سه پرسش درباره جنگ سایه آمریکا با ایران

به گزارش تابناک به نقل از اکونومیست، - هر شب پس از شب دیگر برای تقریبا بازه زمانی یک هفته‌ای منابع آگاه در سراسر خاورمیانه گفتند که حملات قریب الوقوع است. در حدود نیمه شب سوم فوریه سرانجام حمله رخ داد. بمب افکن‌های بی – ۱  از آمریکا پرواز کردند و بیش از ۸۵ هدف را در هفت نقطه در غرب عراق و شرق سوریه مورد حمله قرار دادند. از زمان حمله پهپاد‌ها در تاریخ ۲۸ ژانویه در عراق، سه سرباز آمریکایی کشته و ده‌ها نفر دیگر در یک پایگاه دورافتاده در شمال شرقی اردن نزدیک مرز با سوریه زخمی شدند. در نتیجه، انتظار می‌رفت که چنین پاسخی از سوی آمریکا داده شود.

پنتاگون (وزارت دفاع امریکا) ادعا کرده که هم مواضع  سپاه پاسداران ایران و هم مواضع شبه نظامیان مورد حمایت ایران را هدف حمله قرار داده است. ایران در طول دو دهه گذشته "محور مقاومت" را ایجاد کرده است شبکه‌ای متشکل از نیرو‌های مسلح و وابستگان آن کشور در سراسر منطقه که به تهدیدی بزرگ برای منافع امریکا تبدیل شده اند.

گزارش‌هایی مبنی بر تلفات بر اثر حملات اخیر امریکا وجود دارد اگرچه آمار مبهم باقی مانده است. از جمله مکان‌هایی که آمریکا بمباران کرد القائم یک شهر مرزی عراق بود که به ادعای مقام‌های امریکایی برای نقل و انتقال اسلحه مورد استفاده قرار می‌گیرد. نقطه دیگر هدف حمله قرار گرفته ابوکمال است شهری در سوریه که نیروهای مورد حمایت ایران در آنجا حضور زیادی داشته اند. هر دو نقطه هدف حملات پیشین امریکا نیز بوده اند. جو بایدن رئیس جمهور امریکا وعده داده که حملات بیش تری در راه خواهد بود. دولت بایدن همزمان درگیر دیپلماسی تشدید شده بر سر بحران در غزه است. انتظار می‌رود "آنتونی بلینکن" وزیر امور خارجه در روز‌های آینده از عربستان سعودی، مصر، قطر، اسرائیل و کرانه باختری رود اردن بازدید کند.

هدف از حملات اخیر نشان دادن عزم آمریکا بدون ایجاد جنگ مستقیم علیه ایران است. با این وجود، نگرانی زیادی در مورد تشدید احتمالی تنش وجود دارد. دولت عراق گلایه‌مند بوده که حملات امریکا علیه مواضع شبه نظامیان در خاک آن کشور نقض حاکمیت عراق بوده و هشدار داده که منطقه در لبه پرتگاه قرار گرفته است. "جوزپ بورل" مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا خاورمیانه را به "دیگ بخاری که می‌تواند منفجر شود" تشبیه کرده است.

حملات اخیر شاید بزرگ‌ترین حملاتی بودند که امریکا تاکنون در منطقه انجام داده است. حملاتی که هم از نظر تعداد بمب‌های پرتاب شده و هم از نظر تعداد مکان‌های هدف قرار گرفته قابل توجه بوده اند.

تاکنون آمریکا در پاسخ به بیش از ۱۶۰ حمله به نیرو‌های خود در سوریه و عراق از زمان شروع جنگ غزه در تاریخ ۷ اکتبر اقدامات بسیار اندکی را انجام داده بود با این وجود، امریکا این بار به دلیل کشته شدن سربازان اش مجبور به اقدام تلافی جویانه شد.

پیش از انجام حملات روزنامه "وال استریت ژورنال" گزارش داده بود که انتظار می‌رود هواپیما‌های اردنی نیز در آن حمله شرکت کنند. مقام‌های آمریکایی و اردنی از اظهار نظر در مورد این ادعا خودداری کردند.

مقام‌های امریکایی می‌گویند هنوز برای ارزیابی خسارات و تلفات ناشی از حملات اخیرشان قدری زود است. تقریبا از یک هفته پیش اقدام احتمالی تلافی جویانه امریکا اعلام شده بود و بعید به نظر می‌رسد که ایران هیچ یک از اعضای بلندپایه خود را در مکان‌هایی که هدف احتمالی بوده اند رها کرده باشد. 

