«مجنون» چگونه متولد شد/ تماشای فیلمی به کارگردانی مهدی زین‌الدین!

خبرگزاری مهر -گروه هنر-علیرضا سعیدی؛ یکی از مولفه‌های مهمی که در سینمای ایران به ویژه طی سال‌های اخیر به واسطه حضور مجموعه‌های فرهنگی هنری خارج از بدنه دولت از جمله حوزه هنری سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان هنری رسانه‌ای اوج در قالب موثر و با کیفیت تری پیش روی مخاطبان قرار گرفته، پرداخت دقیق‌تر و موشکافانه‌تر به شهدای دوران انقلاب و دفاع مقدس در عرصه‌های مختلف بوده است.

یک بازنمایی از چهره‌های شاخصی که روزی روزگاری برای دفاع از کیان و مرزهای اعتقادی و سیاسی کشورمان از جان خود در شجاعانه‌ترین شکل ممکن مایه گذاشتند. چهره‌هایی که نسل کودک و نوجوان ایران زمین از آنها فقط در قصه‌ها و روایت‌های مکتوب و تصویری مولفه‌هایی را فهمیده اند. آدم‌هایی که در سال‌های مربوط به دوران دفاع مقدس، اسطوره وار مقابل دشمن سرتاپا مسلحی قرار گرفتند که هرچه در توان داشتند برای نابودی ایران و ایرانی به کار گرفته بودند اما به واسطه همین اسطوره‌های فرازمینی که میانگین گروه سنی آنها در زمان شهادت از ۳۰ سال هم عبور نمی‌کرد، نتوانستند حتی یک وجب از خاک سرزمین مقدس ایران را از آن خود کنند. مردانی به شدت رویایی که شجاعت و بودنشان در هشت سال دفاع مقدس مایه فخر و افتخار سرزمین ایران شد که حتی یک لحظه هم از یاد و خاطره‌ها پاک نمی‌شوند؛ رزمندگانی که چه در قالب فرمانده و چه در قالب یک رزمنده، چه سپاهی و چه ارتشی در دوران پرفراز و نشیب دفاع مقدس آن چنان مردانه پای میهنشان ایستادند و جان خود را فدای ایران عزیز کردند که شاید من و ما هیچ گاه تصور هم نکنیم می‌توانیم لحظه‌ای در جای آنان قرار بگیریم.

نه اینها شعار نیست. اینها روایتی واقعی از مردمانی است که در دوران جنگ کاری کردند کارستان. این کارها هم آن قدر اهورایی و بزرگ بود که سال‌ها بعد به واسطه گذشت زمان بشوند سوژه‌ای برای اهالی فرهنگ و هنر که در قاب‌ها و قالب‌های مختلف به وجود و بزرگی شان بپردازند و روایت کنند آن چه را که آنها برای سرزمینشان خلق کردند. فرشتگانی که نامشان برکتی تمام نشدنی برای سرزمینی است که مردمانش از سیاسی و غیرسیاسی گرفته، به وجودشان احترام می‌گذراند و تا نامی از ایران عزیز در این تارک هستی وجود دارد، به احترامشان تمام قد می‌ایستند.

مردانی عزیز که طی سال‌های اخیر در قاب سینما رخ نمایی بیشتری دارند، بزرگمردانی که به واسطه قاب‌های مختلف هنری، به ویژه قاب رسانه موثری چون سینما، می‌توان در قالب بهتر و مفیدتری به ابعاد وجودی شان پرداخت و نشان داد که چطور چنین انسان‌هایی که مثل ما در بطن کوچه و خیابان‌ها زیستند، تبدیل به یک چهره تمام نشدنی و اسطوره‌ای می‌شوند. آدم‌هایی که به درجه رفیع شهادت رسیدند، آدم‌هایی که در قالب جانباز و ایثارگر هنوز یادگاری‌های آن دوران را به دوش می‌کشیدند و آدم‌هایی که هنوز زنده اند و می‌توانند روایت گر قصه‌های بی انتهایی از دورانی شوند که خاطراتش کهنه سواری روی ذهن و قلب ماست.

یکی از همین قاب‌هایی که حضورش در چهل و دومین جشنواره بیم المللی فیلم فجر بهانه‌ای برای پرداخت جزیی تر و بیشتر شد، اثری به نام «مجنون» به کارگردانی مهدی شامحمدی و تهیه کنندگی عباس نادران محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که با روایتی متفاوت از زندگی شهید مهدی زین الدین فرمانده لشگر ۱۷ علی ابن ابیطالب در دوران دفاع مقدس پیش روی مخاطبان قرار گرفته است. پرتره‌ای متفاوت از شهیدی که در سن ۲۵ سالگی تبدیل به چهره‌ای شاخص در جنگ و ایران شد و به دلیل برخورداری از بینش عمیق سیاسی و استراتژیک، از خود شخصیتی معرفی کرد که بی تردید کنکاش در زندگی و فعالیت‌هایش می‌تواند سوژه بسیار جذابی برای یک کارگردان سینما باشد.

