رویترز: چین برای مهار حملات حوثی‌ها در دریای سرخ به ایران فشار می‌آورد

خبرگزاری رویترز جمعه ۶ بهمن / ۲۶ ژانویه در یک گزارش اختصاصی نوشته است که منابع ایرانی گفتند بحث در مورد حملات حوثی‌ها و تجارت بین چین و ایران در چندین نشست اخیر در پکن و تهران انجام شده است. آن‌ها از ارائه جزئیات درباره زمان برگزاری این نشست‌ها یا شرکت‌کنندگان آن خودداری کردند.

یکی از مقامات ایرانی به شرط ناشناس ماندن به رویترز گفت چین می‌گوید «اگر به هر طریقی به منافع ما آسیب وارد شود، بر تجارت ما با تهران تأثیر خواهد گذاشت. بنابراین به حوثی‌ها بگویید خویشتن‌دار باشند.»

حملاتی که حوثی‌ها می‌گویند در حمایت از فلسطینی‌های غزه انجام می‌دهند، در مسیر تجاری کلیدی بین آسیا و اروپا که به‌طور گسترده کشتی‌های چین نیز از آن استفاده می‌کنند، اختلال ایجاد کرده و هزینه حمل‌ونقل و بیمه کشتی‌ها را افزایش داده است.

با این حال، چهار منبع ایرانی گفتند مقامات چینی هیچ اظهارنظر یا تهدید خاصی در مورد این‌که چگونه روابط تجاری پکن با تهران ممکن است تحت تأثیر حملات حوثی‌ها قرار گیرد، نکردند.

چین بزرگترین شریک تجاری ایران در دهه گذشته بوده است اما روابط تجاری آن‌ها نامتعادل است.

طبق داده‌های شرکت تحلیل تجاری «کپلر» (Kpler) در ردیابی نفتکش‌ها، پالایشگاه‌های نفت چین سال گذشته بیش از ۹۰ درصد از صادرات نفت خام ایران را خریداری کردند. تحریم‌های ایالات متحده آمریکا بسیاری از مشتریان دیگر ایران را دور نگه داشته و شرکت‌های چینی از تخفیف‌های سنگین ایران سود می‌برند.

با این حال نفت ایران تنها ۱۰ درصد از واردات نفت خام چین را به خود اختصاص می‌دهد و پکن مجموعه‌ای از تأمین‌کنندگان نفت دارد که می‌توانند کمبودها را از جاهای دیگر جبران کنند.

منابع ایرانی گفتند پکن به صراحت اعلام کرده است که اگر کشتی‌های مرتبط با چین ضربه بخورند یا منافع این کشور به هر نحوی تحت تأثیر قرار گیرد، از تهران بسیار ناامید خواهد شد.

یکی از مقامات ایرانی گفت در حالی که چین برای ایران مهم است، تهران افزون بر حوثی‌ها در یمن، در غزه، لبنان، سوریه و عراق نیز نمایندگانی دارد و اتحادها و اولویت‌های منطقه‌ای آن نقش عمده‌ای در تصمیم‌گیری‌هایش دارند.

وزارت امور خارجه چین در پاسخ به پرسشی درباره مذاکرات با ایران درباره حملات در دریای سرخ، گفت: «چین دوست صمیمی کشورهای خاورمیانه است و متعهد به ارتقای امنیت و ثبات منطقه و به‌دنبال توسعه و شکوفایی مشترک است.»

این وزارتخانه به رویترز گفت: «ما قویاً از کشورهای خاورمیانه در تقویت استقلال استراتژیک خود و اتحاد و همکاری برای حل مسائل امنیتی منطقه حمایت می‌کنیم.»

وزارت امور خارجه ایران در این‌باره اظهارنظری نکرد.

«محور مقاومت»

حملات نظامی نیروهای آمریکایی و بریتانیایی در ماه جاری به اهداف متعلق به حوثی‌ها در یمن نتوانسته است حملات این گروه به کشتی‌ها را متوقف کند.

حوثی‌ها که برای اولین بار در دهه ۱۹۸۰ به‌عنوان یک گروه مسلح در مخالفت با نفوذ مذهبی سنی عربستان سعودی در یمن ظهور کردند، توسط ایران مسلح و حمایت مالی می‌شوند و آموزش می‌بینند. آن‌ها بخشی از «محور مقاومت» ضدغرب و ضداسرائیل به‌شمار می‌روند.

یک مقام بلندپایه آمریکایی گفت واشنگتن از چین خواسته است تا از اهرم فشار خود برای متقاعد کردن ایران در مهار حوثی‌ها استفاده کند. این درخواست از جمله در گفت‌وگوهایی که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه و جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا این ماه با لیو جیان‌چائو، وزیر بین‌الملل کمیته مرکزی حزب کمونیست چین داشتند، مطرح شد.

یک مقام ارشد ایرانی گفت در حالی که مقامات چینی در دیدارهایشان نگرانی‌های خود را به‌طور کامل مورد بحث قرار دادند اما هرگز به درخواست واشنگتن اشاره‌ای نکردند.

وانگ یی، وزیر امور خارجه چین ۲۴ دی / ۱۴ ژانویه، بدون نام بردن از حوثی‌ها و ایران خواستار توقف حملات به کشتی‌های غیرنظامی در دریای سرخ و حفظ زنجیره تأمین و نظم تجارت بین‌المللی شد.

