«دروغ‌های زیبا» پارتیزانی ساخته شد/ مبارزه زیرپوستی با استعمار

خبرگزاری مهر -گروه هنر-آزاده فضلی؛ فیلم سینمایی «دروغ های زیبا» به کارگردانی مرتضی آتش زمزم اولین فیلمی است که امروز ۱۲ بهمن ماه در خانه جشنواره به نمایش گذاشته می‌شود. این فیلم محصول مشترک ایران و بنگلادش است که در بخش سودای سیمرغ حضور دارد و از بازیگران شناخته شده بنگلادشی در آن دعوت به همکاری شده است.

بازیگران فیلم «دروغ‌های زیبا» که در بنگلادش با عنوان «فرشته» شناخته می‌شود جاوا احسن، سومان ریکیتا، سالم شاهد، ریکیتا ناندینی، شهیدالزمان سلیم، شاهد علی، شاهین میردها و جان پل سرمادیراس هستند.

مرتضی آتش زمزم درباره این فیلم و ایده اصلی آن به خبرنگار مهر گفت: من به واسطه مستندسازی سفرهای زیادی به کشورهای مختلف داشته‌ام، سفرم به بنگلادش نیز اولین بار برای ساخت یک فیلم مستند درباره مسلمانان روهینگا بود که در جشنواره جهانی فیلم فجر نیز دیده شد. در کل فضای بنگلادش بسیار جذبم کرد چون کشوری خاص است و ویژگی‌هایی برای ساخت فیلم دارد؛ کشوری پر جنب و جوش و پر از رنگ است و جذابیت‌هایی تصویری و بصری دارد. طبقات مختلف از غنی تا فقیر در این کشور زندگی می‌کنند. بعد از ۲ سفر به بنگلادش داستانک‌ها در ذهنم شکل گرفت، همچنین یک فیلم اکشن نیز برای بنگلادشی‌ها ساختم اما دوست داشتم کاری درام در فضایی دلنشین بسازم.

وی افزود: قصه‌ای داشتم که با کمک یکی از دوستانم آقای امامی که دکترای ادبیات فارسی دارد و با سینما نیز آشنا است، به تدریج پرورش پیدا کرد و قدم به قدم کار را جلو بردیم.

مبارزه زیرپوستی با استعمار با بهره از «ریکشا»

آتش زمزم در مورد سوژه و قصه فیلم توضیح داد: سیستم حمل و نقل شهری در بنگلادش خودروهای سه چرخ «ریکشا» است که یک نفر پا می‌زند و مسافران را جابه‌جا می‌کند. قصه فیلم درباره یک خانواده «ریکشامن» است که طبقه‌ای فقیر اما سختکوش هستند. اگر این سه‌چرخه‌ها در شهر نباشند، همه چیز قفل می‌شود و بسیار در سیستم حمل و نقل تاثیرگذار است و فرهنگی را نیز به وجود آورده است. من خودم سوار نمی‌شدم چون حس و حال استعمار یک شخص را به من می‌داد اما زمانی مجبور به استفاده شدم و به همین دلیل دوست داشتم به خانواده‌ای که شغل‌شان «ریکشامنی» است بپردازم. مرد خانواده ریکشامن است و زن خانواده کارگر یک کارخانه پوشاک است.

وی با اشاره به موارد استعمار در بنگلادش از طریق کارخانه‌های سیاه که فقر را در این کشور دامن می‌زند، بیان کرد: من سعی کردم در فیلم «دروغ‌های زیبا» به صورتی غیرمستقیم و غیرشعاری به این موضوع هم اشاره کنم که به نوعی حمایت از طبقه کارگر هم به حساب می‌آید. این اشاره به استعمار را در فیلم نمایش دادم تا به نوعی برای دیگر کشورها هم مصداق داشته باشد.

مخاطب جهانی هم «دروغ‌های زیبا» را درک می‌کند

این کارگردان در پاسخ به این‌که با توجه به موضوع مذکور به نظر می‌رسد نگاه جهانی برای فیلم در نظر گرفته شده است، گفت: بله همین طور است؛ تصویر، فضا و رنگ از بنگلادش برای مخاطب خارج از این کشور جذابیت دارد و کمتر دیده شده است. در «دروغ‌های زیبا» سعی کردم جدا از نمایش برخی کاستی‌های مادی، فضای انسانی و اخلاق و محبت بیشتر به چشم بیاید که مخاطب جهانی هم با آن هم ذات پنداری داشته باشد؛ شاید یک فضای فقیرانه باشد اما چیزی که دیده می‌شود انسانیت و معرفی یک نوع فرهنگ است. رابطه فرهنگی ما با شبه قاره هند به سال‌های گذشته برمی‌گردد و من نیز با وجود این‌که سفر زیاد می‌روم اما به بنگلادش ۹ بار سفر کرده‌ام، چون جذبم کرد.

فیلمی که پارتیزانی در بنگلادش ساخته شد

وی درباره سختی‌های ساخت این فیلم در کشوری دیگر عنوان کرد: زندگی کردن در بنگلادش که سخت است به کنار، این‌که بخواهید در خیابان‌های این کشور فیلمبرداری کنید، مشکلی بزرگ‌تر است! تا دوربین جلوی چشمان مردم قرار بگیرد، هزاران نفر به تماشا می‌ایستند که به دلیل علاقه‌شان به سینماست و اگر کارگردان خارجی باشد که این رقم بازدیدکنندگان اضافه هم می‌شود. یعنی ما واقعاً در حالت پارتیزانی فیلمبرداری را انجام دادیم و فیلم را ساختیم. چون در بنگلادش صدای سر صحنه نمی‌گیرند، وقتی مردم با بوم‌من‌ها مواجه می‌شدند بیشتر تعجب می‌کردند. با وجود آمبیانس بالا، صدای بوق ماشین‌ها و همهمه مردم، اینکه توانستیم صدا را سر صحنه ضبط کنیم به نظر من شاهکار کردیم.

