داوود فتحعلی‌بیگی: باید برای حفظ میراث ناملموس فرهنگی، اقدام عاجل کنیم

داوود فتحعلی‌بیگی در گفت‌وگو با خبرگزاری میزان درباره اجرای نمایش «شب‌نشینی با مولیر» در چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بیان کرد: نمایشنامه «شب‌نشینی با مولیر» را سال‌‎ها پیش به رشته تحریر درآوردم، اما از آن سال تاکنون متاسفانه هر بار به دلایلی امکان اجرای این نمایش میسر نشد.

وی افزود: حتی یک بار در جشنواره تئاتر عروسکی این نمایش ساخته و پرداخته شد، اما باز هم امکان اجرا نیافت.

فتحعلی‌بیگی در توضیح اینکه این نمایش از چه سخن می‌گوید، بیان کرد: اين نمايش درد دل ميان من و مولير است. 20 سال پيش برای اجرای نمايش «تخت و خنجر» دچار مشکلاتي شدم که بي‌شباهت به مشکلاتي نبود که مولير براي اجراي نمايش «تارتوف» داشت. به همين دليل، در نمايش «شب‌نشيني با مولير» دو پرده از «تارتوف» و دو پرده از «تخت و خنجر» اجرا مي‌شود.

وی اظهار کرد: بیش از یک دهه است که در پی کارگردانی این نمایش هستم. وسوسه نگارش این نمایشنامه بیشتر به دلیل مسائل و مشکلاتی است که برای من در روند اجرای یکی از نمایش‌هایم پیش آمده است. اهمیت اجرای این اثر به این جهت که در تاريخ تئاتر ايران ثبت شود و آيندگان بدانند عده‌اي براي چند صباح مديريت چه کارهايي مي‌کنند، امروز کسی نیست که از آنها که مانع کار مولير شدند، يادي کند، اما مولير همچنان ماندگار است چون حرفش حق است.

این هنرمند پیشکسوت تئاتر درباره عوام‌ فريبي مي‌گويد که يکي از موضوعات هميشگي تاريخ است که در تمام جوامع هم وجود داشته. به همين دليل گرچه مولير مورد عتاب قرار گرفته، همچنان به نيکي از او ياد مي‌شود. 

این نویسنده، کارگردان و بازیگر پیشکسوت تئاتر در توضیح اینکه از دهه شصت تاکنون، چرا هر بار این نمایش به اجرا نرسیده است، اظهار کرد: این نمایش تاکنون روی صحنه و مقابل دیدگان تماشاگران تئاتر اجرا نشده است. من یک بار آن را در سال ۱۳۹۳ برای جشنواره عروسکی تنظیم کردم که منتفی شد. یکی از عروسک‌های این نمایش، نیز عروسکِ مرحوم سعدی افشار، هنرمند باسابقه سیاه‌باز بود. البته نمایشی که امسال اجرا می‌کنم هم مولیر و هم سعدی افشار هر دو زنده کنار من به ایفای نقش می‌پردازند.

وی در پاسخ به این پرسش که چهل‌ودومین جشنواره بین‌المللی تئاترفجر را چگونه ارزیابی می‌کند، گفت: جشنواره را رها کنید، اکنون مسئله اولیه و مهم‌تری مطرح است و کسی نیست که به آن رسیدگی کند. متاسفانه خیلی از دوستان که در دوره‌ای پست‌های مدیریتی را عهده‌دار بودند، هر یک آمدند و بخشی از میراث گذشتگان و بزرگان تئاتر کشور را به باد نابودی سپردند. این خطر تا نابودی کامل امکانات اداره کل هنرهای نمایشی پیش رفته است.

فتحعلی‌بیگی تاکید کرد: چطور ممکن است آن دوست عزیز و شریف، آن به اصطلاح استاد دانشگاه در زمانی که پست مدیریتی دارد، گنجینه عظیم کارگاه لباس را بر باد دهد؟ چگونه می‌شود کارگاه دکور به ورطه نابودی کشیده شود؟ ای کاش کسی بود و پاسخ می‌داد که با آن کارگاه لباس و آن گنجینه عظیم چه کرده‌اند؟ به واقع این آقایان تصور می‌کردند که تا قیامت قرار است مدیر باقی بمانند؟

این پیشکسوت تئاتر در عرصه نمایش‌های آئینی و سنتی با ابراز تاسف از این بی‌توجهی، اظهار کرد: کارگاه دکور و تجهیزات آن کجاست؟ اگر به محلی که زمانی بزرگ‌ترین آرشیو لباس‌های تئاتر بود، مراجعه کنید، می‌‎بینید که تبدیل شده به محل نگهداری کتب غیرضروری. سالن حافظ فعلی که آقایان درصدد تخریب آن هستند، زمانی کارگاه ساخت دکور بود و آنجا با اقل هزینه و لوازم و تجهیزاتی که بود، برای آثار و تولیدات تازه نمایشی می‌شد دکور و اکسسوار تدارک دید.