مسیری که در این سال‌ها به واسطه شناخت بیشتر و آگاهانه‌تری که در حوزه شناسایی فرماندهان و رزمندگان دوران دفاع مقدس به دست آمده، تبدیل به انتخابی پررنگ برای کارگردانان این عرصه در جهت ساخت فیلم سینمایی داستانی شده است.

براساس این گزارش پس از فیلم‌های «ایستاده در غبار» با روایتی از زندگی حاج احمد متوسلیان، «منصور» با روایتی از زندگی شهید منصور ستاری، «غریب» با روایتی از زندگی شهید محمد بروجردی، فیلم سینمایی «مجنون» تازه‌ترین محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج محسوب می‌شود که به یکی از شهدای شاخص انقلاب و دفاع مقدس می‌پردازد شرایطی که به نظر می‌آید در جشنواره فیلم فجر امسال این سینمای پرتره است که می‌خواهد تبدیل به برگ برنده جشنواره‌ای شود که در این حوزه آمده تا حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد.

فیلم سینمایی «مجنون» به تهیه‌کنندگی عباس نادران به روایت زندگی یکی از شهدای شاخص دوران دفاع مقدس می‌پردازد.کارگردانی این فیلم را هم مهدی شامحمدی برعهده دارد که از کارگردانان شناخته‌شده در سینمای مستند است و با این فیلم اولین کارگردانی فیلم بلند سینمایی را در کارنامه خود تجربه می‌کند. این در حالی است که عباس نادران که تهیه‌کنندگی «مجنون» را برعهده دارد هم در مقام تهیه‌کننده تا به امروز فیلم‌هایی همچون «شاه‌کش» و «شادروان» را به سرانجام رسانده است و این پروژه اولین همکاری او با سازمان اوج محسوب می‌شود.

این فیلم که برشی از حماسه آفرینی شهیدان مهدی و مجید زین‌الدین و رزم‌آوران لشگر ۱۷ علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) در جزیره مجنون و عملیات بزرگ خیبر را به تصویر می‌کشد، سجاد بابایی، حسام منظور، بهزاد خلج، شبنم قربانی بازیگران اصلی را تشکیل می‌دهند. این در حالی است که تدوین این اثر سینمایی نیز بر عهده حمید نجفی راد است و موسیقی فیلم را هم مجید انتظامی ساخته است. هنرمندی که از پس یک دهه دوری از سینما، با فیلم «مجنون» در جشنواره فیلم فجر حضور دارد. آهنگسازی که از رکوردداران کسب سیمرغ و دیپلم افتخار جشنواره فیلم فجر است و با حضورش بی تردید می‌تواند رقابت میان اهنگسازان فیلم‌های جشنواره را ۲ چندان کند.

مهدی شامحمدی کارگردان فیلم «مجنون» در گفت‌وگو با خبرنگار مهر پیرامون ویژگی‌های محتوایی این اثر سینمایی توضیح داد: نمی دانم با چه زبانی باید بگویم، فقط امیدوارم چنین رویکردی تحقق پیدا کند. من با تمام وجودم، تاکید می‌کنم با تمام وجودم تلاشم را انجام دادم، تا بتوانم به سهم خودم روایت گر درستی از زندگی شهید مهدی زین الدین در فیلم سینمایی «مجنون» باشم. من افتخار این را داشتم که حوزه مستند سازی را با حضور در هنرستان «روایت فتح» آغاز کنم. شرایطی که به شدت من را تحت تاثیر مکتب شهید مرتضی آوینی قرار داد و منجر به تولید مستندهایی شد که امیدوارم مورد پسند مخاطبان قرار گرفته باشد. اتفاقاً با این مهدی شامحمدی: وقتی سجاد بابایی برای نقش مهدی زین الدین انتخاب شد، چندان از این انتخاب مطمئن نبودم و تا پیش از آغاز فیلمبرداری همواره نگرانی داشتم که آیا نتیجه این انتخاب درست خواهد بود یا نه؟ اما سجاد به شکلی نقش را بازی کرد که نه تنها نگرانی‌ام برطرف شد بلکه چه اشتباهی می‌کردم اگر به سراغ بازیگر دیگری می‌رفتم مقدمه بود که تلاش کردم مخاطب بتواند این بار در یک فیلم سینمایی داستانی در نزدیک ترین حالت ممکن حس باورپذیری را داشته باشد. شرایطی که به اعتقاد من «کلید طلایی» فیلم محسوب می‌شود. فضایی که امیدوارم بتواند به مخاطبان امروزی سینمای ایران نشان دهد که مهدی زین الدین چه کسی بود؟

وی ادامه داد: یکی دیگر از ویژگی‌هایی که می‌توانم درباره فیلم سینمایی «مجنون» به آن اشاره‌ای داشته باشم، حضور استاد مجید انتظامی به عنوان آهنگساز اثر بود. شرایطی که به قدری من را هیجان زده کرد که دوست دارم در یک مصاحبه جداگانه درباره این همکاری حرف بزنم و بگویم برایم دربرگیرنده چه تجربه ارزشمندی بود و توانست یکی از بهترین و با کیفیت ترین تجربه‌های من در عرصه سینما را رقم بزند.

