سنگینی سیمرغ بر گرده مجنون

جنوبی‌ها ضرب المثلی دارند که می‌گوید فلانی مجنون شد و سر به هور گذاشت. از اینجا می‌توان سختی و صعوبت هور برای مهدی زین الدین را درک کرد. آنجایی که مهدی زین الدین در دیالوگی می‌گوید: «من حاضرم همنیجا بمیرم ولی با جنازه م یک متر از جزیره رو از دست ندم».

«مجنون» به کارگردانی مهدی شاه محمدی و تهیه کنندگی عباس نادران به زندگی شهید مهدی زین الدین و به طور ویژه به عملیات خیبر در جزیره مجنون می‌پردازد. جزیره‌ای که در پی این عملیات و با شهادت فرماندهانی مانند ابراهیم همت و مهدی باکری و چهل روز مقاومت و با فرماندهی لشکر 17 علی ابن ابی طالب به دست نیروهای ایرانی افتاد و تا تیر 1367 پیش از عملیات توکلنا علی الله بعثی‌ها در تصرف ایران بود.

اگر تصمیم دارید فیلم خوب جنگی  ببینید مجنون گزینه مناسبی نیست. اگر تصمیم دارید فیلم پرتره از یک شهید ببینید مجنون گزینه خوبی نیست. اگر تصمیم دارید یک درام عاشقانه ببینید مجنون گزینه خوبی نیست و ... رویه منحصر بفرد مجنون در میان دیگر فیلم های حوزه دفاع مقدس، عدم روایت شهادت مهدی زین الدین است. در این فیلم اساسا به این بخش از زندگی زین الدین پرداخته نمی شود و تنها چند روز قبل از اول اسفند  (عملیات خیبر) تا سوم اسفند  1362 به تصویر کشیده می شود.

برخلاف اینکه روایت های زیادی از زبان مهدی زین الدین درباره عملیات خیبر وجود دارد ولی کارگردان از هرگونه تصویرپردازی ویژه پرهیز کرده و به بیان یک روایت فلت و بدون هرگونه داستان فرعی دست زده است.

بر اساس تاریخ شفاهی زین الدین درباره این عملیات می گوید: «در خیبر یک لحظه‌هایی داشتیم که دشمن توی جزیره آن قدر به ما فشار آورده بود که دیگر تصمیم داشت جزیره را آن روز از ما بگیرد و تا آن روز هم ما با نیروهایی که در جزیره داشتیم به‌شدت مقابله کردیم. وقتی بود که دیگر نه مهماتی بود و نه نیرویی و بعضی جاها هم نیروهای ما در محاصره دشمن قرار گرفته بودند و کلاً فقط یک‌خط در دست ما مانده بود.»

این شهید همچنین فضایی که از شرایط این جزیره در عملیات خیبر تصویر می کند حاکی از امدادهای غیبی برای حفظ جزیره مجنون است که باعث قوت قلب رزمندگان نیز شده است. به گفته زین الدین؛ «آن روز را تا شب به هر شکل ممکن مقاومت کردیم. از همان شب، دشمن دیگر جرأت حمله اساسی و تصرف جزیره را از دست داد.» اینها همه دست مایه هایی هستند که پرداختن به آنها می توانستند به جذابیت فیلم بیافزاید.

همچنین تا یک سوم پایانی فیلم نیز خبری از صحنه های جنگی نیست؛ به طوری که اگر لباس های رزمندگان و فضای بلم و درختهای نخل در صحنه نباشد، هیچ حسی از روایت جنگ در فیلم وجود ندارد و تنها درامی از زندگی یک فرمانده جنگ را می بینید.

از یک سوم پایانی (اسکله شهید باقری- دوم اسفند) به بعد است که صحنه های جنگ با موسیقی بسیار سنگین مجید انتظامی فضای فیلم را دگرگون می کند تا جایی که موسیقی بر سکانس ها سوار می شود. به عنوان مثال سکانس پریدن رزمندگان در آب (هور) روایت موسیقی بسیار فراتر از روایتی است که در حال رخ دادن است.

یکی از معدود خرده روایت هایی که کارگردان به آن پرداخته است حضور جوانانی از همه قشرها در جبهه است که البته روایت جدید نیست. محرمعلی بیک زاده جوان آذری رعنایی که سیگار می کشد و تیپیکال شخصیتی خاص خود را دارد تداعی کننده مجید سوزوکی اخراجی ها است که البته اصلا جذابیت و شخصیت پردازی مناسب او را ندارد.

کارگردان در مجنون سعی کرده است خوشرویی، رافت و مهربانی، سعه صدر و اخلاق خوش زین الدین را به تصویر بکشد؛ آنجا که دانش آموزان مدرسه بر اثر بمباران شهید شده اند و همسر زین الدین(شبنم باقری) با پرخاش و تندی فرمانده لشکر 17 علی ابن ابی طالب را مواخذه می کند و علت این اتفاقات را کم کاری او و دیگر همردیفانش می داند.

آنجا که زین الدین پیش از آغاز عملیات خیبر، همسر و دخترش لیلا را به قم بر میگرداند و دیالوگش با همسرش که از او می خواهد دعا کند که به آرزویش که همان شهادت است برسد از معدود صحنه هایی است که تا ساعاتی بعد از پایان نمایش به یاد می ماند.

یکی دیگر از سکانس های خوب فیلم که قابلیت ماندگاری را داشت نیز صحنه پریدن زین الدین و دیگر رزمندگان در کارون بود که نشان از میزان اطاعت پذیری رزمندگان از فرماندهانشان داشت.

لهجه قمی رزمندگان لشکر 17 علی ابن ابی طالب یکی از نکات ریزی است که به تمایز مجنون با دیگر فیلمهای ژانر دفاع مقدس کمک کرده است.

اما یکی از زیباترین سکانس های که می توانست به یکی از ماندگارترین های سینمای دفاع مقدس تبدیل شود انتقال پیکر مطهر رضا پور حسن (معاون زین الدین) با بازی بهزاد خلج به خارج از جزیره است. جایی که پیکر شهید را ترک موتور می نشانند و با پرچم ایران به تن مهدی زین الدین چفت می کنند، پاهای شهید به زمین می کشد و خون پاکش می چکد.