راه دشوار اتحادیه اروپا برای تبدیل شدن به زرادخانه اوکراین

از زمان ورود نخستین تانک‌های روسی به اوکراین در ۲۴ فوریه ۲۰۲۲، حدود ۴۴.۵ میلیارد دلار سلاح از آمریکا به کی‌یف سرازیر شده است.

اما عدم موافقت واشنگتن با اختصاص کمک‌های جدید و راه یابی مجدد دونالد ترامپ به کاخ سفید در ماه نوامبر می‌تواند وظیفه پر کردن خلأ بزرگ تسلیحاتی را به اروپا بسپرد.

به گفته جوزپ بورل، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، هزینه کمک‌های اتحادیه اروپا به اوکراین طی دو سال به ۲۸ میلیارد یورو رسیده و  برای هزینه کردن ۲۰ میلیارد یورو دیگر نیز در سال ۲۰۲۴ برنامه‌ریزی شده است. با وجود این اولاف شولتس، صدراعظم آلمان از متحدان اروپایی خواسته است که باز هم بیشتر به اوکراین کمک کنند.

به فیسبوک یورونیوز فارسی بپیوندید

تمام کشورهای عضو اتحادیه هزینه‌های دفاعی خود را افزایش داده‌اند و امانوئل ماکرون، رئیس‌جمهور فرانسه حتی از اقتصاد جنگی صحبت می‌کند. اما در سال ۲۰۲۳ از میان ۲۷ کشور عضو اتحادیه، تنها ۹ کشور بیشتر از حداقل اسمی ناتو که عبارت از ۲ درصد تولید ناخالص داخلی است، برای دفاع هزینه کردند. نام ثروتمندترین کشورهای اتحادیه اروپا یعنی آلمان، فرانسه و ایتالیا با صنایع دفاعی در کلاس جهانی در میان این ۹ کشور نیست.

آقای رنو به‌له، اقتصاددان با تخصص در صنایع دفاعی در این زمینه به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «کشورهای اروپایی از زمان حمله به اوکراین بودجه‌های خود را افزایش شدیدی نداده و سفارش زیادی هم به تولیدکنندگان نداده‌اند».

تولید پراکنده

خطوط تولید کارخانه‌های اروپا تجهیزاتی از جمله موشک‌های ضدهوایی و ضد تانک، گلوله و توپ را به بازار عرضه می‌کنند، خواه به قصد استفاده در اوکراین باشد، خواه به هدف پر کردن ذخایر ملی سلاح و مهمات.

اتحادیه اروپا از هدف اولیه خود برای افزایش تولید گلوله‌های مهم توپخانه ۱۵۵ میلی متری باز مانده است، اما انتظار دارد در سال ۲۰۲۵، تعداد ۱.۴ میلیون از این نوع گلوله تولید کند که ۲۰۰ هزار واحد بیشتر از آن چیزی است که در برنامه تولید ایالات متحده در نظر گرفته شده است.

به‌له می‌گوید: «ظرفیت تولید اروپا چندان ناچیز نیست، اما کاملاً پراکنده است مثلا ۱۵ سازنده فشنگ در ۱۱ کشور اروپا پخش شده‌اند اما مطلقا با هم هماهنگ نیستند. برآورده کردن تقاضای اوکراین زمان می‌برد زیرا ما برای انجام آن سازماندهی نشده‌ایم. ساخت تجهیزات نظامی ممکن است چند ماه یا حتی سال‌ها طول بکشد.»

کریستین مولینگ، تحلیلگر اندیشکده آلمانی دی‌گ‌آپ اخیرا نوشته است: «در حال حاضر، پایگاه دفاعی و فناوری صنعتی اروپا قادر به پاسخگویی به خواسته‌های زمان جنگ نیست.»

• اوکراین: در سال ۲۰۲۴ هزاران پهپاد دوربرد تولید می‌کنیم

او می‌افزاید که با کاهش شدید هزینه‌های دفاعی در طول سال‌های صلح و سودآوری پس از جنگ سرد، صنعت اروپا «ظرفیت افزایش تولید را از دست داد».

مولینگ می‌گوید برخی از کشورهای اروپایی به جای بازسازی تولید داخلی، به خرید «تدارکات آماده مصرف» به ویژه از آمریکا روی آورده‌اند، موضوعی که قبلاً به ویژه در اروپای مرکزی و شرقی برای تضمین امنیت امری ضروری بود.

از ۱۰۰ میلیارد یورو هزینه تسلیحاتی کشورهای اتحادیه اروپا از سال ۲۰۲۲ تا اواسط سال ۲۰۲۳ میلادی، ۶۳ درصد به خرید محصولات آمریکایی و ۱۳ درصد به کره جنوبی اختصاص یافته است.

خودخواهی ملی

در همین حال، شرکت‌های دفاعی اروپایی بدون قراردادهایی که فروش طولانی‌مدت را تضمین کند، تمایلی به سرمایه‌گذاری در افزایش ظرفیت تولید  ندارند. بروکسل با ترتیب دادن سفارش‌های خرید گروهی چند کشوری تلاش می‌کند تا این نگرانی را برطرف سازد.

الکساندرا کوزیول از اندیشکده «پیسم» لهستان در مقاله‌ای می‌نویسد: «این پرسش باز باقی می‌ماند که آیا افزایش هزینه‌های دفاعی در اتحادیه اروپا به تقویت صنعت اتحادیه اروپا منجر می‌شود یا برعکس، وابستگی را به متحدانی مانند واشنگتن عمیق‌تر می کند.»

همه کشورهای اروپایی مانند فرانسه نیستند که به عنوان عضو اصلی اتحادیه به دنبال «خود مختاری راهبردی» اروپا باشند، زیرا این راهبرد برایشان نفع مستقیم اقتصادی ندارد.

• جنگ اوکراین؛ اتحادیه اروپا با یک تیر دو نشان می‌زند
• بورل: اعضای اتحادیه اروپا باید فعلا تحویل تسلیحات به هر کشوری جز اوکراین را متوقف کنند

مولینگ نوشته است که صنایع اروپای مرکزی و شرقی «در موقعیتی نیستند که کمک مهمی به پروژه‌های دفاعی اروپا بکنند».

به‌له اقتصاددان نیز می‌گوید: «در جایی که دولت‌های اروپایی قهرمان ملی دارند، در حمایت از او تردید نمی‌کنند و در چهارچوب همین خودخواهی ملی، اروپا را رها می‌کنند.»

مارک کنسیان از اندیشکده سی‌اس‌آی‌اس آمریکا به خبرگزاری فرانسه می‌گوید: «تا زمانی که اروپایی‌ها تلاش‌های دفاعی خود را به طور کامل یکپارچه نکنند و به عنوان یک نهاد واحد عمل نکنند، هرگز نخواهند توانست به ژرف و گسترده با توانایی‌های ایالات متحده برابری کنند».

با این حال، برخی در کی‌یف معتقدند که اروپایی‌ها روزی می‌توانند سهم آمریکایی‌ها از این بار را به دوش بکشند. خبرگزاری فرانسه به نقل از یک دیپلمات اوکراینی بدون نام بردن از او می‌نویسد: «این روند از قبل آغاز شده است اما زمان می‌برد، فقط باید صبر کنیم.»