نویسنده و کارگردان نمایش «شب‌نشینی با مولیر» اضافه کرد: اکنون یک گروه مستقل تئاتری برای یک لباس که حالا اگر کمی هم روایت قصه به تاریخ و گذشته ارجاع داده باشد، برای هر لباس لااقل باید 2-3 میلیون هزینه کند. از شما اهالی رسانه می‌خواهم این مسئله را تا نتیجه نهایی پیگیری کنید. این  مطالبه جدی هنرمندان است.

این مدرس تئاتر افزود: به شخصه این مورد را به مدیرکل هنرهای نمایشی اطلاع دادم. به اعتقاد من هر سالن نمایشی باید آرشیو لباس و دکور مستقل و مجزا داشته باشد و این موضوع هم در کیفیت و هم در کمیت اثرگذار است. کافی است به نمایش‌های فعلی بدنه تئاتر نگاه کنید. علت اینکه امروز تئاتر ما از هنر طراحی صحنه و لباس به شدت رنج می‌برد، همین موضوع است.

مدیرسابق اداره تئاتر در ادامه انتقادات خود به سیاست‌های مدیریتی تئاتر کشور درباره سطح کیفی نمایش‌های جشنواره تئاتر فجر به ویژه در دو دوره گذشته پرداخت و گفت: هم سال گذشته و هم امسال، چند نمایش از آثار جشنواره تئاتر فجر را دیدم، از این میان تنها یک نمایش در جشنواره امسال از شهر اراک کمی نظرم را به خود جلب کرد و ایده‌های قابل ارائه‌ای داشت.

این پیشکسوت تئاتر با انتقاد از هیئت انتخاب آثار جشنواره تئاتر فجر گفت: نمایش دیگری که تم دفاع‌مقدس داشت به شدت مرا ناراحت کرد. سوال من از هیئت انتخاب آثار جشنواره تئاتر فجر این است که چه ضرورتی دارد که حتما فلان تعداد نمایش در جشنواره شاهد باشیم؟ آیا همین که رگ و ریشه دفاع‌مقدس در نمایشی وجود داشت، به این معناست که هر قدر ضعیف باشد باید امکان حضور در جشنواره را کسب کند؟ عزیزانی که دفاع‌مقدس را خلق کردند، مردمان بزرگ و حماسه‌سازی بودند. نباید لااقل ابتداییات یک نمایش را در نظر گرفت تا شاهد نمایش‌هایی با این شرایط و کیفیت در جشنواره نباشیم؟

بازیگر فیلم «سگ‌کشی» گفت: سوال اصلی من از هیئت انتخاب آثار این دوره از جشنواره این است که چه ضرورتی دارد تا به چنین آثاری که کیفیت مناسبی ندارند، از سوی هیئت داوران و هیئت انتخاب با دیده‌ اغماض نگاه می‌شود؟

فتحعلی‌بیگی با طرح پرسشی مبنی بر اینکه چه ضرورتی دارد در جدول جشنواره ده‌ها نمایش باشد، در حالی که چنین ظرفیتی در بدنه فعلی تئاتر کشور نیست، تاکید کرد: باید هرچه سریع‌تراقدام عاجلی کنیم تا نمایش‌های سنتی و آئینی کشور از میان نرفته‌اند. پرده‌خوانی، نقالی، تعزیه، شبیه‌خوانی و... میراث ناملموس فرهنگی ما هستند.

وی در خاتمه اظهاراتش تاکید کرد: عده‌ای از بزرگان و مفاخر فرهنگ و هنر ایران، میراث ناملموسی برایمان به یادگار گذاشته‌اند و این امانتی است که ما نیز در حفظ و نگهداری آن باید سخت کوشا باشیم و سپس به بازماندگان خود منتقل کنیم. در پایان از همه مدیران دلسوز فرهنگ و هنر کشور می‌خواهم تا در حفظ راه و رسم بزرگان و پیشینیان تئاتر کوشا باشند.

انتهای پیام/