آتش زمزم اضافه کرد: کار با بازیگران و نابازیگران خارجی از دیگر سختی‌ها فیلمسازی خارج ایران است؛ این شانس را داشتم که از بازیگر فوق ستاره بنگلادشی در کار استفاده کنم، همچنین از نابازیگران و یک کودک ناشنوای بسیار فقیر و آموزش ندیده استفاده کردم که بسیار مراحل سختی را گذراندیم.

«دروغ‌های زیبا» با بودجه‌ای مستقل ساخته شد

وی درباره بودجه فیلم و اینکه آیا در ساخت فیلم با نهادی از بنگلادش مشارکت داشته است، توضیح داد: «دروغ‌های زیبا» با بودجه‌ای مستقل ساخته شد و به همین دلیل محدودیت زمانی برای ساخت داشتم و زمان‌بندی فیلمبرداری ۲۰ روزه بسته شده بود اما ما طی ۲۱ روز فیلمبرداری را به پایان رساندیم، البته مشارکتی از سوی بنگلادش هم صورت گرفت.

معنی «تولید مشترک» در ایران اشتباه جا افتاده است

در ایران روی برخی آثار، لقب «تولید مشترک» می‌گذارند اما این‌گونه است که فیلمساز دلارهایش را به کشوری دیگر می‌برد و فیلمش را می‌سازد و گاهی نابازیگر و سیاهی لشگر هم در فیلم استفاده می‌کنند که این عنوان را به فیلم می‌دهند و این در حالی است که هیچ آورده‌ای برای ما ندارد و فیلم هم هیچ اکرانی در کشور مذکور ندارد! یعنی فیلم با پول ایران ساخته شده و تنها لوکیشن خارج از کشور بوده است. «تولید مشترک» به این معناست که کشور دوم درگیر کار و ساخت اثر بشود و بعد هم امکان نمایش و درآمدزایی داشته باشد. ما در «دروغ‌های زیبا» این کار را انجام دادیم؛ قرار شد هزینه پیش تولید و تولید فیلم در بنگلادش با آن‌ها باشد و عوامل پشت دوربین و هزینه پس تولید با ما باشد و در واقع هزینه‌ها را نصف نصف تقسیم کردیم و همچنین قرار بود بازیگران مشهور در کار استفاده نکنیم.

آتش زمزم در ادامه بیان کرد: از طرفی در زمان پیش تولید، من با یک بازیگر سوپراستار بنگلادشی آشنا شدم که بیشتر در سینمای هند و تالیوود کار می‌کند. کمی با هم مراوده کردیم و چون سینمای ایران را دوست داشت، فیلم قبلی‌ام را دید و فیلمنامه را فرستادم و خواند و قرار گذاشتیم که همکاری داشته باشیم.

اعطای بودجه کلان به فیلمسازان جوان، ظلم به آن‌هاست

وی از برخی رفتارهای فیلمسازان داخلی انتقاد کرد و گفت: من مشکلی با بودجه گرفتن از نهادها یا سازمان‌ها ندارم اما به اعتقاد من، دوستانی که یک بار بودجه دولتی برای ساخت فیلم‌شان دریافت می‌کنند، برای پروژه بعدی‌شان نباید به سراغ بودجه دولتی بروند و اجازه بدهند دیگرانی که می‌خواهند فیلم بسازند نیز به سراغ این بودجه‌ها بروند تا حمایت‌ها برای همه باشد نه برای عده‌ای خاص! به نظر من این دوستان سینما را هم گران می‌کنند. در بنگلادش که صنعت فعال سینمایی ندارد، سالی ۱۰ فیلم ساخته می‌شود؛ صنفی مثل خانه سینما دارند که هر سال همه عواملی که در سینما فعال هستند، پای کار می‌آیند تا این فیلم‌ها ساخته شوند و وقتی برخی حمایت می‌شوند، برای نوبت بعدی حمایت، به آخر صف می‌روند تا بقیه هم فیلم‌شان را بسازند.

آتش زمزم تصریح کرد: به نظر من باید بودجه‌ها و امکانات به صورتی عادلانه بین فیلمسازان تقسیم شود و نکته مهم‌تر این است که بودجه‌های کلان به فیلمسازان جوان تعلق نگیرد، چراکه این موضوع، ظلم به فیلمساز جوان است چون دیگر نمی‌تواند فیلم مستقل بسازد.

احتمال معرفی «دروغ‌های زیبا» به اسکار از طرف بنگلادش

وی درباره حضور در جشنواره فیلم فجر بیان کرد: من حضور در جشنواره فیلم فجر را به دلیل همکاران بنگلادشی‌ام دوست دارم چراکه ایران را خیلی دوست دارند و برای سینمای ایران احترام قایل هستند و من بیشتر برای آن‌ها خوشحالم که به جشنواره بیایند و با فضای سینمای ایران آشنا شوند.

کارگردان «دروغ‌های زیبا» در پایان گفت: فیلم سینمایی «دروغ‌های زیبا» این شانس را دارد که سال آینده به عنوان نماینده سینمای بنگلادش در آکادمی اسکار معرفی شود.