کارگردان فیلم سینمایی «مجنون» درباره نحوه انتخاب سجاد بابایی برای ایفای نقش شهید مهدی زین الدین گفت: راستش را بخواهید وقتی سجاد بابایی برای نقش مهدی زین الدین انتخاب شد، چندان از این انتخاب مطمئن نبودم و تا پیش آغاز فیلمبرداری همواره نگرانی داشتم که آیا نتیجه این انتخاب درست خواهد بود یا نه؟ توضیح اینکه ما برای انتخاب این نقش ابتدا به دنبال بازیگران گمنام می‌گشتیم، اما بعد از چند روز انتخاب قطعی ما سجاد بابایی شد. بازیگری که اگرچه سیمرغ هم گرفته بود اما من باز هم نگران بودم که انتخاب ما چه نتیجه خواهد داشت. تا اینکه فیلمبرداری شروع شد که در همین موقعیت ۲ اتفاق افتاد؛ اول اینکه سجاد به شکلی این نقش را بازی کرد که نه تنها نگرانی ام برطرف شد بلکه چه اشتباهی می‌کردم اگر به سراغ بازیگر دیگری می‌رفتم. دومین اتفاق هم به تلاش‌های عجیب و غریب او برای رسیدن به نقش مربوط می‌شود. شرایطی که باعث شد او در زمان بسیار کوتاهی وزن خود را کاهش دهد. تلاش‌هایی که واقعاً برایم حیرت انگیز بود و اصلاً نمی‌توانستم فکر کنم هنرمند دیگری جای او باشد.

شامحمدی در بخش دیگری از صحبت‌های خود تصریح کرد: شاید خیلی‌ها این حرف را قبول نداشته باشند، اما من مستندسازی هستم که تاکنون فیلم‌های متعددی را با محوریت جنگ و دوران دفاع مقدس ساخته و تجربه‌هایی را از سر گذارنده که می‌تواند برای ساخت و تولید یک فیلم سینمایی داستانی با موضوع شهید بزرگواری چون مهدی زین الدین مفید فایده باشد. اما خالصانه می گویم در طول روزهایی که مشغول فیلمبرداری بودیم با تمام وجود احساس کردم که این کار صاحب دارد و صاحب آن مهدی زین الدین بود. حتی من در مقاطعی از فیلم با تمام وجودم، می‌دیدم که این سجاد بابایی نیست که نقش مهدی زین الدین را بازی می‌کند. او از نظر من سجاد زین الدین شده بود که حضورش در این فیلم دیگر به انتخاب من نبود، بلکه انگار یکی دیگر و از جایی فراتر از آنچه تصورش را می‌کنیم وی را برای فیلم انتخاب کرده است. مهدی زین الدین در ساخت این فیلم به من ثابت کرد که حواسش به کار است و من را تنها نمی‌گذارد. فرآیندی که امیدوارم مخاطبان نیز آن را احساس کنند.

وی پیش از این هم در گفت‌وگویی پیرامون فیلم سینمایی «مجنون» توضیح داد: من تمام تلاشم را کردم که فیلم به فضای باورپذیر و مستند نزدیک شود. همچنین از هر چیزی که باعث شود در قهرمان‌سازی غلو شود، دوری کردیم. هدف ما این بود که شهید زین‌الدین، قهرمان ملموس و دوست‌داشتنی برای مخاطب باشد؛ در عین حال هم بزرگی خودش و کار موثری که انجام داده، حفظ شود.

این کارگردان اضافه کرد: در «مجنون» از نوع خاصی از دکوپاژ و فیلمبرداری استفاده کردیم که به فضای مستندگونه دهه شصت و اوایل دهه هفتاد نزدیک باشد و زمانی که مخاطب آن را تماشا می‌کند، برایش تداعی نوستالژی آثاری همچون «روایت فتح» به وجود بیاید. مطمئن باشید هر چقدر که سینمای مستند و فیلم کوتاه ما قوی باشد، ثمره‌اش را در سینمای بلند داستانی خواهیم دید و هر چقدر هم که به سینمای فیلم کوتاه و مستند بی‌توجهی شود، تاثیر منفی آن در سینمای خودمان دیده می‌شود. امیدوارم که فجرِ چهل و دوم، به این جایگاه توجه کرده باشد.