مقام‌های امریکایی در یک نشست خبری با حضور خبرنگاران هیچ اشاره‌ای به تلاش برای بازدارندگی ایران نکردند: به نظر می‌رسد برای دستیابی به آن هدف زمان طلایی سپری شده و خیلی دیر است. یکی از ویدئو‌های منتشر شده در رسانه‌های اجتماعی از القائم مجموعه‌ای از انفجار‌های ثانویه را پس از حمله آمریکایی‌ها نشان می‌دهد که نشان می‌دهد هدف یک انبار مهمات مملو از مهمات بوده است. با این وجود، تردید وجود دارد که یک دور بمباران بتواند آسیب زیادی به قابلیت‌های نظامی مجموعه‌ای از شبه نظامیان مسلح وارد کند.

آمریکا در تلاش است تا همین کار را در یمن انجام دهد جایی که در تاریخ یکم فوریه دور دیگری از حملات هوایی را علیه انصارالله انجام داد. با این وجود، علیرغم  سه هفته حملات آمریکا و بریتانیا انصارالله کماکان پهپاد‌ها و موشک‌های بالستیک را به سمت کشتی‌ها در دریای سرخ پرتاب می‌کنند. تلاش برای متوقف کردن چنین گروه‌هایی از طریق حملات هوایی می‌تواند به یک بازی طولانی موش و چکش تبدیل شود.

در این میان سه پرسش مطرح می‌شود اولین پرسش ان است که آمریکا چه زمانی و چگونه حملات بعدی را انجام خواهد داد و ایران و متحدان اش چگونه پاسخ خواهند داد. ایران از مدت‌ها پیش امیدوار بود که نبرد با نیرو‌های آمریکایی در سوریه و عراق در نهایت باعث خروج نیرو‌های امریکایی از منطقه شود. با این وجود، اکنون شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند ایران با احتیاط عمل می‌کند و نمی‌خواهد شبه نظامیان مورد حمایت اش به درگیری مستقیم با امریکا کشانده شوند.

در تاریخ ۳۰ ژانویه کتائب حزب الله قوی‌ترین گروه مورد حمایت ایران در عراق اعلام کرد که حملات خود را علیه اهداف امریکایی متوقف خواهد کرد. با این وجود، گروه‌های دیگر وعده داده اند که به حملات خود ادامه دهند. شبه نظامیان در عراق بر سر قدرت و محبوبیت با یکدیگر رقابت می‌کنند. ایران بر آنان نفوذ دارد، اما نمی‌تواند هر ان چه می‌خواهد را به آنان دیکته کند.

پرسش دوم آن که ایا این حملات بر دیپلماسی جاری در مورد آتش بس و آزادی گروگان‌ها در غزه تاثیر می‌گذارد یا خیر. افراد خوش بین در دولت بایدن امیدوار هستند که بتوانند مسیری را برای یک معامله بزرگ جدید در خاورمیانه ایجاد کنند که شامل ایجاد کشور فلسطین، برسمیت شناختن اسرائیل از سوی عربستان سعودی و انعقاد یک معاهده دفاعی آمریکا برای عربستان سعودی می‌شود که می‌تواند به ایجاد یک ساختار امنیتی جدید در منطقه منجر شود. حملات اخیر نشان می‌دهد که آمریکا در برخی شرایط آماده استفاده از قوه قهریه و زور علیه ایران است. با این وجود، برای اسرائیل و بازیگران دیگری اقدامات اخیر امریکا از یک استراتژی بلند مدت منسجم برای مهار ایران در منطقه فاصله زیادی دارد و در کوتاه مدت هرگونه تشدید بیش‌تر تنش می‌تواند روند مذاکرات را پیچیده‌تر سازد.

سومین و نگران کننده‌ترین پرسش آن است که آیا هر یک از این حملات رفت و برگشتی پیامد‌های ناخواسته‌ای خواهد داشت یا خیر. پهپاد‌هایی که به پایگاه آمریکایی در اردن حمله کردند به احتمال زیاد به اشتباه از سوی امریکایی‌ها به عنوان پهپاد "دوست" قلمداد شده بودند و این به معنای عدم فعال شدن پدافند هوایی امریکا بود و در نتیجه سربازان امریکایی به پناهگاه‌ها انتقال نیافتند. این اشتباه امریکا و ایران را به یک قدم جلوتر به سوی درگیری مستقیم سوق داده است. ممکن است هیج یک از طرفین خواستار جنگ نباشند، اما جنگ پدیده کثیفی است و می‌تواند علیرغم محاسبات قبلی بازیگران رخ دهد.

فرارو