نگاهی به زندگی و کارنامه احمد سمیعی گیلانی

به گزارش خبرگزاری مهر، احمد سمیعی (گیلانی) بهمن‌ ۱۲۹۹ در محله قدیمی سنگلج (کوچه افشارها) تهران متولد شد. تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در رشت گذراند. سپس در امتحان ورودی سال ۱۳۱۸ دانشکده فنی شرکت کرد و با احراز رتبه اول پذیرفته شد، لیکن به فاصله حدود یک ماه از تحصیل در آن دانشکده منصرف شد و، با گذراندن امتحان ورودی، تحصیلات عالیه خود را در رشته زبان و ادبیات فارسی دانشکده ادبیات دانشگاه تهران آغاز کرد.

در همین زمان، در انستیتوی روزنامه‌نگاری، که جنب دانشکده حقوق تأسیس شده بود، شرکت کرد. خرداد ۱۳۲۱، دروه کارشناسی را با اخد مدال درجه یک علمی به پایان برد و، به انتخاب و تشویق استاد بدیع‌الزمان فروزانفر، در مهرماه‌ همان سال وارد دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی شد، ولی به علت گرفتاری‌های معاشی و سیاسی نتوانست این دوره را با پی‌گیری طی کند و فقط ۸ شهادت‌نامه از ۱۰ شهادت‌نامه آن را به تفاریق گذراند.

سمیعی در سال ۱۳۲۱ به خدمت راه‌آهن دولتی ایران درآمد. اشتغال او در راه‌آهن دولتی ایران، براثر گرفتاری‌های متناوب سیاسی و حدود پنج سال زندگی در حال تواری و بیش از سه سال حبس، با وقفه‌ها و فترت‌های چندماهه تا چندساله قرین بود. سرانجام ساواک طی نامه محرمانه‌ای اعلام کرد که «ادامه خدمت» او «در راه‌آهن به مصلحت نیست» که، بر اثر آن، حکم آماده به خدمت وی در مهر ۱۳۴۶ صادر شد. او پس از ده سال، در مهر ۱۳۵۶، بازنشسته شد.

وی در سال‌های «آمادگی به خدمت»، به شغل ویراستاری در مؤسسه انتشارات فرانکلین و سازمان ویرایش و تولید دانشگاه آزاد ایران اشتغال داشت. در فرانکلین، دبیری «مجموعه سخن پارسی» را ضمن خدمات دیگر بر عهده گرفت. از این مجموعه ۱۱ عنوان انتشار یافت که عموماً به صورت کتاب درسی دانشگاهی درآمد. در همین دوران، به دعوت استاد زرین‌کوب، در دانشگاه تهران (دانشکده ادبیات و علوم انسانی)، چند صباحی، به تدریس دروس ادبی پرداخت. وی در دوره‌های کوتاه‌مدت و میان‌مدت آموزش ویراستاری نیز درس ویرایش زبانی و آیین نگارش را برعهده گرفت و از این راه در تربیت نسلی از ویراستاران جوان سهیم شد.

در سال‌های پس از انقلاب اسلامی نیز، سمیعی در بنگاه ترجمه و نشر کتاب، مرکز انتشارات علمی و فرهنگی، مرکز نشر دانشگاهی، بنیاد دایره‌المعارف اسلامی و انتشارات سروش به خدمات ویراستاری مشغول بود و در دانشگاه گیلان، دانشگاه آزاد اسلامی (واحد گیلان)، آیین نگارش و ادبیات تدریس کرد.

از ترجمه‌های او دلدار و دلباخته: ژرژساند، خیالپروری‌ها: ژان ژاک روسو، سالامبو: گوستاو فلوبر – که در ایام محبس ترجمه شدند – و برادرزاده رامو و نظر خلاف عرف درباره هنرپیشگان: دیدرو، چیزها: ژرژ پرک، چومسکی: جان لاینز، ساخت‌های نحوی: چومسکی، کنفوسیوس: کارل یاسپرس، مسیح: کارل یاسپرس، داتا گنج‌بخش: شیخ عبدالرشید، هزیمت: ویلیام لوئیس و مایکل له‌دین را باید نام برد. از آثار تألیفی او نیز ادبیات ساسانی، آیین نگارش، شیوه‌نامۀ دانشنامه جهان اسلام، نگارش و ویرایش و مقاله‌هایی عمدتاً در زمینه نقد و تحقیق ادبی و آداب و فنون ویراستاری قابل ذکر هستند.

وی در تاریخ ۱۳۷۰/۴/۲۵ به عضویت پیوسته فرهنگستان زبان و ادب پارسی انتخاب شد و مسوولیت سردبیری نامه فرهنگستان، مدیریت گروه نشر آثار و گروه ادبیات معاصر به او محول شد.

مراسم نکوداشت این استاد ادبیات و زبان فارسی امروز چهارشنبه یازدهم بهمن‌ در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار می‌شود.