ویکتور گائو، استاد کرسی دانشگاه سوچو چین گفت این کشور به‌عنوان بزرگترین کشور تجاری جهان، بسیار تحت تأثیر اختلالات کشتی‌رانی قرار گرفته است و بازگرداندن ثبات در دریای سرخ در اولویت آن قرار دارد.

گائو، دیپلمات پیشین چین و مشاور شرکت نفتی آرامکو عربستان سعودی در همین حال گفت پکن رفتار اسرائیل با فلسطینی‌ها را عامل اصلی بحران دریای سرخ می‌داند و نمی‌خواهد علناً حوثی‌ها را سرزنش کند.

سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به پرسشی درباره گفت‌وگوهای دوجانبه ایران و چین در مورد این موضوع از اظهارنظر خودداری کرد.

یک دیپلمات آشنا به این موضوع گفت چین در این‌باره با ایران صحبت کرده است اما مشخص نیست تهران تا چه اندازه توصیه پکن را جدی می‌گیرد.

دو مقام دولت رسمی یمن (دشمن حوثی‌ها) گفتند که می‌دانند چندین کشور از جمله چین به‌دنبال فشار بر ایران برای مهار حوثی‌ها بوده‌اند.

«تأثیر ایران مطلق نیست»

محمد عبدالسلام، سخنگوی حوثی‌ها، پنج‌شنبه ۵ بهمن / ۲۵ ژانویه گفت ایران تا کنون هیچ پیامی از چین در مورد کاهش حملات نداده است. او گفت:

آن‌ها (ایرانی‌ها) ما را از چنین درخواست‌هایی مطلع نخواهند کرد، به‌ویژه این‌که موضع اعلام‌شده ایران پشتیبانی از یمن است، حملات آمریکا و بریتانیا به یمن را محکوم می‌کند و موضع یمن را محترمانه و مسئولانه می‌داند.

چهار منبع ایرانی گفتند روشن نیست که تهران در پی مذاکرات با پکن اقدامی در این‌باره انجام خواهد داد یا خیر.

خطرات در این زمینه برای ایران بسیار است زیرا چین یکی از معدود قدرت‌هایی است که می‌تواند میلیاردها دلار سرمایه‌گذاری مورد نیاز تهران برای حفظ ظرفیت بخش نفت و اقتصادش را تأمین کند.

نفوذ چین در سال ۲۰۲۳، زمانی که در دستیابی به توافق ایران و عربستان سعودی میانجی‌گری کرد، برجسته شد.

یکی از آگاهان ایرانی گفت، در حالی که روابط اقتصادی چین و ایران قوی است اما تأثیر پکن بر تصمیم‌های ژئوپلیتیکی تهران مطلق نبوده است.

برخی از درون حاکمیت ایران ارزش شراکت با پکن را زیر سئوال برده‌اند و به حجم نسبتاً پایین تجارت غیرنفتی و سرمایه‌گذاری‌ها از زمان امضای توافق‌نامه همکاری ۲۵ ساله چین و ایران در سال ۲۰۲۱ اشاره می‌کنند.

رسانه‌های دولتی ایران می‌گویند که شرکت‌های چینی از آن زمان تاکنون تنها ۱۸۵ میلیون دلار سرمایه‌گذاری کرده‌اند. آن‌ها همچنین می‌گویند سال گذشته صادرات غیرنفتی ایران به چین در پنج ماهه نخست سال گذشته میلادی ۶۸ درصد کاهش داشته در حالی که واردات ایران از چین ۴۰ درصد افزایش یافته است.

در مقابل، شرکت‌های چینی سال گذشته متعهد شدند که میلیاردها دلار در عربستان سعودی سرمایه‌گذاری کنند، زیرا دو کشور در دسامبر ۲۰۲۲ توافق‌نامه استراتژیک جامعی امضا کردند.

دو نفر از مقامات ایرانی گفتند، در حالی که نمی‌توان چین را نادیده گرفت اما تهران اولویت‌های دیگری نیز دارد و تصمیم‌های ایران تحت تأثیر متقابل عوامل پیچیده‌ای است. یکی از این افراد گفت:

ائتلاف‌ها و اولویت‌های منطقه‌ای و همچنین ملاحظات ایدئولوژیک سهم قابل توجهی در تصمیم‌گیری‌های تهران دارند.

نفر دوم گفت رهبران ایران باید استراتژی دقیق و ظریفی را در مورد جنگ غزه و حملات حوثی‌ها اتخاذ کرده و اطمینان دهند که متحدان خود را رها نمی‌کنند.

منابع ایرانی می‌گویند نقش ایران به‌عنوان رهبر «محور مقاومت» که شامل حوثی‌های یمن، حزب‌الله لبنان، حماس و شبه‌نظامیان در عراق و سوریه می‌شود، باید برای جلوگیری از گسترش جنگ غزه در منطقه متعادل شود.

روزنامه فایننشال تایمز دو روز پیش به نقل از مقامات آمریکایی نوشت آمریکا از چین خواسته است که با اعمال فشار بر تهران، جلوی حملات شورشیان حوثی به کشتی‌های تجاری در دریای سرخ را بگیرد. مقامات آمریکایی به این روزنامه گفتند که پکن هنوز چندان اشتیاقی برای اقدام در جهت این درخواست آمریکا نشان نداده است.

فایننشال تایمز افزود آمریکا در سه ماه اخیر چند بار به چین مراجعه کرده است تا به ایران نسبت به پیامدهای دامن زدن به تنش‌ها بعد از حمله ۷ اکتبر حماس هشدار دهد.