندارند.

اظهارات او نامناسب‌بودن و ناکافی‌بودن فضای آموزشی برای کودکان معلول را تأیید می‌کند. امری که او آن را «محدودیت» خوانده است.

پیشتر رامک حیدری، مدیرعامل انجمن حمایت از بیماران دیستروفی هشدار داده بود که مناسب‌سازی نشدن مدارس کشور برای معلولان به ترک تحصیل ۸۰ درصد کودکان مبتلا به دیستروفی منجر شده است. او گفته بود این کودکان در سنین هفت یا هشت ساله که توان راه رفتن داشتند، تحصیل کرده‌اند و بعد با پیشرفت بیماری و لزوم استفاده از ویلچر از تحصیل بازمانده‌اند.

دیستروفی ماهیچه‌ای یک سلسله بیماری‌های بسیار حاد ژنتیکی پیشرونده وابسته به کروموزوم هاست که باعث تخریب یا اختلال در بافت ماهیچه‌ای می‌شود.

رامک حیدری فاش کرده بود:

در بسیاری از موارد مدیران مدارس با دانش‌آموز همکاری نمی‌کنند که حداقل کلاس درس را به طبقات همکف منتقل کنند و خانواده هم ترجیح می‌دهند که کودک ترک تحصیل کند.

ترک تحصیل دختران با فشار خانواده

معاون وزیر آموزش و پرورش پوشش مقطع ابتدایی در ایران را بالای ۹۸ درصد اعلام کرد. او در ادامه بازماندگی از تحصیل دختران در مناطق محروم، روستایی و عشایر را تأیید کرد و گفت بسیاری از آن‌ها به‌دلیل «حساسیت خانواده» اجازه تحصیل بالاتر از کلاس ششم پیدا نمی‌کنند.

به اذعان مقام‌های رسمی فقر اقتصادی فراگیر در نقاط مختلف ایران مهمترین عامل ترک تحصیل دانش‌آموزان محسوب می‌شود. بسیاری از عوامل دیگر زاده فقرند. عواملی چون فقر فرهنگی، بدسرپرستی، اشتغال به کارو اجبار کودکان به‌ویژه دختربچه‌ها به ازدواج. به‌علاوه، بیماری و کم‌توانی ذهنی نیز از دیگر دلایل بازماندگی از تحصیل محسوب می‌شود که بیش از همه ناشی از نادیده‌گرفتن حق دسترسی این کودکان به آموزش و فضای آموزشی مناسب است. بر موارد ذکرشده می‌توان مشکلات تحصیل به زبانی غیر از زبان مادری را هم افزود که بسیاری از کودکان در ایران با آن درگیرند. افت تحصیلی ناشی از نداشتن حق آموزش به زبان مادری در بسیاری از نقاط کودکان را به سمت ترک تحصیل و کار کودک یا ازدواج کودک سوق می‌دهد.

به گفته مجتبی هاشمی، مدیرکل ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات وزارت آموزش‌ و پرورش،در سال تحصیلی جدید تا پایان مهلت ثبت‌نام (۳۱ مردادماه) شمار کودکانی که در مدارس ابتدایی ثبت نام نکرده‌اند با سه درصد افزایش نسبت به سال گذشته به ۲۷ درصد رسیده است.

آمار مربوط به بازماندگی و ترک‌تحصیل در مقاطع دیگر تحصیلی شرایط وخیم‌تری را نشان می‌دهد.

دی‌ماه ۱۴۰۱ مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش «بررسی روند ترک تحصیل و بازماندگی از تحصیل در آموزش و پرورش» اعلام کرد، در حالی‌که در سال تحصیلی ۱۳۹۴-۱۳۹۵، ۷۷۷‌ هزار و ۸۶۲ نفر از تحصیل بازماندند، این آمار برای سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱ با رشد ۱۷,۱۵ درصدی به ۹۱۱ هزار و ۲۷۲ نفر رسیده است. همچنین طبق آخرین آماری وزارت آموزش و پرورش در سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۴۰۱، در این سال ۲۷۹ هزار دانش‌آموز ترک تحصیل و بیش از ۹۱۱ هزار نفر از تحصیل بازمانده‌اند.

طبق آمارهای مرکز پژوهش‌های مجلس از حدود چهار میلیون و ۸۹ هزار بازمانده از تحصیل طی دوره چهار ساله (سال‌های تحصیلی ۹۴-۹۵ تا ۹۸-۹۹) تعداد ۱۷۸ هزار ۲۳۸ نفر، یعنی تنها ۴,۳ درصد از آنها مجدداً جذب مدارس شده‌اند.